Internationale vergelijking

1.1 Inleiding

In deze notitie is beschreven op welke manier (volgens welk methodisch kader) we de culturele factor bij de planning en realisering van groen in een hoogstedelijke omgeving hebben geprobeerd te achterhalen.

Through an international comparison we aim to demonstrate the influence of cultural aspects on the planning and realization of public green spaces in high density city-areas. We also hope to learn from other cultures, so the Dutch situation can be better understood, and inspiring solutions for the often difficult way of organizing our public urban green space may be found. We hebben daarom de (typische) wijze waarop in Engeland, Frankrijk en Nederland groen in de stad wordt gepland en gerealiseerd met elkaar vergeleken. We hebben niet de verschillen tussen de drie landen willen verklaren vanuit de drie culturen. Dit kan niet omdat zoveel andere factoren (die niet direct met cultuur te maken hebben, zoals geografische ligging, bodemgesteldheid, demografie) ook een rol spelen. We hebben wel een scala aan culturele factoren geduid die een rol spelen bij de planning en realisatie van groen (niet uitputtend), en hebben vervolgens gekeken naar de gevolgen daarvan voor het planproces en het fysiek aanwezige groen in de stad. De gevolgen van culturele aspecten zijn echter soms lastig te bepalen, omdat de omstandigheden en hardware structuur per stad verschillend zijn. De invloed van de software (cultuur) is daardoor moeilijk te bepalen.

1.2 Kanttekeningen ten aanzien van vergelijking &

generalisering

Gekleurde bril

Het is onvermijdelijk dat onze manier van kijken en vragen (onze wijze van beoordelen) beïnvloed wordt door de gekleurde bril van het eigen waardesysteem. Dit eigen waardesysteem is zowel individueel als cultureel is bepaald. Door anderen (geïnterviewden) te laten reflecteren op onze bevindingen en hypotheses en door ze uit te dagen (aspecten van) het Nederlandse planningssysteem te beschrijven is getracht de gekleurdheid zoveel mogelijk te corrigeren.

Stereotypering

Stereotypen komen niet zomaar uit de lucht vallen. Enerzijds is er de opgave te waken voor een resultaat dat niet verder komt dan een stereotypering van de onderzochte landen. Anderzijds is er ook de opgave bestaande stereotypen te nuanceren.

Etnocentrisme

Het gras is groener aan de overkant (zoals ook de titel van de RPB studie) is vaak een legitiem vertrekpunt om te zoeken naar verschillen tussen succes en falen. Hier ligt het gevaar op de

loer dat je (klakkeloos) de andere culturele waarden boven eigen culturele waarden stelt, of misschien juist andersom! Door mensen te laten reageren op hypotheses en bevindingen is getracht verschillen en overeenkomsten zo genuanceerd mogelijk in beeld te brengen.

Roze of zwarte bril

Dat wat je waarneemt is sterk afhankelijk van wat je wilt zien. Dit werd tijdens het gesprek met de gemeente Utrecht duidelijk gemaakt aan de hand van lopende discussies over de Vinex locatie Leidsche Rijn. Kijk je door de zwarte bril van budgettaire verwikkelingen en tot nu toe behaalde resultaten in relatie tot geschetste verwachtingen dan kun je een behoorlijk somber beeld schetsen. Kijk je echter naar de case als Grande Project, naar de tevredenheid van bewoners, naar de dingen die al wel allemaal zijn gerealiseerd en naar de on-Nederlandse schaal waarop dat allemaal gebeurt, met andere woorden kijk je door een roze bril, dan kun je een heel positief en bemoedigend verhaal vertellen.

Continuïteit en dynamiek

Een cultuur is niet statisch. Culturen (culturele waarden) maken veranderingsprocessen door, vaak langzaam, soms snel (vergelijk de impact van 9/11 en de invloed die dat heeft gehad op ons veiligheidsgevoel). Het is waarschijnlijk dat de waardering van groen een langzaam veranderingsproces doormaakt.

Schaalniveaus & regio’s

Hoogstens bepaalde aspecten van een case zijn te benoemen als specifiek voor de cultuur van het land. Er zijn vaak veel verschillen tussen de nationale, regionale en lokale cultuur, en daarmee verschillen tussen regio’s binnen het land.

(niet-) Territoriale culturele aspecten

Projecten kennen soms heel projectspecifieke aspecten (niet-territoriaal). Deze verkenning legt de focus op die aspecten die typerend zijn voor de case (op het niveau van de stad) en dat wat typerend is (kan zijn) voor dat land.

1.3 Kanttekening voor leren

Kan je wel iets leren/overnemen van andere culturen/landen? Zijn culturele factoren wel overdraagbaar naar andere landen waar andere situaties/omstandigheden zijn? Of is het inzichtelijk maken van de onderlinge culturele verschillen (en waar dat toe leidt voor de realisatie van groen in de stad) op zich al leerzaam?

2

Aanpak

Dit hoofdstuk bestaat uit twee hoofdactiviteiten: een algemene literatuurstudie en de case studie.

2.1 Overall literature study

Literature concerning (planning) culture in general and for the 3 countries in specific will be examined, in order to formulate hypotheses about the influence of cultural factors on the planning and realization of public urban green space in these 3 countries. In other words, hypotheses about the typical way public urban green space is planned and realized in these 3 countries.

Resultaat:

• Begripsdefinities en aspecten

• Afbakening en onderzoeksvragen en -methoden • Hypotheses per land

2.2 Case study

The influence of cultural factors on the planning and realization of public urban green space in 3 cities (Sheffield, Lille en Utrecht).

Culturele waarden

Welk belang wordt gehecht aan groen in de stad?

(voor zover relevant voor het stedelijke planningsniveau)

Wat is de formele planningscultuur?

(voor zover relevant voor het stedelijke planningsniveau)

Wat is de informele planningscultuur?

(voor zover relevant voor het stedelijke

planningsniveau)

Culturele factoren die invloed hebben op de planning/realisatie van groen in de stad

De manier waarop deze aspecten tot uitdrukking komen in de planning en realisatie van groen in de stad

Analyse per land

Hypotheses per land

Confrontatie hypotheses met praktijk

Culturele factoren die invloed hebben gehad op de planning/realisatie van groen in de stad

De manier waarop deze aspecten tot uitdrukking zijn gekomen in de planning en realisatie van groen in de stad

Analyse per case

Conclusies

Wat kan Nederland van andere landen leren? Is dit ook toepasbaar in de Nederlandse situatie?