De humeuze bovengrond (10 tot 20 cm dik) wordt geïnterpreteerd als de bouwvoor. Deze bevat hier veel organisch materiaal (bladeren, plantenresten).
De onderliggende laag zandlaag wordt vanwege de landschappelijke context, de korrelgrootte, sortering en afronding van de korrels geïnterpreteerd als
duinafzettingen. Deze behoren tot de Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van 11 (Bosch 2008; Nederlands Normalisatie Instituut 1989)
Schoorl. Vanwege de aanwezigheid van vlekken, puin en klastische insluitsels kan worden aangenomen dat deze laag is omgewerkt. De laag is omgewerkt tot minimaal 70 cm – mv (boorprofiel 4). In boorprofielen 5, 6, 7 en 8 is de laag omgewerkt tot de maximaal onderzochte diepte (100 cm). Zowel biologische activiteiten (doorworteling, dieren) als antropogene activiteiten (rooien en planten van laanbomen, egaliseren van het natuurlijk reliëf) kan de omgewerkte laag verklaren.
De vondst van het fragment aardewerk in de top van de omgewerkte laag is geen aanwijzing voor behoudenswaardige archeologische resten in het plangebied. De scherf kan bij inrichtingswerkzaamheden voor de laan van elders aangevoerd zijn, samen met het puin. Daarnaast is de bovengrond dermate omgewerkt dat eventuele archeologische resten niet meer intact zijn.
De onderliggende schelphoudende grofzandige laag in boorprofiel 1 kan worden geïnterpreteerd als strandafzettingen (Formatie van Naaldwijk, Laagpakket van Zandvoort).
4 Conclusie
De volgende onderzoeksvragen zijn in dit onderzoek gebruikt:
• Waaruit bestaan de voorgenomen bodemingrepen?
Het vervangen van 63 laanbomen. Hierbij wordt de bodem vergraven over een oppervlak van circa 1000 m2 binnen een gebied van circa 7500 m2.
• Wat is de landschappelijke ligging van het plangebied in termen van geomorfologie, geologie en bodemkunde?
Op basis van het bureauonderzoek bevindt het plangebied zich op de overgang van het stroom/getijdegebied van het Oer-IJ en een strandwal- en duincomplex dat is gevormd tussen 1500 en 500 v. Chr. Uit boringen blijkt dat in het plangebied Duinafzettingen op Strandafzettingen aanwezig zijn.
• Is sprake van een natuurlijke (intacte) bodemopbouw of is deze (deels) verstoord? Indien sprake is van verstoringen, wat is de diepte en omvang van de verstoring?
De Duinafzettingen zijn omgewerkt tot minimaal 70 cm. In vier profielen is de bodem tot minimaal de einddiepte van de boring (100 cm – mv) omgewerkt.
• Zijn er (aanwijzingen voor) archeologische waarden in het plangebied aanwezig, en zo ja, wat is naar verwachting de omvang, ligging, aard en datering hiervan?
In één boorprofiel is een fragment aardewerk aangetroffen die moeilijk
dateerbaar is maar mogelijk uit de de Late Middeleeuwen stamt. Vanwege de ondiepe ligging van de vondst (20 cm – mv) in de omgewerkte laag wordt de vondst niet beschouwd als indicatie voor behoudenswaardige resten in situ.
Binnen de omgewerkte laag (tot 70 cm of dieper) worden geen behoudenswaardige archeologische resten verwacht.
• Indien er (mogelijk) archeologische waarden aanwezig zijn:
• Worden deze archeologische waarden verstoord door de voorgenomen bodemingrepen? Zo ja, op welke wijze?
De voorgenomen bodemwerkzaamheden beperken zich tot de reeds omgewerkte laag. Waardevolle archeologische waarden zullen niet worden verstoord.
• Welke maatregelen kunnen worden genomen om voldoende rekening te houden met deze archeologische waarden?
n.v.t.
5 Advies
Bureau voor Archeologie adviseert het plangebied vrij te geven voor de
voorgenomen ontwikkeling. Ondanks dat dit onderzoek met de grootst mogelijke zorgvuldigheid is uitgevoerd, is het echter nooit uit te sluiten dat toch
archeologische resten worden aangetroffen bij de graafwerkzaamheden. Bureau voor Archeologie wijst er in dat geval op dat men bij bodemverstorende
activiteiten verplicht is om eventuele vondsten en grondsporen te melden bij de Minister van OCW conform artikel 53 van de Monumentenwet uit 1988. In dit geval wordt aangeraden om contact op te nemen met de gemeente Heemskerk.
6 Literatuur
Alders, G.P., J. Roefstra, en L. Boom den. 2009. “Beleidsnota Archeologie gemeente Heemskerk”. Cultuurhistorisch Erfgoed Noord-Holland 129.
Alterra Wageningen UR. 2007. “Aardkunde”. http://www.aardkunde.nl/.
———. 2012. “BISNederland”. Bodemkaart 1 : 50 000 . http://www.bodemdata.nl/.
Berendsen, H.J.A., en Esther Stouthamer. 2011. De vorming van het land:
inleiding in de geologie en de geomorfologie. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
De Boer, K. 2012. “Oprijlaan Marquette”. 11-55562.
Bosch, J.H.A. 2008. “Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode versie 1.1: Op basis van de Standaard Boor Beschrijvingsmethode versie 5.2”. 2008-U-R0881/A. Deltares-rapport.
“Gemeente Heemskerk: chateau Marquette”. 2014. Geraadpleegd augustus 26.
https://www.heemskerk.nl/vrije_tijd/bijzondere_locaties/chateau_marquett e/.
Kadaster, en PDOK. 2014. “AHN2 - WCS service”. http://nationaalgeoregister.nl.
Kleinsman, W.B., G.W. de Lange, en J.A.M. ten Cate. 1979. “Geomorfologische kaart van Nederland : schaal 1:50.000: 19 Alkmaar - 20 Lelystad
(gedeeltelijk)”. Wageningen [etc.]: Stichting voor Bodemkartering [etc.].
De Mulder, E.F.J. 2003. De ondergrond van Nederland. Wolters-Noordhof:
Groningen [etc.].
Nederlands Normalisatie Instituut. 1989. Geotechniek: classificatie van onverharde grondmonsters. Delft: Nederlands Normalisatie-instituut.
Provincie Noord - Holland. 2011. “Informatiekaart Landschap en Cultuurhistorie”.
http://maps.noord-holland.nl/extern/gisviewers/ilc/.
Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. 2014. “Archis 2”.
http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html.
SIKB. 2010. “Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA) Landbodems”.
SIKB.
Wagenaar, K., C. van Wallenburg, G.G.L. Steur, W. Heijink, H. de Bakker, O.H.
Boersma, en C. Hamming. 1987. “Bodemkaart van Nederland schaal 1 : 50.000 : toelichting bij de kaartbladen 19 oost Alkmaar en 20 west Lelystad (Noordhollands gedeelte)”. Wageningen: Stiboka.
http://edepot.wur.nl/117839.
Figuren
Figuur 2: Het plangebied.
Figuur 3: Locatie van het plangebied op de luchtfoto.
Figuur 4: Locatie van het plangebied op de geomorfologische kaart. Legenda : geel = strandwal; donker geel = afgegraven/geëgaliseerde duinen/strandwallen; donker groen – zee erosiegeul; licht groen = binnendelta -vlakte +/- klei/ zand).
Figuur 5: Locatie van het plangebied op het AHN (Kadaster en PDOK 2014).
Legenda:Oranje/geel = strandwal/duin; groen/blauw = stroom/getijdegebied Oer-IJ.
Figuur 6: Detail hoogte reliëfkaart (Kadaster en PDOK 2014).
Figuur 7: Sebastiaan Vrancx 1620.
Figuur 8: Locatie van het plangebied op de Kaart van Blaeu uit 1645.
Figuur 9: Kaart uit 1705 gekopieerd naar een kaart uit 1657.
Figuur 10: Oprijlaan Marquette kartering 1710: de nieuwe laan staat niet meer haaks op het kasteeleiland.
Figuur 11: Plattegrond 1751.
Figuur 12: Kaart van de Huisingder Heerlijkheid Marquet 1815.
Figuur 13: Locatie van het plangebied op de kadastrale minuut uit 1811-1832.
Figuur 14: Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1879.
Figuur 15: Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1900.
Figuur 16: Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1905.
Figuur 17: Locatie van het plangebied op de Bonnekaart uit 1910.
Figuur 18: Locatie van het plangebied op de topografische kaart uit 1951.
Figuur 19: Locatie van het plangebied op de topografische kaart uit 1994.
Figuur 20. Archeologische terreinen in rood, waarnemingen in geel en onderzoeksmeldingen in blauw (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2014).
Figuur 21: Uitsnede uit de beleidskaart van de gemeente Heemskerk (Alders, Roefstra, en Boom 2009). Het plangebied ligt in de rode zone: “(Beoogd) gemeentelijk archeologisch monument dan wel archeologisch waardevol gebied van de eerste categorie of Na nader overleg vaststellen hoe bij het betreffende project te handelen.”
Figuur 22: Boorpuntenkaart.
Bijlage 1: Boorbeschrijvingen
nr. grens (cm - mv) grondsoort bijmenging zandmedia
an kleur kalk nieuwvormingen overig boven onder
1
0 10 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor
10 50 zand zwak siltig matig fijn bruin kalkloos omgewerkte grond; wortels; veel grijze vlekken; veel plantenresten; puin
50 80 zand zwak siltig matig grof bruin-grijs kalkloos omgewerkte grond; veel bruine vlekken
80 90 zand zwak siltig matig grof grijs kalkrijk spoor schelpmateriaal
90 180 zand zwak siltig matig grof grijs kalkrijk veel schelpmateriaal
2
0 10 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor
10 40 zand zwak siltig matig fijn grijs-bruin kalkloos spoor aardewerkfragmenten; omgewerkte grond; fragment aardewerk, rood, ongeglazuurd op 20 cm – mv; spoor bruine vlekken; weinig plantenresten
40 80 zand zwak siltig matig fijn bruin kalkloos omgewerkte grond; wortels; spoor grijze vlekken; spoor bruine vlekken; weinig plantenresten
80 100 zand zwak siltig matig fijn grijs kalkloos veel kleibrokjes; omgewerkte grond; veel zwarte vlekken
100 110 zand zwak siltig matig fijn grijs kalkloos
3
0 15 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor
15 80 zand zwak siltig matig fijn grijs-bruin kalkloos omgewerkte grond; wortels; spoor grijze vlekken; veel plantenresten
80 110 zand zwak siltig matig fijn bruin-grijs kalkloos weinig roestvlekken 4
0 20 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor; puin
20 70 zand zwak siltig matig fijn bruin kalkloos weinig
mangaanconcreties omgewerkte grond; wortels; weinig plantenresten
70 100 zand zwak siltig matig fijn grijs kalkloos weinig bruine vlekken
boven onder
0 20 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor
20 70 zand zwak siltig matig fijn grijs-bruin kalkloos omgewerkte grond; wortels; spoor bruine vlekken; veel plantenresten
70 100 zand zwak siltig matig fijn bruin-grijs kalkloos weinig roestvlekken omgewerkte grond; weinig bruine vlekken 6
0 15 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos bouwvoor
15 80 zand zwak siltig matig fijn bruin kalkloos basis scherp; omgewerkte grond; wortels; spoor grijze vlekken; weinig plantenresten
80 100 zand zwak siltig matig fijn
donker-grijs kalkloos omgewerkte grond; spoor bruine vlekken 7
0 10 zand sterk humeus; zwak siltig matig fijn
donker-bruin kalkloos
10 60 zand zwak siltig matig fijn grijs-bruin kalkloos omgewerkte grond; wortels; spoor grijze vlekken; veel plantenresten
60 100 zand zwak siltig matig fijn grijs kalkloos spoor roestvlekken omgewerkte grond; weinig zwarte vlekken; spoor bruine vlekken
8
0 20 zand zwak siltig; sterk humeus matig fijn bruin kalkloos bouwvoor
20 100 zand zwak siltig matig fijn grijs-bruin kalkloos omgewerkte grond; baksteen fragment op 50 en 80, zeer veel wortels; veel plantenresten