lakenbereidersgilde, bekend als 'De Staalmeesters' (1662 / afb. 9) minder finesse te
bezitten. Als het schilderij echter vanaf zijn bedoelde plaats in het Paleis op de Dam bekeken zal worden zorgt de afstand ervoor dat het gebrek aan finesse niet opvalt.
30
Ondanks het ontbreken van informatie over een signatuur van het originele werk, kunnen we aannemen dat het werk in de ogen van Rembrandt voltooid genoeg was op het moment dat het schilderij in de galerij geïnstalleerd werd. De grove penseelvoering is niet het gevolg van onvoltooidheid maar van het toepassen van non finito.
31
Literatuurlijst
Bauer, L. en G. Bauer, 'Artists' Inventories and the Language of the Oil Sketch', in: The Burlington Magazine, Londen September 1999, Vol. 141 Nr. 1158, p. 520-530.
Bikker, J., G. Weber e.a., Late Rembrandt, Amsterdam 2015.
Cavalli-Björkman, G., Dutch and Flemish paintings II; Dutch paintings c. 1600-1800, Nationalmuseum Stokholm, 2010, pp. 408-413, nr 418.
Eeghen, I. van, 'Rembrandt's Claudius Civilis and the Funeral Ticket', in:
Konsthistorisk Tidskrift: Revy för konst och konstforsking, Stockholm 1956,
pp. 55-57.
Focillon, H. en L. Goldscheider, Rembtandt; Paintings, Drawings and Etchings, Londen 1960.
Horn, H., The Golden Age Revisited; Arnold Houbraken's Great Theatre of Netherlandish Painters and Paintresses, Gent 2000 (2 delen).
Houbraken, A., De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders enschilderessen, B.M. Israël Amsterdam, 1976 deel 1, (3 delen, fotografische
herdruk).
Hout, N. van en P. van Calster, Het onvoltooide schilderij, Antwerpen 2012.
Nordenfalk, C., The Batavians' Oath of Allegiance; Rembrandt's onlyMonumental Painting, Stokholm 1982.
Piles, R. de, Abregé de la vie des peintres; Avec des réflections sur leurs32
Plinius de Oudere, De Wereld; Naturalis historia, Vertaald door: J. van
Gelder, M. Nieuwenhuis en T. Peters, Amsterdam 2005, (oorspronkelijke publicatie uit ca. 77-78 na Chr.) .
Sohm, P., The Artist Grows Old; The Aging of Art and Artists in Early Modern Italy, New Haven 2007.
Wetering, E. van de, 'Rembrandts 'Nachtelijke samenzwering van Claudius Civilis in het Schakerbos'', in: Zwaag, M., Opstand als opdracht = The
Batavian commissions: Flinck, Ovens, Lievens, Jordaens, De Groot, Bol, Rembrandt, Amsterdam 2011, pp. 20-25.
Zwaag, M. van der en R. Cohen Tervaert, 'Inleiding op de opdracht' in: Zwaag, M., Opstand als opdracht = The Batavian commissions: Flinck,
Ovens, Lievens, Jordaens, De Groot, Bol, Rembrandt, Amsterdam 2011, pp.
6-9.
http://remdoc.huygens.knaw.nl/#/document/remdoc/e12924 (geraadpleegd op 9-6-2015), Minuutacte opgesteld door notaris Nicolaes Listingh
betreffende een overeenkomst tussen Rembrandt van Rijn en Lodewijck van Ludick op 28 augustus 1662.
http://remdoc.huygens.knaw.nl/#/document/remdoc/e12965 (geraadpleegd op 9-6-2015), Minuutacte opgesteld door notaris François Meerhout
betreffende de doorverkoop van de schuldclaim van Lodewijck van Ludick aan Harmen Becker op 4 juni 1664.
33
Afbeeldingen
Afb. 1 Peter Paul Rubens, Hendrik IV in de slag bij Ivry
ca. 1630, olieverf op doek, 174 x 260 cm, Rubenshuis Antwerpen.
Afb. 2 Rembrandt, Samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilis
ca. 1661-1662, olieverf op doek, 196 x 309 cm (originele afmetingen +/- 550 x 550 cm), Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Zweden, in bruikleen door het
34 Afb. 3 Michelangelo Buonarroti, De graflegging ca. 1500-1501, tempera op paneel, 161,7 x 149,9 cm, The National Gallery Londen. Afb. 4 Titiaan, Pietà ca. 1570-76, olieverf op doek, 389 x 351 cm, Galleire dell'Accademia Venetië.
35
Afb. 5 Rembrandt, Zelfportret
1659, olieverf op doek, 74,5 x 66 cm, National Gallery of Art Wachington, A. W. Melkon Collection.
Afb. 6 Rembrandt, Detail Zelfportret
1659, olieverf op doek, 74,5 x 66 cm, National Gallery of Art Wachington, A. W. Melkon Collection.
36
Afb. 7 Rembrandt,
Jong meisje in het venster
1651, olieverf op doek, 78 x 63 cm, Nationalmuseum Stockholm.
Afb. 8 Rembrandt, De vrouw met de pijl 1661, Ets en droge naald, gedrukt met lichte
plaattoon, 205 x 123 mm staat twee van drie, The Fitzwilliam Museum Cambridge.
37
Afb. 9 Rembrandt, De waardijns van het Amsterdamse lakenbereidersgilde, bekend als 'De
Staalmeesters' 1662, olieverf op doek, 191,5 x 279 cm, Rijksmuseum Amsterdam, bruikleen
van de gemeente Amsterdam.
Afb. 10 Rembrandt, Macro-XRF-loodkaart van De waardijns van het Amsterdamse
lakenbereidersgilde, bekend als 'De Staalmeesters' 1662, olieverf op doek, 191,5 x 279 cm,
38
Afb. 11 Rembrandt,
Portret Jan Six
1654, olieverf op doek, 112 x 102 cm, Collectie Six
Amsterdam.
Afb. 12 Rembrandt, Detail uit Portret Jan Six
39
Afb. 13 Jan Lievens, Lezende oude vrouw 1626- 1633, olieverf op paneel, 78 x 68 cm, Rijksmuseum Amsterdam.
Afb. 13 Jan Lievens, Detail van Lezende oude vrouw 1626-1633, olieverf op paneel, 78 x 68 cm, Rijksmuseum Amsterdam.
40
Afb. 15 Rembrandt, Portret van een paar als Isaak en Rebecca, bekend als 'De joodse bruid' 1665, olieverf op doek, 121,5 x 166,5 cm, Rijksmuseum Amsterdam; bruikleen van de gemeente Amsterdam (legaat van A. van der Hoop).
Afb. 16 Rembrandt, Detail uit Portret
van een paar als Isaak en Rebecca, bekend als 'De joodse bruid', 1665,
olieverf op doek, 121,5 x 166,5 cm, Rijksmuseum Amsterdam; bruikleen van de gemeente Amsterdam (legaat van A. van der Hoop).
41
Afb. 17 Govert Flinck en Jürgen Ovens, De samenzwering van Claudius Civilis in het
Schakerbos, 1659-1662, olieverf op doek, 550 x 550 cm, Koninklijk Paleis (voormalig
stadhuis) Amsterdam.
Afb. 18 Rembrandt, Samenzwering
van de Bataven onder Claudius Civilis
1661-1662, pen en penseel in bruin, wit gehoogd, 19,6 x 18 cm, Staatliche Graphische Sammlung München.
42
Afb. 19 Rembrandt, achterkant van folio
Samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilis,
1661-1662, pen en penseel in bruin, wit gehoogd, 19,6 x 18 cm, Staatliche Graphische Sammlung München.
Afb. 20 Jan Lievens, Brinio, de aanvoerder der Kaninefaten, wordt op het schild geheven 1661, olieverf op doek, 546 x 538 cm, Koninklijk Paleis (voormalig stadhuis) Amsterdam.
43
Afb. 21 Jacob Jordaens, De nachtelijke overval op het Romeinse legerkamp 1661-1662, olieverf op doek, 550 x 550 cm, Koninklijk Paleis (voormalig stadhuis) Amsterdam.
44
Afb. 22 Rembrandt, Röntgenfoto van Samenzwering van de
Bataven onder Claudius Civilis
ca. 1661-1662, olieverf op doek, 196 x 309 cm (originele
afmetingen +/- 550 x 550 cm), Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Zweden, in bruikleen door het
45
Afb. 23 Rembrandt, Röntgen detailfoto
Samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilis
ca. 1661-1662, olieverf op doek, 196 x 309 cm (originele afmetingen +/- 550 x 550 cm), Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Zweden, in bruikleen door het Nationalmuseum Stockholm.
46
Afb. 24 Rembrandt, Detail van Samenzwering van de Bataven onder Claudius Civilis ca. 1661-1662, olieverf op doek, 196 x 309 cm (originele afmetingen +/- 550 x 550 cm), Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Zweden, in bruikleen door het Nationalmuseum Stockholm.