1. Organis gesprekken tussen partijen in de beleidscyclus
Het geoliede OVO-drieluik van weleer heeft plaats gemaakt voor een ge- fragmenteerde trechter. Kijkend naar
zijn vormen van fragmentatie te verwachten. Voor de effectiviteit van het mestbeleid is dit echter problem t , omdat door de fragmentatie
de feedbackmechanismen zijn gaan is het goed aan-
dacht te besteden aan het herstellen ocessen. Een be-
langrijk aangrijpingspunt li
comm okken partijen uit de beslissings-
cyclus van de ondernemer. Hierbij bedoelen wij niet dat het beleid nog eens een keer uitgelegd moet worden. Het gaat meer o esprekken tus- sen de diverse partijen uit de beslissingsketen, te wete
laars, beleidsuitvoerders, ondernemers, controleurs, belangenbehartigers maar vooral ook de adviseurs. In deze gesprekken geven partijen elkaar inzicht in hun handelingen en overwegingen, prek ze de gevolgen van hun handelingen, benoe
en zoeken naar mogelij tering.
Onderzoek het dilemma tu
Het centrale dilemma in het mestbeleid is de spanning tussen globale wetgeving met veel ruimte voor maatwerk enerzijds en gedetailleerde wetgeving met veel starheid anderzijds. De tendens in het mestbeleid is een toenemende detaillering en een accumula
terwijl ondernemers juist vragen naar meer ruimte. Dit dilemma wordt breed onderkend maar op dit m lijken beleidsontwikkelaars geen andere mogelijk en te zien dan alleen gedetailleerde aansturing. Dit is mede ingegeven door de verplichting te moeten voldoen aan Europese regelgeving. Op termijn is het risico groot dat de toenem
averechts gaat werken. De do estwetgeving worden breed
gedragen en het zou spijtig zijn wanneer dit draagvlak verloren gaat. Het verdient daarom ling te onderzoeken of he
strakke regulering en detaillering echt de enige route is en uit te kijken naar andere m n. Dat kan bijvoorbeeld door het ontwikkelen
van scenario' elijking te make andere EU-landen.
eer
de grote diversiteit in de landbouw a
haperen. Daarom van deze feedbackpr
daarvoor in het verbeteren van isch
gt unicatieprocessen tussen de betr
m g n beleidsontwikke- en ende detaillering bes tie v
men ze de gewenste en ongewenste effecten
an regels en controle, kheden voor verbe
ssen maatwerk en starheid
oment
en van de m hed
aanbeve
el
t ingeslagen pad van
n met ogelijkhede
of door een verg s
ers als positief of juist als krom worden ervaren (figuren 7.1 en 7.2) en een lijst met tips en ideeën van ondernemers om het mestbeleid te verbeteren (bij- lage 5). Door deze lijsten in onderlinge samenhang te bekijken ontstaat
rvan zullen in-
4.
r, maar ook op het
5.
3. Voer kleine aanpassingen en verbeteringen in
Het onderzoek bevat een lijst van onderwerpen die door ondernem
zicht op een aantal verbetermogelijkheden. Een aantal daa
grijpend zijn en vastlopen op het hierboven beschreven dilemma, maar een aantal verbeteringen is ook relatief eenvoudig door te voeren. Is het bijvoorbeeld niet mogelijk om het verschil tussen dierlijke mest en kunstmest op bepaalde specifieke punten op te heffen? Zou ook niet de spreiding van uitrijdata kunnen worden aangepast, zodat de maatschap- pelijke overlast minder is? De aanbeveling is deze lijsten serieus te be- studeren en na te gaan welke punten hiervan relatief eenvoudig zijn in te voeren. Natuurlijk wint het aan kracht wanneer dit in overleg met onder- nemers en hun adviseurs gebeurt.
Breek geïsoleerde posities in het mestbeleid open
Mestproducerende en mestafnemende bedrijven hebben geen geïsoleerde positie in de maatschappij en hebben meer betekenis voor de samenle- ving dan alleen mest produceren, distribueren en afnemen. Op dit mo- ment geven adviseurs aan dat ze enigszins solitair de regels uit de diverse beleidskokers op bedrijfsniveau integreren en daarbij ook nog al- lerlei andere maatschappelijke en economische overwegingen moeten (en willen) meenemen. Het is wellicht een open deu
niveau van beleidsontwikkeling is het belangrijk het mestbeleid te blij- ven verbinden met andere beleidsterreinen en maatschappelijke waarden. Houd aandacht voor innovaties
Het mestbeleid is sterk gericht op het produceren, distribueren en afne- men/afzetten van mest. De definitie van mest als transportprobleem is hierin dominant. Het lijkt ons echter een illusie te veronderstellen dat er ooit een evenwicht op de Nederlandse mestmarkt zal ontstaan. Extra aandacht is daarom nodig voor het toelaten van andere probleemdefini- ties en daarmee samenhangende oplossingen en innovaties. Op het mo- ment zijn er veel ideeën voor combinaties van mest met energieproductie, zowel op individueel (bijvoorbeeld een mestvergister op het bedrijf) als op collectief niveau (bijvoorbeeld agro-parken, mest- verbranding op sectorniveau). Opvallend is dat veel van deze ideeën op de plank blijven liggen. Ondernemers noemen wel oorzaken (afschaffen MEP, onzekerheid beleid, vergunningen, negatieve ervaringen uit het
verleden) maar het verdient aanbeveling preciezer te analyseren welke
Lite
Alvesson, M. en K. Sköldberg, Reflexive Methodology: New Vistas for Quali- tative Research. Sage, Londen, 2000.
Breeman, G., Cultivating Trust: How do public policies become trusted. Dis- sertatie, Universiteit Leiden: OGC. Leiden, 2006.
Betti, E., 'Hermeneutics as the General Methodology of the Geisteswissen- schaften' Pp. 51-94. In: Contemporary Hermeneutics: Hermeneutics as method, Philosophy and Critique (1980) pp. 51-94. Edited by J. Bleicher. London: Routledge and Kegal Paul.
MNP, Evaluatie van de Meststoffenwet in verleden (1998-2005), Heden (2006 en 2007) en Toekomst (2008-2015): Overgang van verliesnormenstelsel naar een gebruiksnormenstelsel. MNP, Bilthoven, te verschijnen in najaar 2007. Termeer, C.J.A.M., 'Veranderprocessen in de mestketen, Achtergrondstudie Commissie Welschen'. In: Rapportage van de commissie ter toetsing van al- ternatieve verantwoordingssystemen in de mestdistributie (2005) pp. 95-107. Ministerie van LNV, Den Haag.
Termeer, C.J.A.M., Vitale verschillen, over publiek leiderschap en maat- schappelijke innovatie. Inaugurele rede. Wageningen Universiteit, Wagenin- gen, 2006.
Weick, K.E., Sensemaking in organizations. Sage, Londen, 1995.