Kan erfgoed analyseren, interpreteren en waarderen

Toelichting Wat als erfgoed kan worden aangemerkt en wat zijn betekenis en waarde is, dringt zich niet aan de beschouwer op, maar is de uitkomst van een onderzoek naar de betrokken fysieke en virtu- ele objecten, naar de omgeving van die objecten en in het bijzon- der naar de mensen die met die objecten een duurzame relatie zijn aangegaan. Wie zulk onderzoek wil doen, moet zijn spontane manier van kijken naar objecten kunnen relativeren en objecten vanuit verschillende invalshoeken en verschillende denkmodel- len kunnen observeren, analyseren en interpreteren.

De kern van het werk van een erfgoedprofessional is keuzes maken en keuzes maken is waarderen. In alle bedrijfsprocessen tussen verwerven en afstoten waardeert een erfgoedprofessional erfgoed. Als hij/zij dit op een professionele manier wil doen, moet hij/zij een intuïtieve behoefte om de absolute waarde van een object vast te stellen bewust terzijde stellen en vervangen door methodische en controleerbare manier van waarderen, waarin de waarde van het ene object binnen een gegeven context tegen de waarde van het andere object wordt afgewogen en waarin een helder onderscheid wordt gemaakt tussen waarderingsdoel- stellingen, waarderingsmethoden en waarderingscriteria. Erfgoedprofessionals kiezen voortdurend, interpreteren voortdu- rend en waarderen voortdurend. Kiezen voor een interpretatie is ook alternatieve interpretaties uitsluiten. Het is niet alleen de professionele verantwoordelijkheid van erfgoedprofessionals dat ze interpretaties methodisch en ethisch verantwoorden, maar ook mogelijkheden tot herinterpretatie zo groot mogelijk laten.

Deelcompetenties 1. [Kan toegepast onderzoek op erfgoedgebied opzetten, uitvoe- ren en evalueren en onderzoeksresultaten interpreteren.] 2. Kan de fysieke of virtuele verschijningsvorm en de toegekende

en potentiële betekenissen van erfgoed vanuit verschillende gezichtspunten analyseren en interpreteren.

3. Kan een afgewogen beoordeling maken van de huidige en toe- komstige relatieve waarde van erfgoed binnen de contexten [van ontstaan, beheer en gebruik].

4. Kan op basis van een afgewogen oordeel over de relatieve waarde van erfgoed verantwoorde beslissingen (helpen) ne- men over verwerving, conservering, ontsluiting, beschikbaar- stelling en afstoting.

5. Kan de keuzes die hij of zij gemaakt heeft bij het interpreteren en waarderen van erfgoed en bij het nemen van beslissingen over de verwerving, conservering, ontsluiting, beschikbaarstel- ling en afstoting van erfgoed methodisch en ethisch verant- woorden.

Competenties 100

Beroepshandeling •Hetbepalenvandeconditievanobjectencollectie

•Hetformulerenvanvoorstellentotverbeteringvandeconditie van object en collectie

•Hetinkaartbrengenvandeomgevingsfactoren •Hetformulerenvanvoorstellentotverbeteringvandeomge- vingsfactoren •Hetafwegenvanderisico’svanbeschikbaarstelling •Voorbereidenenbegeleidenvantransport,inclusiefin-en uitpakken •Inschattenvanrisico’svanbraak,brand,overstromingen andere calamiteiten en het opstellen van een preventieplan, alsmede een plan hoe te handelen tijdens en na de calamiteit •Hetinrichtenvaneendepot Beroepsproduct •Conditierapport •Planvanaanpakvoorconserveringenrestauratie •Collectiebeleidsplan •Collectiebeheersplan •Inrichtingsplandepot •Veiligheidsplan •Calamiteitenplan •Vervoersplan •PlanuitvoeringARBOwet Kritische reflectie en body of know- ledge •Erfgoedwetenschappen,inhetbijzonderkenniseninzicht betreffende •Theorieenethiekvanconserveringenrestauratie •Kennisvanmaterialenentechnieken •Basiskennisbetreffendefysicaenchemievoorzoverrelevant voor behoudsvraagstukken •SpecifiekeVaardighedeninditverband •Isinstaatteanticiperenoponverwachtecalamiteitenen kan snel en adequaat handelen wanneer zich een calamiteit voordoet

•Kanineen(multidisciplinair)teamhetbelangvanhetbe- houd van erfgoed verdedigen

•Kanhetbelangvandezorgvoorerfgoedvertaleninbeleid

Competentie 3 Kan erfgoed behouden

Toelichting Deze kerntaak heeft betrekking op het behoud van cultureel erfgoed in de volle breedte. De basis is respect voor de fysieke, functionele, contextuele en conceptuele integriteit van objec- ten. Het gaat daarbij enerzijds om maatregelen gericht op het erfgoed zelf (actieve conservering) en anderzijds om maatregelen gericht op de condities rond het erfgoed (passieve conservering). Maatregelen kunnen nooit leiden tot maximaal behoud, wel kan gestreefd worden naar optimaal behoud, waarbij optimaal is gerelateerd aan het doel waarvoor het erfgoed wordt behou- den. Behoud impliceert dus het maken van keuzes (zie hiervoor Kerntaak 2). Al naar gelang de keuzes doen zich verschillende mogelijkheden voor behoud voor: in situ - ex situ, statisch – dy- namisch, enz. Vragen die hiermee verbonden zijn, zijn bijvoor- beeld: Is het gezien de risico’s voor het behoud opportuun een bepaalde site op te graven? In hoeverre kan een onroerend monument hergebruikt worden? Wanneer is het acceptabel dat een historisch vliegtuig in bedrijf wordt genomen? Ethiek is een belangrijk aandachtspunt. Bijvoorbeeld dient in toenemende mate rekening te worden gehouden met de opvattingen van de “source community” bij het zoeken naar een adequate vorm van behoud.

Het beschikbaar stellen van erfgoed houdt risico’s in. Duurzaam behoud houdt ook rekening met deze risico’s. Daartoe behoort zowel zorg voor de veiligheid van het erfgoed als zorg voor de veiligheid van erfgoedprofessionals en gebruikers.

Deelcompetenties 1. Kan op professionele wijze de fysieke conditie van een object of collectie herkennen en kan van daar uit voorstellen doen voor het verbeteren, dan wel bestendigen van deze conditie, en aanwijzingen geven voor het gebruik.

2. Kan op professionele wijze vaststellen in hoeverre de omge- ving van een object of collectie het behoud ervan beïnvloedt en kan van daar uit voorstellen doen voor het verbeteren, dan wel bestendigen van de situatie.

3. Kan bij iedere handeling een afweging maken tussen nut en risico.

Beroepscontext Iedere erfgoedprofessional is zich bewust van de risico’s die beschikbaarstelling met zich meebrengt. Richtinggevend is de intentie een evenwicht te vinden tussen duurzaam behoud en duurzaam gebruik.

Beroepsrol De erfgoedprofessional met speciale zorg voor het behoud, is verantwoordelijk voor het duurzame behoud van het erfgoed. Dit impliceert zowel aandacht voor het erfgoed als zodanig als voor de omgevingscondities, op de plek waar het erfgoed bewaard wordt, op de plek waar het toegankelijk is en tijdens het trans- port van de ene naar de andere plek.

Competenties 102

Beroepsproduct •Beleidsplanbeschikbaarstelling •Beargumenteerdvoorstelvooreenpubliekgerichte activiteit •Planvanaanpakvooreenpubliekgerichteactiviteit •Eengerealiseerdepubliekgerichteactiviteit Kritische reflectie en

body of knowledge •Erfgoedwetenschappeninhetbijzonderkenniseninzichtbetreffende •Theorievancommunicatie •Theorievanbetekenisgeving(semiotiek) •Theorievanleren •Theorieenethiekvanhetbeschikbaarstellen •Theorieenpraktijkvan“socialinclusion” •Ondersteunendedisciplinesgeschiedenis,cultuur-enkunst- geschiedenis •Voorbedrijfsvoeringbenodigdedisciplines •Isinstaatprojectentemanagen •Isinstaatinmultidisciplinaireteamstewerkenendeze teams aan te sturen

•Kandoelgroepanalysemaken

•Isinstaatdoelgroepgerichtetekstenteschrijven

Competentie 4 Kan beschikbaar stellen

Toelichting Deze kerntaak heeft betrekking op het beschikbaar stellen van cultureel erfgoed als zodanig, maar ook op het toegankelijk maken van informatie betreffende het erfgoed. Het kan gaan om beschikbaar stellen en toegankelijk maken in situ en om werkvormen ex situ, fysiek (zoals bijvoorbeeld een tentoonstel- ling), virtueel (zoals een website) of in druk (zoals een catalo- gus). In feite gaat het om het werkzaam maken van erfgoed en erfgoedinformatie in het heden als bijdrage aan een duurzame ontwikkeling van de samenleving. Speciale aandacht heeft het beschikbaar stellen en het toegankelijk maken voor een zo groot mogelijke verscheidenheid van doelgroepen (“social

inclusion”). Dat vereist reflectie op relevantie en kennis van

algemene en doelgroepspecifieke overdrachtstechnieken. De kerntaak impliceert ook een afweging van de risico’s van be- schikbaarstelling voor het duurzame beheer van het erfgoed. De kerntaak omvat mede de traditionele werkterreinen mu- seum- en erfgoededucatie en publiekbegeleiding.

Deelcompetenties 1. Kan een activiteit ontwikkelen gericht op het beschikbaar stellen van cultureel erfgoed.

2. Kan een op specifieke doelgroepen gericht beleidsplan publieksbegeleiding en een toegankelijkheidsplan voor een instelling van cultureel erfgoed opstellen en bijdragen aan de implementatie van dat plan.

Beroepscontext/

beroepsrol De medewerker die verantwoordelijk is voor beschikbaarstel-ling zal zijn activiteiten gewoonlijk verrichten in teamverband. Ander teamleden zijn bijvoorbeeld inhoudelijk deskundigen (onderzoekers, conservatoren), deskundigen op het gebied van fysiek beheer en informatiebeheer, vormgevers, tekstschrijvers, technici. De specifieke rol die hoort bij Kerntaak 4 is het aan- sturen van het team vanuit de vooraf bepaalde doelstelling en doelgroep. Als “audience advocate” bewaakt de medewerker de maatschappelijke relevantie van de activiteiten.

Beroepshandeling •Hetontwikkelenvanactiviteitentenaanzienvanhetbe- schikbaar stellen van cultureel erfgoed als zodanig en het toegankelijk maken van informatie betreffende het erfgoed. •Hetontwikkelenvaneenvisieopdesamenhangtussende

verschillende publiekgerichte activiteiten. •Hetaansturenvanprojectteams.

•Hetbewakenvanderelevantievandeactiviteitenintermen van doelstelling(en) en doelgroep(en).

•Hetonderkennenvanmogelijkeethischeproblemenenhet ontwikkelen van een beleid in dit opzicht.

•Hetuitvoerenvandeelaspectenvanbedoeldeactiviteiten. •Hetsystematischdocumenterenvanprocesenproduct.

Competenties 104

Kritische reflectie en

body of knowledge Kennis en inzicht t.a.v.•Erfgoedwetenschappen.

•Kenniseninzichtinhetberoepenberoepenveld •Kentinternationaleinstellingenvoorcultureelerfgoed; •Kentactueeloverheidsbeleidophetgebiedcultureel erfgoed; •Heeftkennisvaneninzichtindeethischeaspectenvan het werk; •Vandevoorbedrijfsvoeringbenodigdedisciplines •Heeftkennisvandeeisendiewordengesteldaaneenef- fectief beleids-, ondernemings- en implementatieplan; •Heeftkennisvandefinanciëlebedrijfsvoeringvaneen

erfgoedinstelling. Kan een begroting voor een organisatie of project maken en analyseren

•Kanonderzoekverrichtennaaractueleontwikkelingen •Kan(internationale)samenwerkingsverbanden

opbouwen

•Kaneengestructureerde,heldereenfoutlozebeleidsnoti- tie schrijven zowel in de Nederlandse als Engelse taal