Mate van privatisering

Deze paragraaf beschrijft de mate van privatisering van sportaccommodaties per gemeente. Er zijn in dit onderzoek een zestal vormen van privatisering onderscheiden. Deze staan in paragraaf 3.1.1 beschreven. Deze zes vormen zijn in de tabellen hieronder opgenomen als subs (a), (b), (c), (d), (e) en (f). Deze vormen van privatisering zeggen iets over de wijze waarop geprivatiseerd is.

Haarlemmermeer

Er is in Haarlemmermeer sprake van 99 gemeentelijke sportaccommodaties. Hiervan kennen er 29 geen vorm van privatisering zoals bedoeld in paragraaf 3.1.1, terwijl er 42 wel een vorm van privatisering kennen. Daarnaast zijn er 28 accommodaties in particuliere handen, maar deze zijn niet commercieel geëxploiteerd. Er zijn bijvoorbeeld 20 gymzalen in eigendom bij schoolbesturen. De 42 geprivatiseerde sportaccommodaties zijn in verschillende vormen geprivatiseerd. Er is met name (ongeveer driekwart) geprivatiseerd in vorm c, de overdracht van het beheer en/ of onderhoud van de

accommodatie aan een private partij. De overige privatiseringen (een kwart) hebben plaats gevonden in vorm d, de overdracht van eigendom, onderhoud en/ of beheer van de accommodatie aan de sportvereniging(en). Er is met name naar private partijen geprivatiseerd, en in mindere mate naar verenigingen. Dit blijkt uit tabel 3. In Haarlemmermeer zijn voornamelijk overdekte sportaccommodaties geprivatiseerd. Procentueel gezien kent in Haarlemmermeer bijna 60 %²⁶ van het aantal sportaccommodaties een vorm van privatisering. Het percentage van bijna 60% is een redelijk hoog percentage in vergelijking met de overige casestudygemeenten.

* Deze accommodaties zijn in eigendom bij de schoolbesturen.

** Deze accommodaties zijn van oudsher in particulier eigendom.

Heemstede

Heemstede heeft voor de privatisering van de sportaccommodaties een overeenkomst met OptiSport BV. Dit is een exploitant die de gemeentelijke taken overneemt voor wat betreft onderhoud en beheer.

Al in 1974 kende de gemeente de Heemsteedse Sportstichting, waarvan het bestuur werd gevormd door vertegenwoordigers van het gemeentebestuur en de gebruikers, die het onderhoud en het beheer had over de sportaccommodaties. In 1983 was de komst van een sportcentrum aanleiding voor de gemeente om het beheer en de exploitatie van de sportaccommodaties meer op afstand te zetten. De nieuwe exploitant richtte hiervoor Sport & Recreatie Heemstede BV op met een zogenaamde open-eind-constructie. Dit hield in dat de gemeente nog steeds verantwoordelijk was voor de exploitatietekorten. Omdat de gemeente hierdoor jaarlijks teveel geld moest bijleggen voor de exploitatietekorten is de gemeente gestopt met deze exploitant. Daarop heeft de gemeente een risicodelende exploitant gezocht. Optisport Heemstede BV is nu de nieuwe exploitant. Zij wordt wel gesubsidieerd door de gemeente met een structureel bedrag, omdat het exploiteren niet rendabel is. De gemeente heeft nu echter de zekerheid van een vast bedrag per jaar dat zij subsidieert aan Optisport.

Heemstede telt in totaal 18 sportaccommodaties in de gemeente. Uit tabel 4 blijkt dat in de gemeente Heemstede bij 5 sportaccommodaties sprake is van een vorm van privatisering. Bij 2 sportaccommodaties is er sprake van geen vorm van privatisering zoals bedoeld in paragraaf 3.1.1. Het gaat hierbij om gymzaal/ sportzaalaccommodaties. Bij 9 sportaccommodaties is sprake van particulier eigendom, maar is er geen sprake van commerciële exploitanten. Het gaat dan voornamelijk om accommodaties die eigendom zijn van schoolbesturen. Het gaat bij alle sportaccommodaties waarbij wel sprake is van een vorm van privatiseringen om de overdracht van het beheer en/ of onderhoud van de accommodatie aan een private partij (vorm c). Er is dusdoende alleen geprivatiseerd naar private

Gymzaal/ Sportzaalacc Sporthal- acc Tennishal-acc overige overdekte acc Overdekt zwembad Openlucht zwembad Combibad Strand- of natuur-bad Voetbal Tennis Één soort andere veld- sport Combinatie van veld sporten overige sport

(a) 7 2 15 5 29

Tabel 3: geprivatiseerde sportaccommodaties in Haarlemmermeer

partijen, niet naar verenigingen. In Heemstede zijn alle openluchtaccommodaties geprivatiseerd of in particuliere handen. Procentueel gezien kent in Heemstede iets meer dan 71%²⁷ van de sportaccommodaties een vorm van privatisering. Heemstede kent hiermee in vergelijking met de andere casestudygemeenten een hoog percentage privatisering.

* Hier zijn 6 voetbalvelden 1 honkbalveld, 2 softbalvelden en 4 hockeyvelden

** Dit zijn gymzalen in eigendom van de schoolbesturen

*** Van oudsher particulier eigendom Meppel

In de gemeente Meppel zijn in totaal 19 sportaccommodaties. Van deze 19 accommodaties zijn er 8 die wel een vorm van privatisering en 8 die geen vorm van privatisering kennen zoals bedoeld in paragraaf 3.1.1. Bij 3 accommodaties is sprake van particulier eigendom. Het gaat hierbij in alle gevallen om tennisaccommodaties. De sportaccommodaties die wel een vorm van privatisering kennen, zijn veelal in vorm b, de overdracht van beheer en/ of onderhoud van de accommodatie aan de betreffende sportvereniging of gezamenlijke verenigingen. Bij (twee) andere accommodaties is sprake van de overdracht van eigendom, onderhoud en/ of beheer van de accommodatie aan de sportvereniging(en) (vorm d). Eén sportaccommodatie kent privatisering in vorm c: de overdracht van het beheer en/ of onderhoud van de accommodatie aan een private partij. Dit blijkt uit tabel 5. Hieruit kan worden afgeleid dat in Meppel voornamelijk naar verenigingen is geprivatiseerd, niet naar een private partij. Van de sportaccommodaties kent 50%²⁸ een vorm van privatisering. In vergelijking met de andere casestudygemeenten is deze mate van privatisering redelijk tot laag te noemen.

27 5 / (5+2) * 100 = 71,4%

28 (5+1+2) / (5+1+2+8) *100 = 50%

Overdekte sportaccommodaties

Zwembad Openluchtsportaccommodaties Totaal

Soorten Acc Vormen

van privat isering

Gymzaal/ Sportzaalacc Sporthal- acc Tennishal-acc overige overdekte acc Overdekt zwembad Openlucht zwembad Combibad Strand- of natuur-bad Voetbal Tennis Één soort andere veld- sport Combinatie van veld sporten overige sport

(a) ^{2 2}

(b) ⁰

(c) 1 1 2 1* 5

(d) ⁰

(e) ⁰

(f) ⁰

8** 1*** 9

Totaal 10 1 1 1 2 1 16

Tabel 4: geprivatiseerde sportaccommodaties in Heemstede

Tabel 5: geprivatiseerde sportaccommodaties in Meppel

* Van oudsher particulier eigendom Utrecht

Tabel 6 laat zien dat de gemeente Utrecht 112 sportaccommodaties telt. Hiervan zijn er 97 waarbij geen sprake is van een vorm van privatisering zoals bedoeld in paragraaf 3.1.1. Dat is bijna 87%²⁹ van de sportaccommodaties. De 15 sportaccommodaties waarbij wel sprake is van een vorm van privatisering, iets meer dan 13%³⁰, zijn allen geprivatiseerd in vorm f: de overdracht van eigendom, onderhoud en/ of beheer van de accommodatie aan een private partij, waarin de gemeente geen belang heeft. In Utrecht is dusdoende alleen naar private partijen geprivatiseerd, niet naar verenigingen. In Utrecht betreffen de sportaccommodaties die een vorm van privatisering kennen het grootste gedeelte overdekte sportaccommodaties. In het geheel kan gesteld worden dat de gemeente Utrecht een zeer lage mate van privatisering van sportaccommodaties kent.

Tabel 6: geprivatiseerde sportaccommodaties in Utrecht

Vergelijking tussen gemeenten

Gymzaal/ Sportzaalacc Sporthal- acc Tennishal-acc overige overdekte acc Overdekt zwembad Openlucht zwembad Combibad Strand- of natuur-bad Voetbal Tennis Één soort andere veld- sport Combinatie van veld sporten overige sport

(a) ^{5 3 8}

Gymzaal/ Sportzaalacc Sporthal- acc Tennishal-acc overige overdekte acc Overdekt zwembad Openlucht zwembad Combibad Strand- of natuur-bad Voetbal Tennis Één soort andere veld- sport Combinatie van veld sporten overige sport

(a) 45 8 3 1 14 14 3 9 97

In de bovenstaande paragraaf is per gemeente beschreven welke mate van privatisering er is. Gesteld kan worden dat de volgorde van een hoge naar een lage mate van privatisering als volgt is: Heemstede, Haarlemmermeer, Meppel en tenslotte Utrecht. Hierbij wordt de kanttekening gemaakt dat in Utrecht, daar waar geprivatiseerd is, er wel sprake is van een vergaande vorm van privatisering.

Het is opvallend dat bij iedere gemeente, met uitzondering van Haarlemmermeer, de gymzaal/

sportzaalaccommodatie geen vorm van privatisering kent. Wat verder opvalt is dat alleen de gemeente Meppel voornamelijk naar verenigingen privatiseert. De andere casestudygemeenten privatiseren voornamelijk naar private partijen. Vorm e, waarin sprake is van de inbreng van de accommodatie in een op te richten NV, waarin de gemeente een belang houdt komt bij geen enkele casestudygemeente voor.