In april 2019 is gezocht naar de meest recente nationale richtlijnen voor informatie-uitwisseling in de GGZ en specifiek voor PTSS, onder andere via de zoekfunctie van Google. De in tabel 6 opgegeven richtlijnen en standaarden bevatten hierover elementen.
Richtlijn Aanbevelingen voor traumagerichte psychologische behandeling bij PTSS en comorbide depressie NHG-Standaard
Angst (2019)
Kracht aanbeveling onbekend
Bij een combinatie van een angststoornis en een ernstige depressie: medicamenteuze behandeling of combinatiebehandeling (eerst medicatie, gevolgd door CGT als de depressie voldoende is opgeklaard).
MDR Angst-stoornissen (2013)
Kracht aanbeveling onbekend
• Lichte depressie: PTSS algoritme, met enige voorkeur voor psychologische behandeling.
• Ernstige depressie: eerst medicatie (antidepressivum) en na voldoende opklaren van de depressie CGT of EMDR.
APA PTSD-richtlijn (2017)
Sterke aanbeveling voor:
• Gedragstherapie
• Cognitieve therapie
• Prolonged exposure
• BEPP
• Eerst PTSS behandelen.
• Bij ernstige depressie of als sprake is van een verhoogd risico voor de patiënt op zelfb eschadigend gedrag:
eerst de depressie behandelen.
*Richtlijnen, standaarden of zorgstandaarden.
Richtlijn Aanbevelingen voor traumagerichte psychologische behandeling bij PTSS en comorbide middelenmisbruik
MDR Angst-stoornissen (2013)
Kracht aanbeveling onbekend
Leefstijltraining toevoegen aan de behandeling.
NHG-Standaard Angst (2019)
Kracht aanbeveling onbekend
• Eerst verslaving behandelen.
• Bij onvoldoende resultaat, overweeg een gelijktijdige behandeling van de verslaving en de angststoornis.
NICE PTSD-richtlijn
• Direct aandacht voor PTSS, tijdens en zo snel mogelijk na detoxifi catie.
• Geïntegreerde behandeling.
• Nooit alleen psychofarmaca . NKO Addendum
middelenmisbruik (2018)
Sterke aanbeveling voor:
• Direct aandacht voor PTSS, zowel tijdens als direct aansluitend op detoxifi catie.
• Traumagerichte behandeling: bijvoorbeeld EMDR.
*Richtlijnen, standaarden of zorgstandaarden.
Tabel 6 | Overzicht van geïncludeerde richtlijnen en standaarden in Nederland voor informatie- uitwisseling en samenwerking met de huisarts
Gezocht is wat in de geselecteerde richtlijn over informatie-uitwisseling en berichtgeving tussen huisarts en GGZ wordt beschreven. Zie voor een overzicht tabel 7.
Tabel 7 | Resultaten van de analyse t.a.v. de informatie-uitwisseling en samenwerking met de huisarts
3. Aanbevelingen voor herkennen (diagnostiek) en behandeling in alle richtlijnen
Als sprake is van comorbide problematiek, blijkt PTSS vaak gemist te worden door zorgverleners. En als het als het al herkend is, is niet altijd duidelijk welke behandeling dient te worden ingezet. Nagegaan is of de richtlijnen, zorgstandaarden en generieke modules wijzen op de (mogelijke) aanwezigheid van een ingrijpende gebeurtenis en PTSS met betrekking tot diagnostiek en behandeling.
Methode van selectie en analyse
In december 2019 en januari 2020 zijn door twee onderzoekers alle multidisciplinaire GGZ-richtlijnen, generieke modules en zorgstandaarden en NHG-Standaarden voor psychische problemen onderzocht op de aanwezigheid van de woorden ingrijpende gebeurtenissen, trauma, comorbiditeit, herbelevingen, nachtmerries, PTSS bij de diagnostiek.
Bij het onderwerp behandeling is gezocht naar PTSS, traumabehandeling, EMDR, imaginaire exposure, traumagerichte cognitieve gedragstherapie. Richtlijnen specifiek voor kinderen ofwel richtlijnen waar-voor werd ingeschat dat deze geen relatie hebben met PTSS (bijv. delier) zijn buiten beschouwing gelaten.
Titel Versie Publicatiedatum Uitgever
NHG-richtlijn Informatie-uitwisseling huisarts-tweede-lijns GGZ
2011 NHG
NHG-Standaard Angst M62 3e (partiële) herziening 2019 NHG
Richtlijn Informatie-uitwisseling tussen huisarts en medisch specialist
3e geheel herziene versie 2017 NHG
Model kwaliteitsstatuut GGZ 2016 GGZ, patiënten organisaties,
zorgaanbieders en
1.0 2013 (onderdeel PTSS uit
2009)
Trimbos Instituut
Document Aanbevelingen voor informatie-uitwisseling en samenwerking met de huisarts NHG-richtlijn
Informatie-uitwisseling huisarts-tweede-lijns GGZ (2011)
Beschrijft welke informatie moet worden uitgewisseld tijdens verschillende stadia (verwijzing, afspraak, na intake, overdracht, voortgang, wijziging somatiek, therapie, einde behandeling.
Revisie aangekondigd. Voor verwijsbrief een update in 2017.
NHG-Standaard Angst (2010) Berichtgeving niet genoemd Richtlijn
Informatie-uit-wisseling tussen huisarts en medisch specialist (HASP 2018)
Afspraken over overdracht, verantwoordelijkheid en vaste informatiemomenten.
Gedragscode ten aanzien van tijdigheid.
Het ontslagbericht vanuit de kliniek volgt in principe direct bij het moment van ontslag (maar uiterlijk binnen 24 uur).
Het ontslagbericht vanuit de polikliniek volgt zo snel als continuïteit van zorg vereist (maar uiterlijk binnen 5 dagen).
Landelijke GGZ-samenwerkingsafspraken (2016)
Inhoud en moment van rapportage na een consultatie, na intake en bij afsluiten van de behandeling. Bij langdurige behandeling minimaal 1x per jaar voortgangsverslag, mits de patiënt toestemming geeft .
Kwaliteitsstatuut GGZ 2016 Afh ankelijk van de duur behandeling een (samenvatt ing van het) behandelplan en afsluitingsbrief bij afronding van de behandeling.
MDR Angststoornissen (2013) PTSS (2009)
Geen berichtgeving genoemd.
Tabel 8 | Resultaten van de richtlijnanalyse met aandacht voor trauma en PTSS in richtlijnen (gedeeltelijke update t.o.v. de versie uit 2012, 2019) Angst-stoornissen (2013), waaronder PTSS (2009) (3e revisie, 2013) versie 1.0
✘ ✘ ✘ ✘
Multidisciplinaire richtlijn in het gebruik van alcohol (2008)
✘ ✘ ✔ ✘
Richtlijn Opiaatverslaving (2013) ✘ ✘ ✘ ✘
Multidisciplinaire richtlijn Aanpassingsstoornissen bij kanker (2016)
✔ ✘ ✔ ✔
Multidisciplinaire richtlijn Stoor-nissen in het gebruik van cannabis, cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB en benzodiazepines (2018) bij patiënten met een ernstige psychische aandoening (2015)
✘ ✘ ✘ ✘
Multidisciplinaire richtlijn Soma-tische screening bij patiënten met ernstige psychische aandoening (2015)
✘ ✘ ✘ ✘
Multidisciplinaire richtlijn Werk en Ernstige Psychische Aandoeningen
Richtlijn of
Zorgstandaard Angst (2018) ✔ ✔ ✘ ✔
Zorgstandaard ADHD (2019) ✘ ✘ ✘ ✘
Zorgstandaard Aanpassingsstoornis (incl. overspanning en burn-out) (2018)
✔ ✘ ✘ ✘
Zorgstandaard Angstklachten en angststoornissen (2017)
✔ ✔ ✔ ✔
Zorgstandaard Autisme (2017) ✘ ✔ ✔ ✔
Zorgstandaard Bipolaire stoornissen
Zorgstandaard Parafi ele en hyperseksuele stoornissen (2018)
Zorgstandaard Psychose (2017) ✔ ✘ ✔ ✔
Zorgstandaard Seksuele disfuncties
Generieke module Acute Psychiatrie (2019)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Arbeid als medicijn (2017)
Generieke module Daginvulling en participatie (2017)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Destigmatisering (2017)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Diversiteit (2018) ✔ ✘ ✔ ✔
Generieke module Dwang en drang (2019) en gespecialiseerde GGZ (LGA, 2016)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Ouderen met psychische aandoeningen (2017)
✘ ✘ ✔ ✔
Richtlijn of
klachten in de huisartsenpraktijk (2017)
✔ ✘ ✘ ✘
Generieke module Psychische klachten in de kindertijd (2018)
✔ ✔ ✔ ✘
Generieke module Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid (ZB) of lichte verstandelijke beperking (LVB) (2018)
✔ ✔ ✔ ✘
Generieke module Psychotherapie (2019)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Samenwerking en ondersteuning naasten van mensen met psychische problematiek (2016)
✘ ✘ ✘ ✘
Generieke module Stemmen horen (2017
✔ ✔ ✘ ✔
Generieke module Vaktherapie (2017)
✘ ✔ ✘ ✘
Generieke module Vroege opsporing van psychische klachten in de volwassen bevolking (2018)
Generieke module Zorg voor ouders met psychische en/of verslavings-problematiek en hun (volwassen) kinderen (KOP/KOVV, 2019)
✔ ✔ ✔ ✔
Generieke module e-Health (2017) ✘ ✘ ✘ ✘
✔ = ja; ✘ = nee