Interne veiligheid

3.3.1 Preventie en beheersing veiligheidsrisico’s

Aanbevelingen 2019

In hun rapport van 2019 noemden de Raad en het College het van belang dat er regelmatig een calamiteitenoefening met deelname van gedetineerden wordt gehouden. Krappe personele bezetting mag geen reden zijn daarvan af te zien. De veiligheidsinstructies die op het intranet van de JICN staan, zijn opgesteld in de Nederlandse taal. De Raad en het College stelden in hun rapport dat het goed zou zijn die instructies ook beschikbaar te stellen in de andere talen die in de inrichting veel worden gebruikt, zoals het Papiaments en het Spaans.

Tijdens het onderzoek van 2019 uitte de directie van de JICN haar zorgen over snel ingrijpen door het Rijksvastgoedbedrijf bij het uitvallen van systemen.

In verband hiermee deden de Raad en het College de volgende aanbevelingen (JICN):

- houd regelmatig een calamiteitenoefening met deelname van gedetineerden;

- zorg ervoor dat de instructies ook in andere talen dan alleen het Nederlands beschikbaar komen.

Daarnaast deden zij de volgende aanbeveling (minister):

25 In het rapport uit 2019 is onder het thema ‘Interne veiligheid’ uitvoerig aandacht besteed aan het aspect

‘drugsontmoediging’. Naar aanleiding van het vorige onderzoek heeft de JICN haar visitatiebeleid gewijzigd. In plaats van standaard-visitatie vóór en na elk bezoekmoment is de JICN gaan werken met een randomizer waarbij in 50% van de gevallen wordt gevisiteerd. Het was de bedoeling dat de instelling van de randomizer na enige tijd zou worden geëvalueerd. Omdat fysiek bezoek vanwege de coronamaatregelen lange tijd niet mogelijk was, is het nog niet tot die evaluatie gekomen. In het rapport van 2019 is geen expliciete aanbeveling op dit punt gedaan. Om die reden gaat de Raad daar nu niet verder op in.

39

- borg in samenspraak met het Rijksvastgoedbedrijf de dienstverlening ten aanzien van de systemen in de JICN.

Beleidsreactie

De minister reageerde als volgt op deze aanbeveling:

‘Vooropgesteld is de ervaring dat het RVB adequaat reageert op storingen en dat deze dan ook snel worden verholpen. Het borgen van de afspraken over deze dienstverlening vindt plaats in projectteams waar het RVB, DJI en de JICN zitting in hebben. In de teams wordt het uit te voeren onderhoud aan de systemen door het RVB besproken en vindt monitoring op de uitvoering plaats. Daarnaast zijn afspraken gemaakt met de JICN dat klein onderhoud en vervanging (simpele onderdelen) door het technisch beheer van de locatie zelf worden opgepakt. Deze aanpak voorkomt bij simpele storingen langere wachttijden en geeft JICN de mogelijkheid zelf adequaat te reageren.’

De minister voegde daar aan toe dat de beschreven vorm van samenwerking is geborgd in een stroomschema.

Stand van zaken 2021

De directie van de JICN deelde naar aanleiding van de aanbeveling over

calamiteitenoefeningen mee dat er een oefenmatrix is opgesteld. Door de COVID-19-pandemie was het sinds maart 2020 tot mei 2021 niet mogelijk om te oefenen.

Tijdens het interview gaf de leiding van de JICN desgevraagd een nadere toelichting. Het is de bedoeling dat er minimaal een keer in de maand een oefening plaatsvindt. In 2019 is het niet gelukt om elke maand te oefenen, er zijn slechts vier of vijf oefeningen gehouden. De directeur van de JICN erkent dat er meer aandacht voor oefeningen moet zijn.

Wat betreft de beschikbaarstelling van de instructies in andere talen dan het Nederlands liet de directie weten dat de Nederlandse taal conform beleid de officiële taal is en dat die wordt aangehouden.

De leiding van de JICN in haar tweede viermaandsrapportage (VMR) van 2020

(mei-augustus) aangegeven dat noodzakelijke werkzaamheden niet conform de planning werden uitgevoerd door het RVB en dat daardoor ‘reële en concrete risico’s’ ontstonden voor personeel en voor gedetineerden. In verband daarmee heeft directie van de JICN een

brandbrief gestuurd aan DJI/JenV omdat het JICN niet lukte met het RVB concrete afspraken te maken om de hoognodige werkzaamheden uit te voeren. Volgens de directeur van de JICN heeft die brief ertoe geleid dat bij DJI en het beleidsdepartement meer bewustzijn is ontstaan voor de ernst van de problemen. De situatie is nu beter beheersbaar maar nog niet alle problemen zijn opgelost, aldus geïnterviewden.

DSJ deelde in dit verband mee dat het hier om zaken gaat die de detentiefaciliteit JICN betreffen waarvoor DJI verantwoordelijk is. Kennelijk is de ernst van de zaak onderkend en zijn de zorgen van de leiding van de JICN besproken met de betrokken beleidsafdeling (de afdeling Boetes en Detentie van DSJ).

40

De directeur van de JICN deelde verder nog mee dat de veiligheidssystemen van de

inrichting regelmatig worden getest conform de testmatrix van de technische dienst en de periodieke inspectieplannen.

Beoordeling en conclusie

Uit het onderzoek is gebleken dat in 2019 onvoldoende en sinds het uitbreken van de COVID-pandemie geen calamiteitenoefeningen zijn gehouden. De betreffende aanbeveling blijft overeind. De Raad heeft er uiteraard begrip voor dat tijdens de pandemie is afgezien van dit soort oefeningen. Maar dit betekent tegelijkertijd wel dat extra inspanningen op dit vlak mogen worden verwacht zodra dat qua coronamaatregelen weer op een verantwoorde wijze mogelijk is.

De leiding van de JICN heeft de aanbeveling om de veiligheidsinstructies die op het intranet van de JICN staan ook in andere talen dan alleen het Nederlands beschikbaar te stellen niet overgenomen. Zij stelt zich op het standpunt dat Nederlands de officiële taal is en dat die dus wordt aangehouden. De Raad respecteert dit standpunt en laat de betreffende aanbeveling vervallen.

De Raad stelt met betrekking tot de aanbeveling over de dienstverlening ten aanzien van de systemen in de JICN vast dat de afspraken over de dienstverlening door het RVB bij

storingen aandacht hebben in de gezamenlijke projectteams van RVB, DJI en JICN. Het zogenoemde ‘klein onderhoud’ aan de systemen wordt door het technisch beheer van de JICN zelf uitgevoerd. Tegelijkertijd constateert de Raad dat JICN en DJI op niet mis te verstane wijze door het uitblijven van noodzakelijke en urgente reparaties hun zorgen hebben geuit over risico’s voor de veiligheid en gezondheid van medewerkers en gedetineerden. Dit heeft weliswaar geleid tot een meer beheersbare situatie, maar de knelpunten zijn nog niet allemaal opgelost. De Raad beschouwt deze aanbeveling daarom als deels opgevolgd.

3.3.2 Agressiebeheersing

Aanbeveling 2019

In hun rapport van 2019 stelden de Raad en het College, in vervolg op eerdere rapporten van de Raad uit 2014 en 2017, dat er nog immer concrete stappen moeten worden gezet om de (fysieke) vaardigheden van het personeel te onderhouden en te (kunnen) toetsen.

Een goede stap zou zijn de ingeroosterde tijd voor sport daadwerkelijk daarvoor te gebruiken. Begin 2019 was dat nog niet het geval.

In dit verband deden de Raad en het College de volgende aanbeveling (JICN):

- geef concrete invulling aan de aanbeveling van de Raad uit 2014 over de fysieke geoefendheid van medewerkers van de JICN en borg een en ander.

Stand van zaken 2021

De leiding van de JICN/DJI deelde mee dat als gevolg van de coronamaatregelen fysieke trainingen niet altijd mogelijk zijn geweest, behalve dan voor leden van het intern

41

bijstandsteam (IBT) en voor wapendragende medewerkers. De JICN is van plan een

trainingscentrum op te zetten. Tijdens de uitvoering van dit onderzoek werd er nog gewerkt aan het ontwerp. Of het trainingscentrum er komt, is overigens nog niet zeker. Dat is

namelijk afhankelijk van financiering door DJI en ten tijde van het onderzoek was daarover nog geen beslissing genomen.

Zolang het trainingscentrum er niet is, kunnen de medewerkers nog steeds op kosten van de JICN een sportschool bezoeken. Dit sporten gebeurt op vrijwillige basis en alleen van leden van het IBT en wapendragende collega’s worden de fysieke vaardigheden regelmatig getoetst.

Beoordeling en conclusie

Uit het onderzoek is gebleken dat de JICN plannen heeft voor een eigen trainingscentrum.

Dit lijkt de Raad een mooi idee. Het is echter onzeker of dat centrum er komt. De

medewerkers kunnen een sportschool bezoeken maar dat is op vrijwillige basis. En alleen van de leden van het IBT en van medewerkers die een wapen dragen, worden de fysieke vaardigheden regelmatig getoetst.

Opvolging van de aanbeveling uit 2019 verkeert nog in de opzetfase.