De locatie gezien vanaf N320
Veldstraat 1 te Aalst, gemeente Buren
3 Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O) .1 Plan van Aanpak
3.1.1 Inleiding
Het doel van het inventariserende veldonderzoek is het aanvullen en toetsen van de op basis van het bureauonderzoek opgestelde gespecificeerde verwachting, zoals deze is geformuleerd in par. 2.4. Op 11-09-2013 werd een Plan van Aanpak opgesteld, waarin de werkwijze van het onderzoek werd vastgelegd.
In lijn met de conclusie naar aanleiding van de gespecificeerde verwachting (par. 2.4) is gekozen voor een verkennend/karterend booronderzoek en / of oppervlaktekartering.
Met het verkennende booronderzoek zal de bodemopbouw en de mate van intactheid daarvan bepaald worden. Het leidt tot beantwoording van de volgende onderzoeksvragen:
Wat is de geo(morfo)logische en bodemkundige opbouw van de ondergrond in het plangebied?
In hoeverre is deze opbouw nog intact?
Bevinden zich archeologisch relevante afzettingen in het plangebied? Zo ja, op welke diepte ten opzichte van het maaiveld en het NAP?
Alhoewel niet het doel van een verkennend booronderzoek, zijn er desondanks toch archeologische indicatoren aangetroffen?
Zo ja:
- Op welke diepte ten opzichte van het maaiveld en het NAP zijn deze archeologische indicatoren aangetroffen?
- Wat is de horizontaal ruimtelijke spreiding van deze archeologische indicatoren? - Wat is de aard en ouderdom van deze indicatoren?
In welk opzicht kan op basis van het veldonderzoek de archeologische verwachting worden bijgesteld?
In hoeverre worden de (mogelijk aanwezige) archeologische waarden bedreigd door toekomstige planontwikkeling?
Is het plangebied voldoende onderzocht en zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek kan worden geadviseerd?
3.1.2 Uitvoeringsplan veldwerkzaamheden
Voor het beantwoorden van de in par. 3.1.1 genoemde onderzoeksvragen is de volgende onderzoeksmethode het meest geschikt:
Aantal boringen: 3
Boorgrid: Geen
Diepte boringen: 200 cm -mv
Boormethode: Edelman met diameter 7cm / guts met diameter 3cm
De bodemtextuur en archeologische indicatoren worden beschreven volgens SBB 5.1 van het NITG-TNO waarin ondermeer de standaard classificatie van bodemmonsters volgens NEN5104 wordt gehanteerd.18 De X- en Y-coördinaten zijn ingemeten met een GPS met een nauwkeurigheid van 2 m. De hoogte van het maaiveld ter plaatse van de boringen is bepaald aan de hand van AHN-beelden
De X- en Y-coördinaten van de aangetroffen vindplaatsen worden ingemeten met een GPS met een nauwkeurigheid van 0,5 m.
3.2 Resultaten Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O) 3.2.1 Lithologische beschrijving en interpretatie
De locatie van de boringen is weergeven in afb. 7. De boorgegevens worden gepresenteerd in Bijlage 1.
Pakket Diepte (cm –mv) Omschrijving Interpretatie 1 0-25/30/50 Humeuze siltige/zandige klei Omgewerkte oeverafzetting 2 25/30/50 – ca. 100 Sterk/uiterst siltige en zandige kalkrijke
klei
oeverafzetting 3 Ca. 100 – 200/300 Matig siltige.zandige kalkrijke klei Crevasse,
(kom/oeverachtige afzetting)
Tijdens het booronderzoek zijn van onder naar boven kom en oeverwalachtige afzettingen (pakket 3), oeverafzettingen (pakket 2 en 1) aangetroffen. Vermoedelijk betreft het een uitloper van de Mars Oude Rijn oeverwal. In de dieper gelegen crevasse afzetting, die waarschijnlijk afkomstig is van een oudere stroomgordel, is geen ontkalkt niveau/archeologische laag aangetroffen.
De top van de oeverafzetting bevindt zich aan het maaiveld en is omgewerkt. Het archeologische niveau in de vorm van een archeologische laag werd verwacht in de top van de oeverafzetting. Aangezien de top van de oeverafzetting zich aan het maaiveld bevindt zal een mogelijke archeologische laag zijn opgenomen in de bouwvoor. Direct onder de bouwvoor kunnen nog wel archeologische grondsporen aanwezig zijn. In boring 1 is de bouwvoor 25 cm dik, in boring 2 30 cm en in boring 3 50 cm.
3.3 Conclusies
De in paragraaf 3.1.1 gestelde onderzoeksvragen kunnen op basis van de bereikte resultaten als volgt worden beantwoord:
Wat is de geo(morfo)logische en bodemkundige opbouw van de ondergrond in het plangebied?
Tijdens het booronderzoek zijn van onder naar boven crevasseafzettingen en oeverafzettingen aangetroffen.
In hoeverre is deze opbouw nog intact?
De top van de oeverafzettingen bevinden zich aan het maaiveld en zijn omgewerkt als gevolg van ploegen. In boring 1 en 2 lijken de oeverafzettingen vanaf 25/30 cm intact, in boring 3 zijn de oeverafzettingen vanaf 50 cm intact.
Bevinden zich archeologisch relevante afzettingen in het plangebied?
Een archeologische laag werd in de top van de oeverafzettingen verwacht. Aangezien deze is omgewerkt zal een mogelijke archeologische laag zijn opgenomen in de bouwvoor en niet meer als dusdanig herkenbaar zijn. Aangezien ter plaatse van boring 1 en 2 vanaf
18
ca. 30 cm –mv de oeverafzettingen intact lijken te zijn is het potentiële sporenniveau hier mogelijk nog wel intact.
Zo ja, op welke diepte ten opzichte van het maaiveld en het NAP?
Op basis van het AHN ligt het plangebied op ca. 6,3 m + NAP. Het sporenniveau wordt dan verwacht vanaf circa 6 m + NAP.
Alhoewel niet het doel van een verkennend booronderzoek, zijn er desondanks toch archeologische indicatoren aangetroffen?
Nee.
In welk opzicht kan op basis van het veldonderzoek de archeologische verwachting worden bijgesteld?
Zowel ten noorden en ten zuiden van het plangebied zijn voornamelijk bij veldkarteringen resten uit de Romeinse tijd aangetroffen. Deze resten zijn aan het maaiveld aangetroffen. Tijdens het booronderzoek is gebleken dat de top van de oeverafzettingen zich aan het maaiveld bevinden en de bovenste 30 tot 50 cm is omgewerkt. Een mogelijke
archeologische laag zal zijn opgenomen in de bouwvoor. De archeologische verwachting voor een archeologische laag komt te vervallen. Op basis van het booronderzoek lijkt ter plaatse van boring 1 en 2 de bodem te zijn omgewerkt tot 25/30 cm –mv en zou er nog sprake kunnen zijn van een intact potentieel sporenniveau. Uit gegevens geleverd door de initiatiefnemer lijkt het echter aannemelijk dat de bodem tot 65 cm – mv is omgewerkt. De boringen zijn een steekproef en het is mogelijk dat zij een vertekend beeld geven. De archeologische resten worden met name direct onder het maaiveld verwacht. Dit alles overwegende wordt de kans op intacte archeologische resten klein geacht.
In hoeverre worden de (mogelijk aanwezige) archeologische waarden bedreigd door toekomstige planontwikkeling?
Niet van toepassing
Is het plangebied voldoende onderzocht en zo nee, welke vorm van nader archeologisch onderzoek kan worden geadviseerd?
Het plangebied is hiermee voldoende onderzocht.
4 Aanbeveling
ADC ArcheoProjecten adviseert om het terrein vrij te geven voor de voorgenomen ontwikkeling. Het is echter niet volledig uit te sluiten dat binnen het onderzochte gebied toch nog archeologische resten voorkomen. Het verdient daarom aanbeveling om de uitvoerder van het grondwerk te wijzen op de plicht archeologische vondsten te melden bij de bevoegde overheid, zoals aangegeven in artikel 53 van de Monumentenwet.
Literatuur
Berendsen, H.J.A., 1997: Landschappelijk Nederland. Assen.
Berendsen, H.J.A., & E. Stouthamer, 2001: Paleogeographic development of the Rhine-Meuse
delta, The Netherlands. Assen.
Berendsen, H.J.A., E.L.J.H. Faessen, A.W. Hesselink & H. Kempen, 2001: Zand in
banen:”Zanddieptekaarten van het Gelders rivierengebied met inbegrip van de uiterwaarden, Provincie Gelderland. 2e herziene druk. Utrecht.
Berendsen, H.J.A., K.M. Cohen, E. Stouthamer, 2007: The use of GIS in reconstructing the
Holocene paleogeography of the Rhine‐Meuse delta, The Netherlands. International Journal of
GIS, 21, 589‐602.
Botman, A. & M. Benjamins, 2007: De archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart van de
gemeente Buren. ADC Heriage, Amersfoort.
Cohen, K.M., E. Stouthamer, H.J. Pierik, A.H. Geurts, 2012a: Digitaal Basisbestand Paleogeografie
van de Rijn‐Maas Delta. Dept. Fysische Geografie. Universiteit Utrecht. Digitale Dataset.
Cohen K.M., E. Stouthamer 2012b: vernieuwd digitaal basisbestand paleogeografie van de Rijn-Maas delta. Beknopte toelichting bij het Digitaal Basisbestand Paleogeografie van de Rijn‐Rijn-Maas
Delta. Dept. Fysische Geografie. V1.1 – Dec 2012 ‐ with a summary in English. Universiteit /Utrecht.
Bosch, J.H.A., 2005: Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode, Versie 5.2. Utrecht (TNO-rapport, NITG 05-043-A).
Bureau Militaire Verkenningen, 1871, 1874, 1899, 1921: Ochten, blad 509, 1:25.000.
Cohen, K.M., E. Stouthamer, H.J. Pierik, A.H. Geurts, 2012: Digitaal Basisbestand Paleogeografie
van de Rijn‐Maas Delta. Dept. Fysische Geografie.
Kadaster, 1811-1832: Oorspronkelijke aanwijzende tafel der grondeigenaren en der ongebouwde
en gebouwde vaste eigendommen, Lienden sectie D blad 2.
Normalisatie-Instituut, Nederlands, 1989: Geotechniek, classificatie van onverharde grondmonsters
NEN 5104, Delft.
Rijks Geologische Dienst: Geologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad nr 39, Tiel west. Haarlem.
SIKB, 2010: Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) Landbodems. Gouda.
Stichting voor Bodemkartering, 1972: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, blad 39 Oost
Rhenen.
Stichting voor Bodemkartering, 1973: Bodemkaart van Nederland, schaal 1:50.000, toelichting bij
de kaartbladen 39 West en Oost Rhenen.
Stichting voor Bodemkartering, 1986: Geomorfologische kaart van Nederland, schaal 1:50.000,
blad 39 Tiel.
Topografische Dienst Nederland, 1958, 1966 1977, 1985, 1990: Topografische Kaart van
Nederland, schaal 1:50.000, Rhenen Veenendaal 39E.
Wolters-Noordhoff Atlasprodukties, 1990: Grote Historische Atlas van Nederland, deel 3
Oost-Nederland 1830-1855, Groningen.