Maatschappelijk draagvlak volgens terreinbeheerders

Directe vormen van vermarkten verwijzen in onze definitie naar mogelijkheden om bezoekers te laten betalen voor toegang tot en het gebruik van faciliteiten in natuurgebieden. Het gaat daarbij om individueel of groepsgebonden bezoek aan gebieden dat in het kader van de vrije- tijdsbesteding plaatsvindt. Tot de directe vormen van vermarkten behoren bijvoorbeeld het heffen van entreegelden, betaald parkeren, toegang via lidmaatschapskaarten, betaling voor informatiemateriaal, betaling voor bepaalde faciliteiten in het gebied enzovoort. Hoe kijken terreinbeheerders en hun omgeving hier in het algemeen tegenaan? Over het geheel genomen liepen de opvattingen niet ver uiteen. Bijna alle geïnterviewden waren de mening toegedaan dat bij het vermarkten de nodige terughoudendheid betracht moet worden. Natuur is een col-

1

Zie bijlage 1 voor een overzicht van ondervraagde personen/instanties.

2 _{Een consumentenonderzoek naar de maatschappelijke acceptatie van verschillende vormen van vermarkten valt}

buiten het bestek van dit onderzoek. Voor meer informatie hierover wordt verwezen naar een nog lopende studie van het IBN, waar in het kader van het nichemarket project aandacht besteed wordt aan de condities waaronder mensen al dan niet bereid zijn te betalen voor natuurconsumptie.

lectief goed, waar mensen al via de algemene middelen voor betalen. Iedereen moet van natuur kunnen profiteren, zo was de algehele opinie. Of zoals enkele van de geïnterviewden het ver- woordden:

Het mag niet zo zijn dat door het vermarkten delen van de bevolking op bepaalde plek- ken niet meer kunnen komen. De toegang moet laagdrempelig zijn omdat de consument al via de belastingen voor natuur betaalt.

Natuur is een collectief goed wat via de algemene middelen betaald wordt. Dit impli- ceert dat mensen vrij toegang tot een gebied hebben en bepaalde voorzieningen als wandelpaden en bankjes vrij tot hun beschikking hebben. Het vermarkten van natuur beperkt die vrijheid. Natuur is een verantwoordelijkheid van de samenleving als geheel. Onderstaande citaten gaan nog een stap verder. Hiermee wordt tot uiting gebracht dat het commercieel exploiteren van natuur moreel onjuist is of zelfs geen nut heeft.

Ik heb principieel moeite met het vermarkten van natuur, waarbij natuur als consump- tiegoed beschouwd wordt waarvoor men moet betalen, alsof je bij een automaat een kroket koopt.

Het vermarkten van natuur gebeurt al volop. Niet in de natuur, maar rondom de natuur via recreatie! Er is helemaal geen probleem dat het niet vermarkt wordt. De recreatie- economie is volop ontwikkeld. Het enige probleem is dat de recreatiesector niet betaalt voor de groene infrastructuur.

Wat opvalt bij de verschillende reacties is de terugkerende bezorgdheid over de toegan- kelijkheid van gebieden. Vermarkten kan en mag volgens de ondervraagden niet tot gevolg hebben dat de toegankelijkheid van gebieden beperkt wordt, afgezien van kwetsbare natuurter- reinen en gebieden waar de vegetatie in het geding is. Gebieden moeten zoveel mogelijk, zo viel te beluisteren, opengesteld zijn voor het publiek. Niet alleen omdat men via de algemene middelen hiervoor al betaalt, maar ook om de band met de natuur niet verloren te laten gaan. Want, zoals een van de geïnterviewden opperde:

Er kan immers alleen een zinvolle relatie tussen mens en natuur ontstaan als gebieden ook toegankelijk zijn voor de mensen.

Herhaaldelijk werd benadrukt dat het vermarkten alleen zin heeft als aannemelijk ge- maakt wordt waarvoor het geld gebruikt wordt.

Je moet hier iets tegenover stellen, bijvoorbeeld meer wandelpaden of banken, een mooie vijver, beter onderhoud en beheer van het gebied.

Aldus een van de ondervraagde respondenten. Niet alleen het zichtbaar maken van de bestemming van de extra inkomsten, maar ook het uitleggen van het hoe en waarom bepalen

in meer of mindere mate of het vermarkten al dan niet door de consument c.q. bezoeker geac- cepteerd wordt. Dit vraagt om extra inspanningen van de beheerder en plaatst de bezoeker in een situatie dat hij kwaliteitseisen mag stellen. Dat de consument bereid is om financiële offers te brengen staat voor het merendeel van de ondervraagden wel vast. Het betalen voor toegang en gebruik van natuur wordt maatschappelijk gedragen, zo concludeerde men. Dit heeft als voordeel dat het belang van natuur nog eens onder de aandacht gebracht wordt en het engage- ment bij de natuur groter wordt.

Het laten betalen voor natuur kan als voordeel hebben dat mensen meer bij de natuur stilstaan en daar positiever over gaan denken; over zaken die voor niets zijn wordt vaker negatiever gedacht.

Wel past hier enige terughoudendheid. Er moet voorkomen worden, zo viel te beluiste- ren, dat bij het vermarkten al te zeer de richting van pretparken ingeslagen wordt en mensen lastig gevallen worden met allerlei commerciële activiteiten. Beide opvattingen werden als volgt verwoord:

Als je iets wilt uitdragen moet je heel voorzichtig zijn, anders is de animo snel weg en de meeste mensen komen voor de natuur en de rust. Dit moet zoveel mogelijk bewaakt en in stand gehouden worden. Hieraan mag niet al te zeer getornd worden.

We moeten oppassen de commercie niet te laten interfereren met de doelstelling (beheer en onderhoud). Je moet zuiver blijven in je doelstellingen omdat je anders snel je positie verliest. Op het moment dat het niet meer helder is waar je principiële uitgangspunten liggen, verlies je heel snel je draagvlak en geloofwaardigheid.

Vatten we de verschillende meningen nog eens samen dan kan geconcludeerd worden dat de meesten wel iets zien in het vermarkten van natuur, mits hiermee voorzichtig omge- sprongen wordt. Hierbij is het van groot belang dat aan de bezoekers duidelijk gemaakt wordt waarvoor het extra geld bestemd is. Alleen dan verwacht men dat mensen inderdaad ook be- reid zijn te betalen voor natuur. Bij dit alles moet niet uit het oog verloren worden dat de meeste mensen bij een bezoek aan een natuurgebied vooral rust zoeken. Bij het vermarkten van natuur zal gezocht moeten worden naar instrumenten die commercieel niet al te zeer in het oog springen, de rust niet al te zeer verstoren en geen afbreuk doen aan de oorspronkelijke functies van een gebied.