In juni lijkt het de goede kant te blijven opgaan: het aantal nieuwe besmet-tingen per dag dalen aanzienlijk (van +/- 2.500 begin juni naar +/- 600 eind juni), het reproductiegetal (r) duikt weer onder de 1 en ook de ziekenhuis-opnames dalen even hard mee met de besmettingen. De GGD’en beginnen langzaamaan het BCO af te schalen en ook het LNAZ besluit de IC-capaciteit terug te brengen naar 1.150 bedden. Tijdens de technische briefing aan de Tweede Kamer door onder meer Jaap van Dissel, krijgen Kamerleden naast meer specifieke details over onderwerpen als sneltest locaties, de Indiase variant, een update over hoe deze zomer wordt ingezet op het voorkomen van een mogelijke volgende golf besmettingen. Verder maakt het kabinet bekend dat vanaf 30 juni evenementen kunnen worden georganiseerd met 100% van de bezoekerscapaciteit. Dit zal onder voorwaarden gebeuren, zoals het gebruik van toegangstesten of een herstel- of vaccinatiebewijs. Dat betekent dat ook de 1,5 meter afstand dan kan worden losgelaten.
Ook de vaccinatiecampagne lijkt in een vogelvlucht te zijn beland. Bijna elke dag zijn er weer nieuwe leeftijdsgroepen die een afspraak kunnen maken voor een prik. Begin juni neemt minister De Jonge het spoedadvies van de Gezondheidsraad over dat het de voorkeur verdient om mRNA-vaccins (Moderna en BioNTech/Pfizer) in te zetten bij jongere groepen mensen die uitgenodigd gaan worden voor een eerste prik. Omdat volgens de Gezondheidsraad Janssen een veilig en effectief vaccin is, zal dit vaccin in
specifieke gevallen ook aan bepaalde groepen mensen aangeboden blijven worden. Daarnaast meldt minister De Jonge begin juni dat 60-64 jarigen die het AstraZeneca-vaccin hebben geweigerd, een nieuwe oproep krijgen voor een vaccinatie met een ander vaccin. Ook neemt minister De Jonge een OMT-advies over dat wie langer dan een half jaar geleden corona heeft gehad maar één vaccin nodig heeft om beschermd te zijn tegen het virus.
Om mensen te behoeden voor desinformatie over vaccinaties wordt er een online informatiecampagne op poten gezet.
Ondertussen zijn de ogen van media en politiek nog steeds gericht op de mondkapjesdeal met Sywert van Lienden en zijn compagnons. Minister Van Ark laat in antwoord op Kamervragen weten dat er geen uitzondering is gemaakt voor de aanbieding van Van Lienden van Stichting Hulptroepen Alliantie. Volgens haar zijn alle serieuze aanbiedingen (leads) die VWS en het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) bereikten door het LCH zo zorgvuldig mogelijk bekeken en beoordeeld aan de hand van de criteria prijs, kwaliteit en leveringszekerheid, iets wat topambtenaar Mark Frequin, die projectdirecteur-generaal was bij het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH), later bij Buitenhof zal benadrukken.
Even later kondigt ze naar aanleiding van deze deal, ook een onderzoek aan naar de inkoop van PBM. Van Lienden zelf maakt ook een optreden in Buitenhof (nog voor de uitzending met Mark Frequin en Erik Gerritsen).
Hij noemt het “onuitlegbaar” dat het beeld bestaat dat de BV en de non-pro-fitorganisatie die hij runde door elkaar zijn gaan lopen in de beeldvorming en maakt excuses. Het rendement op het geld dat hij met de deal verdiende krijgt een maatschappelijke bestemming.25
Terwijl het land tot rust lijkt te komen omdat de besmettingen dalen, werkt VWS nog steeds hard aan onder meer scenario’s voor de overgang naar een endemische fase: als het de goede kant op gaat, welke instrumenten hebben we dan nodig? Of zal het toch verkeerd gaan, wat is er dan nodig om de epide-mie te bestrijden? Ook is er oog voor de ontwikkelingen in het Verenigd Koninkrijk, waar ondanks een redelijke hoge vaccinatiegraad de incidentie stijgt, met name door de Delta (Indiase) variant. Het RIVM geeft aan dat vooral niet-gevaccineerde mensen of degenen die één prik van AstraZeneca hebben, besmet raken. Overigens leidt de stijging vooralsnog niet tot meer ziekenhuisopnamen. Ook openen de aanvraagloketten voor de zorgbonus 2021: om uitdrukking te geven aan de waardering van het kabinet voor de inzet van zorgprofessionals in de strijd tegen COVID-19 is voor 2021 € 720 miljoen ter beschikking gesteld voor bonussen aan zorgprofessionals.
De behoefte aan versoepelingen is groot, er wordt dan ook al snel rekening mee gehouden dat als de cijfers het toelaten er wellicht nog eerder dan 30 juni kan worden versoepeld. Dat gebeurt dan uiteindelijk ook. In een vervroegde persconferentie kondigen de minister-president en minister De Jonge vergaande versoepelingen aan, ‘stap 4 van het openingsplan’ die dus eerder wordt gezet dan gedacht. Een halve week later gaan de versoepe-lingen in. Onder voorwaarde van handhaving van de 1,5 meter wordt vrijwel alles weer mogelijk. In andere situaties zal gewerkt worden met een toegangs-, herstel-, of vaccinatiebewijs, of is het dragen van mondkapjes nog verplicht.
Daarnaast kondigt minister De Jonge aan dat het voor iedereen die dat wil de kans krijgt een afspraak te maken voor het Janssen-vaccin, zolang de voor-raad strekt. Op woensdag 23 juni gaan de telefoonlijnen hiervoor open. Media melden al snel dat de telefoonlijn overbelast is. Belangstelling voor de prik is groot, omdat maar één prik nodig is in tegenstelling tot Pfizer en Moderna.
In de nacht dat de versoepelingen ingaan is de jaarbeurs in Utrecht tot 1 uur in de nacht open om mensen te vaccineren met het Janssen-vaccin, in aanwe-zigheid van een DJ die muziek draait. GGD Utrecht en mini ster De Jonge twee-ten erover onder de leus ‘Dansen met Janssen’. De dag van de versoepelingen is om nog een reden heugelijk: er zijn namelijk voor het eerst sinds september 2020 geen nieuwe coronasterfgevallen gemeld.
Het nachtleven kan door de maatregelen weer een beetje meer open en de stemming daarover is opgetogen. Alleen een hack van de Stichting Open Nederland (SON), verantwoordelijk voor het Testen voor Toegang, gooit tijdelijk roet in eten doordat de e-mails met testuitslagen laat aankwamen.
Het Testen voor Toegang systeem speelt een belangrijke rol bij de nieuwe versoepelingen. Hetzelfde geldt voor aanbieders die mensen testen voordat ze op reis gaan. Nederlanders die op reis gaan naar een land waar een test-verklaring verplicht is kunnen vanaf 1 juli hiervoor een afspraak maken.
Verder is er nog een belangrijke ontwikkeling ten aanzien van de vaccinatie-strategie. De Gezondheidsraad beslist eind juni dat kinderen vanaf 12 jaar of hoger mogen worden gevaccineerd als zij dat zelf willen. Minister De Jonge meldt al snel dat zij vanaf begin juli een afspraak kunnen maken voor vaccinatie.
In juni neemt de rechter ook nog een belangrijke uitspraak ten aanzien van de afhandeling van Wob-verzoeken door het ministerie van VWS. VWS moet binnen twee maanden een beslissing nemen over Wob-verzoeken waarover niet tijdig is beslist, onder andere een aanvraag van Nieuwsuur. Dat bemoei-lijkt de aanpak van VWS om de informatie over de corona-aanpak gefaseerd openbaar te maken.
Hoewel juni in het teken staat van een dalende trend in het aantal besmet-tingen, is er in juli toch al snel weer sprake van een stijgende lijn. De pande-mie blijkt in de maanden daarna nog zeker niet ten einde te zijn en een nieuwe lockdown zou zich in het najaar van 2021 aandienen. De vraag dringt zich op of we ook in de toekomst een herhaling gaan zien van de ontwikkeling die zich vorig najaar ontvouwde.