Lessen voor Nederland

Op basis van dit onderzoek kunnen we voorzichtig concluderen dat Nederland in Europa vooroploopt als het gaat om handhaving op handheld smartphonegebruik. In Nederland is afleiding in het verkeer een van de prioriteiten voor handhaving. Daardoor kan de politie gericht toezicht houden op smartphonegebruik, niet alleen bij automobilisten, maar ook bij fietsers. Verder is de Nederlandse wetgeving vanuit juridisch en handhavingsoogpunt helder en eenduidig. Sinds 2019 is expliciet gemaakt dat het verbod niet alleen gaat om het vasthouden van een telefoon, maar ook om het vasthouden van andere mobiele elektronische apparaten. In andere landen richt het verbod zich vaak (nog) alleen op de smartphone, waardoor vermoedelijke overtreders zich regelmatig beroepen op het feit dat ze geen telefoon in de hand hielden, maar iets anders.

Ondanks duidelijke wetgeving is effectieve handhaving van het verbod op handheld smartphone- gebruik niet eenvoudig, onder andere omdat de overtreding vaak moeilijk zichtbaar is. Daarnaast kampt de politie met een beperkte capaciteit voor toezicht en zijn er veel andere prioriteiten zoals criminaliteit. Rekening houdend met deze beperkingen doen we hieronder een aantal aanbevelingen voor politietoezicht op het gebied van handheld smartphonegebruik in het verkeer.

Gezien de voor- en nadelen van de verschillende methoden, is het is aan te bevelen om een combinatie van handhavingsmethoden op wisselende locaties in te zetten: camera’s, mobiele en statische surveillance, zichtbare en onopvallende controles. Inzet van verschillende methoden is ook nodig om handhaving bij verschillende doelgroepen (automobilisten, fietsers) en in verschillende situaties (stad, snelweg, drukte verkeer) mogelijk te maken. Het is goed om in te zetten op verdere technologische ontwikkeling van ‘slimme’ camera’s en op uitbreiding van handhaving met camera’s. Daarbij zijn ten eerste verbeteringen op het gebied van cameratechniek en beeldherkenning van belang voor een effectieve, betrouwbare detectie van overtredingen. Ten tweede worden de onvoorspelbaarheid van de controles en daarmee de pakkans vergroot als de camera’s vaker en op meer locaties worden ingezet.

Verkeershandhaving in Nederland gaat over het algemeen gepaard met publiekscommunicatie via televisie, radio, krantenartikelen en/of sociale media. Door communicatie kan de subjectieve pakkans worden vergroot en daardoor de effectiviteit van de verkeershandhaving worden versterkt. In dit kader bevelen we aan om regelmatig gerichte controles met geïntensiveerd politietoezicht gedurende meerdere dagen uit te voeren. Dergelijke acties van de politie kunnen namelijk makkelijker worden gekoppeld aan mediacampagnes en krijgen veel publiciteit (zoals de politiecontroles in Oost-Brabant waarbij appende automobilisten vanuit een touringcar zijn geobserveerd13₎

Verder bevelen we aan om naast gerichte controles op handheld smartphonegebruik, ook tijdens algemene surveillance op afleiding te controleren.

Het is daarnaast aan te raden om handhaving op handheld smartphonegebruik niet alleen te beperken tot bestuurders van personenauto’s; ook veel fietsers en vrachtwagen- en

buschauffeurs gebruiken de mobiele telefoon in het verkeer. Bij fietsers blijkt surveillance de meest praktische handhavingsmethode. Bij vrachtautochauffeurs kan daarnaast ook

handhaving met camera’s worden ingezet. Aangezien de monocam speciaal moet worden ingesteld op de voorruiten van vrachtauto’s (zie Paragraaf 4.3 en Paragraaf 7.5), kunnen vooralsnog het beste twee camera’s tegelijk worden gebruikt: één voor personenauto’s en één voor vrachtauto’s.

Het verbod op handheld telefoongebruik is een belangrijk onderdeel van het Nederlandse beleid rondom afleiding in het verkeer. Om de effectiviteit van dit beleid te monitoren, zijn betrouwbare metingen van handheld smartphonegebruik en goed evaluatieonderzoek onontbeerlijk. Daarom adviseren we om door te gaan met de periodieke observatiestudies naar het gebruik van apparatuur in het verkeer, zoals die sinds enkele jaren worden uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat. Daarbij is het belangrijk om de metingen steeds op dezelfde manier te herhalen zodat de resultaten over de tijd goed kunnen worden vergeleken. Voor een goed evaluatieonderzoek is het essentieel dat alternatieve verklaringen voor eventueel gevonden effecten zo veel mogelijk worden uitgesloten. Een voor- en nameting met controlelocatie is hiervoor een belangrijke vereiste.

Alghnam, S., Towhari, J., Alkelya, M., Binahmad, A., & Bell, T.M. (2018). The effectiveness of introducing detection cameras on compliance with mobile phone and seatbelt laws: a before- after study among drivers in Riyadh, Saudi Arabia. In: Injury Epidemiology, vol. 5, nr. 1, art. 31. Broeks, J. & Bijlsma-Boxum, J. (2019). Vervolgmeting apparatuurgebruik fietsers. Voorjaar 2019. Rijkswaterstaat.

CCMTA (2018). Distracted Driving White Paper. Canadian Council of Motor Transport Administrators, Ottawa, Ontario.

CVOM (2015). Leidraad Handhavingsplan Verkeer 2016-2018. Parket Centrale Verwerking Openbaar Ministerie, Afdeling Beleid & Strategie, Openbaar Ministerie, Utrecht.

Chaudhary, N.K., Casanova-Powell, T.D., Cosgrove, L., Reagan, I. & Williams, A. (2012). Evaluation of NHTSA distracted driving demonstration projects in Connecticut and New York. Report No. DOT HS 811 635. Washington, DC: National Highway Traffic Safety Administration. Chaudhary, N.K., Connolly, J., Tison, J., Solomon, M. & Elliott, K. (2015). Evaluation of the NHTSA distracted driving high-visibility enforcement demonstration projects in California and Delaware. Report No. DOT HS 812 108. National Highway Traffic Safety Administration, Washington.

Christoph, M., Wesseling, S. & Van Nes, N. (2019). Self-regulation of drivers’ mobile phone use: The influence of driving context. In: Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, vol. 66, p. 262-272.

Cosgrove, L., Chaudhary, N. & Reagan, I. (2011). Four high-visibility enforcement demonstration waves in Connecticut and New York reduce hand-held phone use. Traffic Safety Facts Research Note. NHTSA, U.S. Department of Transportation, Washington.

Creaser, J.I., Edwards, C.J., Morris, N.L. & Donath, M. (2015). Are cellular phone blocking applications effective for novice teen drivers? In: Journal of Safety Research, vol. 54, p. 75-78. Dingus, T.A., Owens, J.M., Guo, F., Fang, Y., et al. (2019). The prevalence of and crash risk associated with primarily cognitive secondary tasks. In: Safety Science, vol. 119, p. 98-105. Faulks, I.J. (2019). Caught red-handed: automatic cameras will spot mobile-using motorists, but at what cost? In: The Conversation, 2 November 2019. Geraadpleegd 28 oktober 2020 op https://theconversation.com/caught-red-handed-automatic-cameras-will-spot-mobile-using- motorists-but-at-what-cost-125638

Goldenbeld, Ch., Stelling-Kończak, A. & Kint, S. van der (2019). Verkeershandhaving op Nederlandse autosnelwegen. Evaluatie van de werkwijze van het Team EVT, de effecten en de acceptatie van politiecontroles. R-2019-13. SWOV, Den Haag.

Høye, A., Elvik, R. & Sørensen, M.W.J. (2011) Trafikksikkerhetsvirkninger av tiltak.

TØI rapport 1157/2011. Oslo, TØI - Transportøkonomisk Institutt.

Hurd, G. (2019). Australia to user hidden cameras to catch drivers using their phones. Webartikel 30 september 2019, MotorAuthority, geraadpleegd 30 september 2020 op:

https://www.motorauthority.com/news/1125302_australia-to-use-hidden-cameras-to-catch- drivers-using-their-phones

Huth, V., Sanchez, Y. & Brusque, C. (2015). Drivers’ phone use at red traffic lights: A roadside observation study comparing calls and visual–manual interactions. In: Accident Analysis & Prevention, vol. 74, p. 42-48.

Kidd, D.G., Tison, J., Chaudhary, N.K., McCartt, A.T., et al. (2016). The influence of roadway situation, other contextual factors, and driver characteristics on the prevalence of driver secondary behaviors. In: Transportation Research Part F: Traffic Psychology and Behaviour, vol. 41, p. 1-9.

King, M., Legge, M., Oviedo-Trespalacios, O., Regan, M. & Rakotonirainy, A (2017). Scoping study of mobile phone use while driving. CARRS - Centre for Accident Research & Road Safety. Kint, S. van der & Mons, C. (2019). Interpolis Barometer 2019. Vragenlijststudie mobiel telefoongebruik in het verkeer. R-2019-26. SWOV, Den Haag.

Lee, J.D., Regan, M.A. & Young, K.L. (2008). What drives distraction? Distraction as a breakdown of multilevel control. In: Regan, M.A., Lee, J.D. & Young, K.L. (red.), Driver Distraction: Theory, Effects and Mitigation CRC Press, Boca Raton, FL.

Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (2019). Besluit van 24 juni 2019 tot wijziging van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens 1990 en de bijlage, bedoeld in artikel 2, eerste lid, van de Wet administratiefrechtelijke handhaving verkeersvoorschriften in verband met uitbreiding van het verbod van het tijdens deelname aan het verkeer vasthouden van mobiele elektronische apparaten, tot fietsers en trambestuurders (uitbreiding verbod vasthouden mobiele telefoon in het verkeer). In: Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden, Staatsblad 2019, nr. 237.

Nakano, Y., Okamura, K., Kosuge, R., Kihira, M. & Fujita, G. (2019). Effect of visible presence of policing activities on drivers’ vigilance and intention to refrain from non-driving activities: A scenario-based survey of general Japanese drivers. In: Accident Analysis and Prevention, vol. 133, art. 105293. Fout! De hyperlinkverwijzing is ongeldig.

Nevin, P.E., Blanar, L., Kirk, A.P., Freedheim, A., et al. (2017). “I wasnt texting; I was just reading an email …”: A qualitative study of distracted driving enforcement in Washington state. In: Injury Prevention, vol. 23, nr. 3, p. 165-170.

Olsson, B., Pütz, H., Reitzug, F. & Humphreys, D.K. (2020). Evaluating the impact of penalising the use of mobile phones while driving on road traffic fatalities, serious injuries and mobile phone use: a systematic review. In: Injury Prevention. Epub ahead of print [accessed 8 July 2020]. Oviedo-Trespalacios, O., Haque, M.M., King, M. & Washington, S. (2018). Should I text or call here? A situation‐based analysis of drivers’ perceived likelihood of engaging in mobile phone multitasking. In: Risk analysis, vol. 38, nr. 10, p. 2144-2160.

Oviedo-Trespalacios, O., King, M. & Watson, B. (2019). Submission on the inquiry into the road transport amendment (mobile phone detection) bill 2019. Centre for Accident Research & Road Safety – Queensland (CARRS-Q).

Rijkswaterstaat (2018). Apparatuurgebruik gemotoriseerd verkeer: In auto’s, bestelwagens en vrachtwagen. Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Rijkswaterstaat RWS, Den Haag.

Qi, Y., Vennu, R., Pokhrel, R. (2020). Distracted Driving: A Literature Review. Research Report No. FHWA-ICT-20-004. Illinois Center for Transportation, Illinois, Rantoul.

Retting, R., Sprattler, K., Rothenberg, H. & Sexton, T. (2017). Evaluating the enforceability of texting laws: Strategies tested in Connecticut and Massachusetts (Report No. DOT HS 812-367). National Highway Traffic Safety Administration, Washington.

Rudisill, T., Baus, A.D. & Jarrett, T. (2018). Challenges of enforcing cell phone use while driving laws among police: A qualitative study. In: Injury Prevention, vol. 25, p. 494–500.

SWOV (2020). Afleiding in het verkeer. SWOV-Factsheet, juli 2020. SWOV, Den Haag. Vlakveld, W. (2018). Maatregelen tegen afleiding bij automobilisten. Een literatuurstudie R-2018-22. SWOV, Den Haag.

Walter, L., Broughton, J. & Knowles, J. (2011). The effects of increased police enforcement along a route in London. In: Accident Analysis and Prevention, vol. 43, nr. 3, p. 1219-1227.

Weisburd, S. (2016). Does police presence reduce car accidents? Discussion Paper No.12-16. The Eitan Berglas School of Economics, Tel Aviv University, Israel.