Het aanjagen is een essentieel onderdeel van het profiel van een transitiedesigner (transition designer). Transitiedesign is een nieuwe designdiscipline die sterk in opkomst is (Irwin, 2015). Sanders en Stappers pleiten al jaren voor een vergelijkbaar profiel, zij gebruiken design for transformation als term (Sanders & Stappers, 2008). Wij geven de voorkeur aan transitiedesign (transition design). Hoewel transformatie en transitie beide over verandering gaan, dekt ´transitie´ beter de context van ons onderzoek in de komende transitiejaren. Hiermee refereren we uiteraard aan de overgang die nu gaande is, van het industriële tijdperk naar de genetwerkte ecologie en de circulaire economie. In deze openbare les heeft u kennisgemaakt met het werkterrein van de transitiedesigner zoals wij dit nu voor ons zien, dit is slechts een kleine selectie van de transitie praktijk. Het is ook al eerder genoemd, als er gerommeld wordt aan wicked problems komt er meer aan de oppervlakte, we hopen dat ons onderzoek meer actief betrokkenen in transitieprocessen mobiliseert. Op stedelijk niveau sluit onze onderzoeksagenda aan bij de transitiebeweging van Jan Rotmans en zijn onderzoeksorganisatie Drift van de Erasmus Universiteit, de genoemde partners uit de zorg en welzijn zoals Laurens, stedelijk ontwikkelingen op de Wilhelminapier en Rotterdams’ duurzame haven agenda. Internationaal is er sinds kort een beweging ontstaan (bron: Transition design, 2016) waarin verschillende design en CMD-afdelingen van universiteiten en hogescholen (Universities of Applied Sciences) samenwerken aan de vormgeving van transitiedesign als nieuwe designdiscipline, in aanvulling op twee verwante en recent ontwikkelde designdisciplines: service design (dienstverlening) en design for social innovation (sociale innovatie). Deze
ontwikkelingen bieden veel aanknopingspunten voor verbinden van het onderzoek van onze onderzoeksgroep aan het onderwijs en een internationaal discourse rondom transitiedesign.
Mijn openbare les zit erop, ik hoop dat u allen gemotiveerd bent om kritisch en alert te blijven op design en technologieontwikkelingen. En uiteraard hoop ik ook dat u kritisch en creatief met ons mee wilt denken en werken aan het ontwerpend onderzoek naar een betekenisvolle en sociale genetwerkte ecologie !
45
Afbeeldingen
Figuren
Figuur 1: Verwachte landelijke dekking van het LoraWAN, 2016, The Things network, http://thethingsnetwork.org (geraadpleegd op 2 februari 2016)
Figuur 2: Linking open data sets, Schmachtenberg, M., Bizer, C., Jentzsch, A. &
Cyganiak, R. (2014) Linking open data sets, http://lod-cloud.net/, CC BY-SA 3.0
(geraadpleegd op 1 maart 2016)
Figuur 3: MILKproject (© Esther Polak, 2010)
Figuur 4: Levensspoor, 2016, poster, Niels Markum, deeltijd student CMD, Hogeschool Rotterdam
Figuur 5: Smart Walker, 2016, poster Joris Philipsen, student Mediatechnologie, Hogeschool Rotterdam
Figuur 6: Companion Cube, 2016, poster: Suzanne van Rossen, student Communicatie: Digital Media, Hogeschool Rotterdam
Figuur 7: Quadruple Helix and participatory domain (Van Waart e.a. 2015) Figuur 8: From Triple to Quadruple and Quintuple innovation Helix perspectives
(Carayannis & Rakhmatullin 2014)
Figuur 9: Schetsontwerp DIY IoT-kit (Van Waart)
Figuur 10: Waardecreatie in Design for participation! (Van Waart e.a., 2016)
Figuur 11 : Multi-level Perspective on Transformative Social Innovation (Avelino e.a. pp 7, 2014)
Figuur 12: Diagram Community of Practice S&A (Mulder & Nigten 2016)
Foto’s
Foto 1: Grow a Game (Tiltfactor, 2011)
Foto 2: Smog Cubes (© Studio Roosegaarde, 2015) Foto 3: Smog free Tower (© Studio Roosegaarde, 2015)
47
Referenties
Andersen, K., Fuller, M. & Nigten, A. (2005) ~worn~ , Wearable Futures Conference. Avelino, F., Wittmayer, J., Haxeltine, A., Kemp, R., O’Riordan, T, Weaver, P., loorbach,
D. & Rotmans, J. (2014) Game changers and transformative Social innovation, The case of the Economic Crisis and the new Economy, TRANSIT working paper. Barnard, B., Beekman, N., Dartel, M. van & Nigten, A. (2015) Artists and Designers
as Agents of Change, PIN-c conference The Hague, The Hague University of Applied Science, SPIRE Research Centre, University of Southern Denmark. Belman, J., Nissenbaum, H., Flanagan, M. & Diamond, J. (2011) Grow A Game: A
Tool for Values Conscious Design and Analysis of Digital Games, Proceedings of DiGRA 2011 Conference: Think Design Play.
DRIFT (2014) De wereld in transitie, https://www.youtube.com/watch?v=FA2Ff6qIijI
(geraadpleegd op 1 maart 2016)
Berners-Lee, T. (2000) Weaving the Web, The Past, Present and Future of the World Wide Web, pp. 169-170, Orion Business publishing.
Brand, S.(1968) Whole Earth Catalog, USA, fall 1968, http://www.wholeearth.com/
issue/1010/article/196/the.purpose.of.the.whole.earth.catalog (geraadpleegd op 1
maart, 2016)
Carayannis, E. & Rakhmatullin, R. (2014) The Quadruple/Quintuple Innovation Helixes and Smart Specialisation Strategies for Sustainable and Inclusive Growth in Europe and Beyond, Journal of the Knowledge Economy, Springer Science and Business Media, New York.
Castells, M.(1996) The Rise of the Network Society, The Information Age: Economy, Society and Culture Vol. I. Cambridge, MA; Oxford.
Dartel, M. van & Nigten, A. (2015) The Value of Waste, Proceedings Balance- Unbalance conference, Arizona state University.
Dovey, M. & Meer, M. van der (2015) On presence, pp.101-106, in Real Projects for Real People, Volume 4, The Patching Zone publishing.
Dunne, A. & Raby, F. (2013) Speculative Everything: Design, Fiction and Social Dreaming, The MIT Press.
Eco, U. (1986) Travels In Hyperreality, New York, Harcourt Brace & Company. Ehn, P. (2008) Participation in design things, pp 92-101, Proceedings of the Tenth
Anniversary Conference on Participatory Design, Indiana University Indianapolis.
Eno, B. & Schmidt, P. (1975-2013) Obligue Strategies, http://www.oblicard.com/
(geraadpleegd op 1 maart 2016)
Flanagan, M. & Nissenbaum, H. (2014) Values at play in Digital Games, The MIT Press.
48 Gaver, W. (2012) What should we expect from research through design?
Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems pp 937-946, ACM New York.
Gerritzen, M. Everyone is a designer! Manifest for the Design Economy, (2003) Nederlands Design Instituut, BIS publishers.
Getting Smart Magazine (2015) http://www.gettingsmart.nl/wp-content/themes/
GettingSmart%202015%20theme/GS_WEB%20Magazine.pdf (geraadpleegd op
1 maart 2016)
Harbers, M., Detweiler, C., & Neerincx, M. (2015) Embedding stakeholder values in the requirements engineering process (pp. 318-332). Springer International Publishing.
Harbers, M. Waart, P. van, & Visser, E. (2015) Value Sensitive Design of Smart Cities, Paper presented at the Charting the Next Decade for Value Sensitive Design Workshop, Aarhus.
Harris, G. (1999) Art and Innovation: The Xerox PARC Artist-in-Residence Program, Leonardo Books.
Experiments in Art and technology E.A.T. http://www.fondation-langlois.org/html/e/
page.php?NumPage=306 (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Irwin, T. (2015) Transition Design: A Proposal for a New Area of Design Practice, Study, and Research, Design and Culture journal, 7:2, 229-246.
Latour, B.(1987) Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers Through Society. Milton Keynes: Open University Press.
Latour, B. Sciences Po (2010) Networks, Societies, Spheres: reflections of an Actor-network Theorist, Annenberg School for Communication and Journalism.
Lee, J. (2010) Umbrella with coffee holder. http://designyoutrust.com/2010/06/
umbrella-with-coffee-holder (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Lloret, J. (2015) Wind as a chance element pp 79-85, in Real Projects for Real People, Volume 4, The Patching Zone publishing.
Lovink, G. (2012) Boor de passie aan! Theorie en onderwijs in het nieuwe- mediatijdperk, in: H. Borgdorff & P. Sonderen, Denken in kunst: theorie en reflectie in het kunstonderwijs, pp 68-73, Leiden University Press.
Meer, M. van der (2015) On traveling, in: Real Projects for Real People, Volume 4, pp 93-100, The Patching Zone Publising.
Mostert - Van der Sar, M., Mulder,I., Remijn, L.& Troxler, P. (2013) Fablabs in design education, international conference on engineering and product design education 5 & 6 september 2013, Dublin institute of technology.
Muller, M. (2003) Participatory design: the third space in HCI, in: The
human-computer interaction handbook, pp 1051-1068, L. Erlbaum Associates Inc. Hillsdale, NJ.
Nicolescu, B. (2002) Manifesto of Transdisciplinarity, State University of New York Press, Albany, NY.
49
Nicolescu, B. (1994) Charter of Transdisciplinarity http://inters.org/Freitas-Morin-
Nicolescu-Transdisciplinarity (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Niedeveld, E. (2015) New Models for vocational education and training in the Netherlands, pag. 29-37 in: Real Projects for Real People, Volume 4, pp 29-37, The Patching Zone publishing.
Nigten, A. (ed) (2010) Real Projects for Real People, Volume 1, V2_/ Nai publishing. Nigten, A. (ed) (2013) Real Projects for Real People, Volume 3, The Patching Zone
publishing.
Nigten, A. (2013) the Mediawharf learning environment, in: Real Projects for Real People, Volume 3,pp 17-27, The Patching Zone publishing.
Nigten, A. (ed) (2015) Real Projects for Real People, Volume 4, The Patching Zone publishing.
Nigten, A. (2014) The Design Process of an Urban Experience (conference paper), Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions, 575-582, conference proceedings, Springer Verlag Nigten, A. (2015) Educational innovation, in: Real Projects for Real People, Volume 4,pp 23-27, The Patching Zone publishing. Nigten, A. (2015) Co-creatie en creativiteit sleutelbegrippen voor innovatie,
keynote en publicatie NIOC-conferentie, http://hhs.surfsharekit.nl:8080/get/
smpid:53011/DS1 (geraadpleegd 1 maart 2016)
Nigten, A. (2014) The Design Process of an Urban Experience (conference paper), Distributed, Ambient, and Pervasive Interactions, 575-582, conference proceedings, Springer Verlag
Nigten, A. (2005) Interdisziplinäre praxis online-Partizipation Umgebungen, pp 19-31 Einbildungen 14, Jörg Huber editor, Institut für Theorie der Gestaltung und Kunst (HGKZ), Zurich, Springer publishing.
Nigten, A. (2009) Processpatching, Leonardo, the journal of the International Society for the Arts, Sciences and Technology, Vol. 42, No. 5, MIT Press journals. Nigten, A. & Dartel, M. van (2014) Explorations of ecological autarky in art, design
and science, proceedings ISEA International / University of Sydney.
Nigten, A. & Jones, S., (2006) Play in IEEE Multimedia, issue November 2006, published by IEEE Computer Society.
Nigten, A, i.s.m. Meer van A., Troxler, P. (2016), Tools and knowledge for political engagement in the digital domain, Open, Platform for Art, Culture and the Public
Domain. http://www.onlineopen.org (verwacht)
Polak, E. (2010) http://milkproject.net (geraadpleegd op 14 januari 2016)
Politi, G. (1993) Reprint - Flash Art n.196, Joseph Beuys, We are the revolution, Flash Art publishing.
Prahalad, V. & Ramaswamy, C. (2004) The Future of Competition: Co-creating Unique Value with Customers, Harvard Business School Press.
Pullens, E., Wit, M. de & Nacken, R. (2016) Levensspoor. http://www.michieldewit.
com/levensspoor (geraadpleegd op 2 februari 2016)
50 Energy, the Economy and the World, St. Martin’s Griffin publishing.
Rittel, H. & Webber, M. (1973) Dilemmas in a General Theory of Planning, Policy Sciences 4, Elsevier Scientific Publishing Company, Amsterdam.
Rotterdam Represent, (2015) Eerder groen met regen dankzij fietsvriendelijke
stoplichten. http://www.rotterdamrepresent.fhj.nl/2015/12/14/121/ (geraadpleegd
op 1 maart 2016)
Rutten, P. & Schijvens, L. (2015) Ontwerpend Onderzoek Architectuur, Ontwerp, onderzoek en innovatie, working paper, Creating 010, Willem de Kooning Academie, Rotterdam.
Rydin, Y. (2007). Re-examining the Role of Knowledge Within Planning Theory, Planning Theory , 6(1), 52-68, University College London.
Sanders, E. & Stappers, P. (2014) Probes, toolkits and prototypes: three approaches to making in codesigning, CoDesign, International Journal of CoCreation in Design and the Arts.
Sanders, E. & Stappers, P. (2008) Co-creation and the new landscapes of design, CoDesign 4(1):5-18. Taylor & Francis.
Seynaeve, S. (2015) Media, Location and Time, p 133 in: Real Projects for Real People, Volume 4, pp 133, The Patching Zone Publishing.
Sinek, S. (2013) Start with why, Ted Talk. https://www.youtube.com/
watch?v=sioZd3AxmnE (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Somerville, M. (1998) Transdisciplinarity, stimulating synergies,
integrating knowledge, Unesco, p 17 http://unesdoc.unesco.org/
images/0011/001146/114694eo.pdf (geraadpleegd op 1 maart, 2016)
Somerville, M. & Rapport D.(2000) Transdisciplinarity: re-Creating integrated knowledge, EOLSS publishers.
Star, S. (1989) The Structure of Ill-Structured Solutions: Boundary Objects and Heterogeneous Distributed Problem Solving, in: Les Gasser & Michael Huhns, Distributed Artificial Intelligence - eds. Vol. 2, pp 37-54, San Francisco Cal: Morgan Kaufman.
StickNFind, 2016, https://player.vimeo.com/video/102842979?color=ffffff
(geraadpleegd op 1 maart 2016)
Studio Roosegaarde (2015) Smog Free Project. https://www.studioroosegaarde.
net/project/smog-free-project/ (geraadpleegd op 1 maart 2016)
S&A nieuws, december 2015 (2015) https://www.laurens.nl/download/s-a-
december-2015-publiek.pdf (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Toffler, A. (1980) The Third wave, Bantam Books.
Transition design (2016) http://transitiondesign.net (geraadpleegd op
1 maart 2016)
Troxler, P. (2015) Beyond Consenting Nerds, Lateral Design Patterns for new Manufacturing, inaugural lecture Rotterdam University of Applied Sciences.
51 Valkenburg, R., Den Ouden, E. (2015) in: Future Telling 2050 Drivers for
Change for the Future of Smart and Sustainable Cities, p 8, pp 13-20, http://
roadmapsforenergy.eu/wp-content/uploads/2015/11/20151113_D2-1_Report_R4E_
Future_Telling.pdf (geraadpleegd op 1 maart 2016)
Waart, P. van, Mulder, I., & de Bont, C. (2015) Participatory prototyping for future cities, in: R. Valkenburg, C. Dekkers & J. Sluijs (Eds.), Proceedings of PIN-C 2015: Reframing design, the 4th participatory innovation conference, pp 337–343, The Hague University of Applied Sciences, The Hague.
Waart, P. van, Visser, E. & Harbers, M. (2015) How to Design for Diversity in Smart Cities? Paper presented at Cultural Diversity and Technology Design Workshop at the 7th International Communities and Technologies Conference, ACM New York.
Wenger-Trayner, E., Fenton-O'Creevy, M., Hutchinson, S., Kubiak, C. & Wenger- Trayner, B. (2015) Learning in Landscapes of practice, pp 119, Routledge. Wenger, E. (1998) Communities of Practice: Learning, Meaning and Identity,
Cambridge University Press, UK
Wikipedia, Neo-Luddism (1811-1816) https://en.wikipedia.org/wiki/Neo-Luddism
(geraadpleegd op 1 maart 2016)
Winterson, J. (1999) The World and Other Places: Stories, Vintage publishing.
Wolf, G. & Kelly, K. (2007) Quantified Self. http://quantifiedself.com (geraadpleegd
52