Interview vragenlijst politiek assistenten

1. Introduceren scriptie (hoofd- en deel vragen voorleggen)

Thema: in kaart brengen van de werkrelatie tussen de topambtenaar (SG/DG) en de politiek assistent. Wat ligt hieraan ten grondslag, vertrouwen/wantrouwen? Hierbij dan inzoomen op de mogelijk verschillende culturen tussen de departementen.

Onderzoeksvraag: Hoe kan de werkrelatie tussen de politiek assistent van de bewindspersoon en ambtelijke top op het ministerie worden beschreven?

Deelvragen:

- Wat is het takenpakket van een politiek assistent van een bewindspersoon?

- Wat is de positie van de politiek assistent in het spanningsveld tussen ambtenaren en politici? - Hoe wordt de werkrelatie met de ambtelijke top ervaren door de politiek assistent en

andersom?

- Hoe verschillen de werkrelaties tussen politiek assistenten en de ambtelijke top binnen ministeries?

2. Profiel analyse aan de hand van Connaughton (2015)

Hoe zou de PA zich positioneren en kan hij of zij dit toelichten aan mij?

 Type I is een expert, deze politiek assistent kan worden beschreven als een hoog

gekwalificeerde politieke “outsider”, en dus afkomstig is van buiten de politiek. Zijn of haar taken zijn het starten en leiden van beleid en ideeën en het promoten van beleidsadvies. Van dit type politiek assistent wordt niet verwacht dat hij of zij een actieve rol inneemt op het gebied van politieke participatie, zijn of haar bijdrage is gelegen in zijn of haar kennis en expertise.

 Type II is een “partisan” oftewel een aanhanger van dezelfde partij als de bewindspersoon. Deze politiek assistent is niet benoemd op zijn of haar kennis en expertise maar op basis van de politieke affiniteit. Dit type politiek assistent reageert en participeert snel op de agenda van de bewindspersoon, heeft oog voor politiek strategische afwegingen en is nauw betrokken bij de partij en andere hoge partijleden.

 Type III is de coördinator die helpt bij het onderhouden van contacten met relevante actoren. Zowel verticaal binnen het eigen departement als horizontaal binnen de gehele overheid. In hoeverre dit type aanhanger is van dezelfde partij als de bewindspersoon kan verschillen. De belangrijkste taak is het managen van het overheidsprogramma van het departement en het stroomlijnen van het beleidsproces zo goed als mogelijk, om te zorgen voor goede en tijdige resultaten bij de overheid.

 Type IV tenslotte is de verzorger, waarbij de benoeming van de politiek assistent voornamelijk gebaseerd is op persoonlijk vertrouwen en affiniteit. Dit type is een nauw contact van de bewindspersoon en bezit geen specialistische expertise of ervaring die past bij de portefeuille van de bewindspersoon.

Rol Profiel Politiek Communiceert Beleidsrol Impact

Expert Specialist Passief Technisch Kennis Expertise

Partisan Sympathiek Actief Politiek Politiek Politiek

dominantie

Coördinator Generalist Variabel Beide Fixer Management

Verzorger Generalist/ Sympathiek

Actief Politiek Politiek / passief

Wederkerigheid

3. Definiëring: in hoeverre komt dit volgens de PA overeen met zijn/haar eigen opvatting? “Een ambtenaar met een tijdelijke aanstelling die synchroon loopt met de zittingsduur van de bewindspersoon waaraan hij is verbonden, die de bewindspersoon ondersteunt ten behoeve van partijpolitieke activiteiten” (Maijenburg, 2007: 15).

4. Kan de PA een omschrijving van zijn/haar functie en takenpakket geven, bijvoorbeeld door een beschrijving van een willekeurige dag te geven?

5. Hoe wordt het spanningsveld tussen de politiek en de ambtenarij ervaren? En hoe laveert de PA tussen deze twee partijen?

6. Is de PA bekend met de Oekaze Kok en kan hij of zij deze bevestigen of ontkrachten? Hoe komt de oekaze terug in het werk van de PA? Zou er kunnen gesteld worden dat de Oekaze wellicht de aanleiding is geweest voor de aanstelling van politiek assistenten?

7. In hoeverre denkt de PA dat hij of zij ook daadwerkelijk invloed heeft op de uiteindelijke besluitvorming op het beleidsterrein van zijn/haar bewindspersoon?

8. Zou de PA een beschrijving kunnen geven van de verschillende relaties die hij/zij onderhoudt met de vijf verschillende werelden waarin de PA werkt? Hoe verhoudt de ene relatie zich tot de ander? Aan welke relatie wordt de meeste waarde gehecht, en aan welke de minst? (Op basis van onderzoek van de NSOB in 2009 naar de verschillende werelden waarin PA’s werken, en de verschillende relaties die ze daarbij aannemen).

o Met bewindspersoon o Met ambtelijke organisatie o Met Tweede Kamer o Met eigen partij

o Met buitenwereld (voornamelijk media)

9. Kunnen deze relaties gekoppeld worden aan verschillende rollen van de PA? o Beschouwer: passief of interveniërend?

o Berichtgever: fluisterend of via de megafoon? o Bewaker: op eigen initiatief of in opdracht?

o Beïnvloeder: richting wie? En op wie zijn initiatief?

Informatie ontvangen Informatie doorgeven Informatie verwerken Beschouwer: informatie ontvangen en verwerken Berichtgever: informatie doorgeven en verwerken Informatie bewerken

Bewaker: informatie ontvangen en bewerken

Beïnvloeder: informatie doorgeven en bewerken (Bron: NSOB, 2009)

10. Hoe zou de PA de vertrouwensrelatie tussen hem/haar en de bewindspersoon omschrijven, en hoe verhoudt deze zich met de relatie die hij/zij onderhoudt met topambtenaren op het departement? Hoe verschillen ze, en wat zijn de overeenkomsten?

11. Heeft de PA het vermoeden dat de (mogelijke) cultuur verschillen tussen departementen invloed hebben op de relaties die hij/zij onderhoudt met de ambtenaren op zijn/haar departement? En heeft dit ook invloed op de relatie met de bewindspersoon? 12. Hoe is de PA gerekruteerd?

(eventueel bij huidige PA’s)

13. Wat zijn de ambities van de PA, hoe kijkt hij of zij aan tegen de recente berichtgeving over twee van hun collega PA’s die op de verkieslijst van hun partij zijn geplaatst? Wat is de mening van de PA hierover?