Inzet van private beveiligingsbedrijven tegen piraterij

Na de opmars van PSC’s in conflictgebieden als Irak en Afghanistan89_{, is thans sprake}

van een groei van PSC’s die hun diensten aanbieden ter bescherming van vrachtsche- pen tegen piraterij, in het bijzonder in de Golf van Aden en voor de kust van Somalië. Een groot aantal PSC’s is gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, en onderhoudt nauwe banden met de scheepvaartsector en verzekeringsmaatschap- pijen. Sinds 2006 heeft een aantal Britse PSC’s zich verenigd in de British Association of Private Security Companies.90 _{Een simpele zoekopdracht via Google levert een groot}

aantal bedrijven op met klinkende namen en websites waar zij hun diensten uiteenzetten. Deze diensten variëren van inlichtingen over risicogebieden tot de levering van (on)gewa- pende beveiligingsteams en een dienstenpakket voor kapingen inclusief het voeren van losgeldonderhandelingen.

Britse en Amerikaanse PSC’s kunnen veelal beschikken over de professionele diensten van oud-militairen, in het bijzonder mariniers en leden van bijzondere opsporingseenhe- den. Daarnaast zijn er ook PSC’s die gebruik maken van Jemenitische militairen en kust- wachtpersoneel (in Jemenitische wateren) alsmede oud-militairen uit onder meer India en Oekraïne.91 _{Volgens beveiligingsconsulent Te Kulve is het probleem dat zeer uiteenlopende}

diensten worden aangeboden door zowel Britse en Amerikaanse zogenoemde ‘cowboy- bedrijven’ alsook bedrijven met een goede reputatie. De verschillen tussen deze bedrijven betreffen vooral de kwaliteit, discipline en ervaring van de beveiligingsteams. Nederlandse

87 ibid.

88 Minister van Defensie, ‘Kamerbrief onderzoek naar de inzet van militaire beveiligingsteams aan boord van Minister van Defensie, ‘Kamerbrief bescherming kwetsbare schepen in de Golf van Aden en voor de kust van Somalië’, Den Haag, 8 oktober 2009. Minister van Defensie in het Algemeen Overleg van 29 juni 2009 en 29 juni 2010 over piraterij en de operaties Atalanta en Ocean Shield.

89 Zie ook AIV-advies nummer 59, De inhuur van private militaire bedrijven: een kwestie van verantwoordelijk- heid, Den Haag, december 2007.

90 Peter Hodge, ‘Private security companies called in to combat Somali piracy’. <http://kotare.typepad. com/thestrategist/2009/09/private-security-companies-gulf-of-aden-piracy.html,>. Geraadpleegd op 11 augustus 2010. Zie <http://www.bapsc.org.uk.>. Geraadpleegd op 2 september 2010.

91 Zie <http://goagt.org/> en <http://www.issg-seamarshals.com/index.html>. Geraadpleegd op 2 september 2010. Lloyd’s List, ‘For hire: anti-piracy patrol boat with armed personnel’, 15 September 2010.

<http://www.lloydslist.com/ll/sector/ship-operations/article345017.ece>. Geraadpleegd op 21 september 2010.

reders gaan volgens Te Kulve bij voorkeur met bedrijven in zee die een goede reputatie hebben.92

In november 2010 hebben 58 PSC’s, waaronder Britse en Amerikaanse private beveili- gingsbedrijven, op initiatief van de Zwitserse regering een internationale gedragscode voor Private Security Service Providers getekend in Genève.93 _{Deze gedragscode vordert dat}

PSC’s hun personeel instrueren al het mogelijke te doen om geweldsgebruik te vermijden en vuurwapens alleen te gebruiken voor zelfverdediging of de verdediging van anderen in levensbedreigende situaties of bij dreiging van ernstige verwonding. Ook bevat de gedrags- code bepalingen inzake het respecteren van de mensenrechten en het rapporteren van incidenten.

De inzet van particuliere beveiligingsteams aan boord van vrachtschepen in de Straat van Malakka is lange tijd omstreden geweest. Indonesië en Maleisië keren zich hiertegen, in het bijzonder wanneer schepen door hun territoriale wateren varen. Daarentegen erkent Singapore het nut van de inzet van particuliere beveiligingsteams onder bepaalde omstan- digheden, zelfs wanneer deze gewapend zijn.94 _{Door de snelle toename van piraterij voor}

de kust van Somalië spitst de discussie zich toe op de wenselijkheid van inzet van gewa- pende particuliere beveiligers aan boord van vrachtschepen.

Voorstanders van gewapende particuliere beveiliging op zee stellen dat alleen wapens piraten kunnen weerhouden van een aanval op een schip. Alle overige zelfbeschermings- maatregelen kunnen een aanval door piraten bemoeilijken en vertragen, maar uiteindelijk niet verhinderen. Met andere woorden, gewapende afschrikking zou het geweld van piraten beteugelen en de-escalerend werken. De these van de voorstanders is echter moeilijk te verifiëren, aangezien berichten over de effectiviteit van gewapende particuliere beveiligings- teams slechts bij hoge uitzondering in de publiciteit komen en succesvolle afschrikking bovendien moeilijk is aan te tonen.

Tegenstanders, waaronder de Internationale Maritieme Organisatie (IMO) en het overgrote deel van de internationale scheepvaartindustrie, stellen dat gewapende particuliere bevei- ligingsteams aan boord van vrachtschepen het risico van gewapende confrontaties met piraten juist vergroot en de deur openzet naar geweldsescalatie en een civiele wapenwed- loop op zee. Ook zijn de rules of engagement van PSC’s niet duidelijk over de verantwoor- delijkheden bij gewapende incidenten.95

92 Interview met de heer M. te Kulve, consultant Kulve Security Services b.v., Den Haag, 9 juli 2010. 93 <http://www.news.admin.ch/NSBSubscriber/message/attachments/21143.pdf>. Geraadpleegd op

26 november 2010. Bloomberg Businessweek, ‘Private security companies sign code of conduct’, 9 November 2010. <http://www.businessweek.com/ap/financialnews/D9JCLSJO0.htm>. Geraadpleegd op 26 november 2010.

94 Sam Bateman, ‘Riding Shotgun: Armed Security Guards onboard Merchant Ships’, RSIS Commentaries 28, 5 March 2010. <http://www.rsis.edu.sg/publications/Perspective/RSIS0282010.pdf>. Geraad- pleegd op 2 september 2010.

95 Sam Bateman, ‘Riding Shotgun: Armed Security Guards onboard Merchant Ships’, RSIS Commentaries 28, 5 March 2010. <http://www.rsis.edu.sg/publications/Perspective/RSIS0282010.pdf>. Geraad- pleegd op 2 september 2010. Interview met professor A. Soons, directeur Netherlands Institute for the Law of the Seas, Den Haag, 9 juli 2010.