impact in functie van beheer van het damhert
7. Geef, indien mogelijk, een kwalitatieve inschatting van de potentiële impact van het damhert in functie van beheer
Op de plaatsen waar het damhert actueel aanwezig is, kan het niet ingrijpen op de populatie op termijn leiden tot hogere dichtheden. De kans op landbouwschade en op een negatieve impact op de bosverjonging neemt dan toe. Lokale populaties kunnen een positieve bijdrage leveren indien open vegetatietypes en structuur de doelstelling zijn, mits de dichtheden onder een schadedrempel blijven.
In grote gebieden, waar damhert een rol in het beheer kan spelen en de soort een recreatieve/belevingswaarde kan hebben, lijkt het haalbaar om een populatie damhert te laten bestaan en te reguleren op een gewenst niveau. Dit vereist wel een actief ingrijpen op de populatiegrootte om schade te vermijden. Een degelijke monitoring van het afschot, de populatie en de impact op de omgeving is noodzakelijk voor opvolging en bijsturing van het beheer. Bij dit beheer is het bepalen van duidelijke beheerdoelstellingen en criteria of failure een vereiste. Een dergelijk beheer zal de nodige communicatie vergen om aan het brede publiek duidelijk te maken dat niet-gecontroleerde populaties op termijn tot schadegevallen en onhoudbare situaties kunnen leiden.
Op basis van historische data en van ervaringen in het buitenland, lijkt het risico op een zeer snelle en moeilijk controleerbare expansie van damherten in Vlaanderen op basis van enkel natuurlijke uitbreiding vanuit bestaande kernen eerder gering. Een scenario zoals actueel het geval bij everzwijn in Vlaanderen is niet te verwachten.
Ervaringen in het buitenland tonen aan dat areaaluitbreiding sterk beïnvloed wordt door ontsnappingen of uitzettingen. Omdat damherten veel in private collecties gehouden worden, zijn nieuwe ontsnappingen niet uit te sluiten. Het ontstaan en het verder ontwikkelen van nieuwe kernen tot lokale populaties zou het beheer van damhert in Vlaanderen op termijn oncontroleerbaar kunnen maken. Afschot van niet gewenste nieuwe kernen is technisch mogelijk, maar de uitvoering ervan vergt het nodige draagvlak bij zowel de jagers als het lokale publiek. Ook het afvangen is theoretisch mogelijk, maar in de praktijk moeilijk haalbaar. Door de status van jachtwildsoort gelden er wettelijke randvoorwaarden voor de personen, de locaties en de methodes waarmee damhert verwijderd kan worden.
Referenties
Albon S., Brewer M., O’brien S., Nolan A., Cope D. (2007). Quantifying the grazing impacts associated with different herbivores on rangelands. Journal of Applied Ecology 44(6):1176-1187.
Alen A., Pigière F., Wouters W., W. V.N. (2013). Boussu-Boussu: la faune du château de Boussu Chronique de l’Archéologie wallonne 20:108-110.
Andersen R., Holthe V. (2010). Ungulates and their management in Denmark. In: Apollonio M., Andersen R., Putman R. (editors). European Ungulates and their Management in the 21st Century. Cambridge: University Press. p 71-85.
Apollonio M., Andersen R., Putman R. (2010). Present status and future challenges for European ungulate management. In: Apollonio M., Andersen R., Putman R. (editors). European Ungulates and their Management in the 21st Century. Cambridge: University Pres. p 578-562.
Baiwy E., Schockert V., Branquart E. (2012). Risk analysis of the sika deer Cervus nippon (Linnaeus 1758), Risk analysis report of non-native organisms in Belgium. Cellule interdépartementale sur les Espèces invasives (CiEi), DGO3, SPW / Editions, 38 pages. Baker S. (2010). Control and eradication of invasive mammals in Great Britain. Revue scientifique et technique (International Office of Epizootics) 29(2):311-327.
Blake D. (2007). Deer in Britain: the challenges for nature conservation. Ecos - British Association of Nature Conservationists 28(2):41-49.
Borkowski J., Obidziński A. (2003). The composition of the autumn and winter diets in two Polish populations of fallow deer. Acta theriologica 48(4):539-546.
Branquart E. (2007). ISEIA protocol. Guidelines for environmental impact assessment and list classification of non-native organisms in Belgium.
Branquart E. (2009). Alert, black and watch lists of invasive species in Belgium. Harmonia version 1.2, Belgian Forum on Invasive species. In: Branquart E., (editor). http://iasbiodiversitybe: Belgian Forum on Invasive species.
Bruinderink G., Hazebroek E. (1996). Ungulate traffic collisions in Europe. Conservation Biology 10(4):1059-1067.
Casaer J., Huysentruyt F., Vercammen J. (2015). Advies over het organiseren van grofwildtellingen in het Drongengoed (Oost-Vlaanderen).
Cermak P., Mrkva R. (2003). Browsing damage to broadleaves in some national nature reserves(Czech Republic) in 2000-2001. Ekologia(Bratislava)/Ecology(Bratislava) 22(4):394-403.
Chapman N.G., Chapman D.I. (1980). The distribution of fallow deer: a worldwide review. Mammal review 10(2‐3):61-138.
Chapman N.G., Chapman D.I. (1997). Fallow Deer: Their History, Distribution and Biology. . Coch-y-bonddu Books, Machynlleth.
Clifton-Hadley R., Wilesmith J. (1991). Tuberculosis in deer: a review. The Veterinary Record 129(1):5-12.
Corbet G.B., Harris S. (1991). The Handbook of British Mammals. . Blackwell Science, Oxford.
Côté S.D., Rooney T.P., Tremblay J.-P., Dussault C., Waller D.M. (2004). Ecological impacts of deer overabundance. Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics:113-147. D'hondt B., Vanderhoeven S., Roelandt S., Mayer F., Versteirt V., Ducheyne E., San Martin G., Grégoire J.-C., Stiers I., Quoillin S. et al. (2014). Harmonia+ and Pandora+ : first-line screening tools for potentially invasive organisms - beta version. Belgian Biodiversity Platform, Brussels, 57 pp.
DeNicola A.J., Williams S.C. (2008). Sharpshooting suburban white-tailed deer reduces deer-vehicle collisions. Human-Wildlife Interactions:69.
Deronde L., Lejeune X., Weyembergh G. (1992). Découvrir la Forêt de Soignes. . Bruxelles, Ministère de l’Environnement et de la Conservation de la Nature de la Région de Bruxelles-Capitale.
Erasmy J., Schley L. (2010). Technisher Bericht der Naturverwaltung betreffende Wildtiermanagment un Jagd, Nummer 1.: Naturverwaltung.
EU. (2014). Regulation (EU) no 1143/2014 of the European parliament and of the Council of 22 October 2014 on the prevention and management of the introduction and spread of invasive alien species. . Official Journal of the European Union 4.11.2014, L317:35-55. Eycott A., Watkinson A., Hemami M.-R., Dolman P. (2007). The dispersal of vascular plants in a forest mosaic by a guild of mammalian herbivores. Oecologia 154(1):107-118.
Feber R., Brereton T., Warren M., Oates M. (2001). The impacts of deer on woodland butterflies: the good, the bad and the complex. Forestry 74(3):271-276.
Focardi S., Aragno P., Montanaro P., Riga F. (2006). Inter‐specific competition from fallow deer Dama dama reduces habitat quality for the Italian roe deer Capreolus capreolus italicus. Ecography 29(3):407-417.
Fryxell J.M., Sinclair A.R., Caughley G. (2014). Wildlife ecology, conservation, and management. John Wiley & Sons.
Fuller R., Gill R. (2001). Ecological impacts of increasing numbers of deer in British woodland. Forestry 74(3):193-199.
Gill R. (2000). The impact of deer on woodland biodiversity: Forestry Commission.
Gill R., Beardall V. (2001). The impact of deer on woodlands: the effects of browsing and seed dispersal on vegetation structure and composition. Forestry 74(3):209-218.
Gill R., Fuller R.J. (2007). The effects of deer browsing on woodland structure and songbirds in lowland Britain. Ibis 149(s2):119-127.
Gill R., Morgan G. (2009). The effects of varying deer density on natural regeneration in woodlands in lowland Britain. Forestry:cpp031.
Government T. (2014). Risk Assessment: Fallow deer (Dama dama).
Grauer A., Greiser G., Keuling O., Klein R., Strauss E., Wenzelides L., Winter A. (2008). Wiltier-Informationssysteem der Länder Deutschlands. Status und Entwicklung ausgewählter Wildtierarten in Deutschland, Jahresbericht 2008. Bonn: Deutscher Jagdschutz-Verband e.V. Grime J.P., Hodgson J.G., Hunt R. (1988). Comparative plant ecology. A functional approach to common British species: Unwin Hyman Ltd.
Heinken T., Hanspach H., Raudnitschka D., Schaumann F. (2002). Dispersal of vascular plants by four species of wild mammals in a deciduous forest in NE Germany. Phytocoenologia 32(4):627-643.
Hermy M., de Blust G., Slootmaekers M. (2004). Natuurbeheer. Leuven: Davidsfonds.
Hester A., Edenius L., Buttenschøn R., Kuiters A. (2000). Interactions between forests and herbivores: the role of controlled grazing experiments. Forestry 73(4):381-391.
Holt R.D. (1977). Predation, apparent competition, and the structure of prey communities. Theoretical population biology 12(2):197-229.
Huysentruyt F. & Casaer, J. (2014). Experiment Deelerwoud. Evaluatie verzamelde gegevens 2001-2014 ter voorbereiding van het evaluatierapport. Rapport INBO in voorbereiding. Huysentruyt F., Vercammen J., Casaer J. (2012). Advies betreffende de grofwildpopulatie in het Drongengoed (Maldegem & Knesselare) Advies van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. INBO.A.2012.116.
Jensz K., Finley L. (2013). Species profile for the Fallow Deer, Dama dama. Latitude 42 Environmental Consultants Pty Ltd. Hobart, Tasmania.
Kirby K. (2001). The impact of deer on the ground flora of British broadleaved woodland. Forestry 74(3):219-229.
Kjellander P., Hewison A., Liberg O., Angibault J.-M., Bideau E., Cargnelutti B. (2004). Experimental evidence for density-dependence of home-range size in roe deer (Capreolus capreolus L.): a comparison of two long-term studies. Oecologia 139(3):478-485.
Kowal J., Nosal P., Bonczar Z., Wajdzik M. (2012). Parasites of captive fallow deer (Dama dama L.) from southern Poland with special emphasis on Ashworthius sidemi. Annals of parasitology 58(1):23-26.
Kuiters A., Slim P. (2002). Regeneration of mixed deciduous forest in a Dutch forest-heathland, following a reduction of ungulate densities. Biological Conservation 105(1):65-74. Langbein J. (2006). Deer-vehicle collisions. INROADS.
Langbein J., Chapman N. (2003). Fallow Deer. . The Mammal Society & The British Deer Society, London, UK.
Libois R. (2006). Les mammifères non volants de la région wallonne : tendances des populations.: Unité de Recherches zoogéographiques, Université de Liège. 127 p.
Lina P.H.C., van Ommering G. (1994a). Bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland. Toelichting op de Rode Lijst. Rapport IKC Natuurbeheer 12.
Lina P.H.C., Van Ommering G. (1994b). Rode lijst van bedreigde en kwetsbare zoogdieren in Nederland. Wageningen: IKC Natuurbeheer.
Linnell J.D.C., Zachos F.E. (2011). Staus and distribution patterns of European ungulates: genetisc, population history and conservation. In: Putman R., Apollonio M., Andersen R. (editors). Ungulate Management in Europe, Problems and Practices. Cambridge: Uiniversity Press. p 12-53.
Long J. (2003). Introduced Mammals of the World: Their History, Distribution and Influence. Collingwood, Australia: CSIRO Publishing.
Macdonald D.W., Tattersall F.H., Mammals Trust U. (2001). Britain's Mammals: the challenge for conservation: People's Trust for Endangered Species.
Mallick S., Driessen M.M. (2010). Review, risk assessment and management of introduced animals in the Tasmanian Wilderness World Heritage Area: Biodiversity Conservation Branch, Department of Primary Industries, Parks, Water and Environment.
Masseti M., Mertzanidou D. (2008). Dama dama. The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2014.3. Downloaded on 08 January 2015.
Meganck L. (1974). Histoire naturelle de Forest. Bruxelles, Chez l’Auteur. 85 pp.
Moore N., Hart J., Langton S. (1999). Factors influencing browsing by fallow deer Dama dama in young broad-leaved plantations. Biological conservation 87(2):255-260.
Niethammer J., Krapp F. (1986). Handbuch der Säugetiere Europas - Paarhufer. Wiesbaden: AULA-Verlag.
Page A., Kirkpatrick W., Massam M. (2008). RISK ASSESSMENT FOR AUSTRALIA – Fallow Deer (Dama dama) (Linnaeus, 1758). Department of Agriculture and Food, Western Australia.
Panter C.J., Dolman P.M. (2012). Mammalian herbivores as potential seed dispersal vectors in ancient woodland fragments. Wildlife Biology 18(3):292-303.
Putman R. (1996). Ungulates in temperate forest ecosystems: perspectives and recommendations for future research. Forest Ecology and Management 88(1):205-214. Putman R. (1997). Deer and road traffic accidents: options for management. Journal of Environmental Management 51(1):43-57.
Putman R. (2010). Ungulates and their management in Great Britain and Ireland. In: Apollonio M., Andersen R., Putman R. (editors). European Ungulates and their Management in the 21th Century. Cambridge: Universtiy Press. p 129-183.
Putman R. (2012). Scoping the economic benefits and costs of wild deer and their management in Scotland. . Scottish Natural Heritage Commissioned Report No. 526.
Putman R. What is 'damage' and when do game-ungulates become more of a burden than a benefit ?; (2013); Brussels.
Putman R., Culpin S., Thirgood S. (1993). Dietary differences between male and female fallow deer in sympatry and in allopatry. Journal of Zoology 229(2):267-275.
Putman R., Edwards P., Mann J., How R., Hill S. (1989). Vegetational and faunal changes in an area of heavily grazed woodland following relief of grazing. Biological Conservation 47(1):13-32.
Putman R., Langbein J., Green P., Watson P. (2011). Identifying threshold densities for wild deer in the UK above which negative impacts may occur. Mammal Review 41(3):175-196. Putman R., Moore N. (1998). Impact of deer in lowland Britain on agriculture, forestry and conservation habitats. Mammal Review 28(4):141-164.
Putman R.J. (1986). Graing in temporate ecosystems. Large herbivores and the ecology of the New Forest. Biddles Ltd. . 210 p.
Reimoser F., Gossow H. (1996). Impact of ungulates on forest vegetation and its dependence on the silvicultural system. Forest ecology and Management 88(1):107-119. Romin L.A., Bissonette J.A. (1996). Deer: vehicle collisions: status of state monitoring activities and mitigation efforts. Wildlife Society Bulletin:276-283.
Roy H., Schonrogge K., Dean H., Peyton J., Branquart E., Vanderhoeven S., Copp G., Stebbing P., Kenis M., Rabitsch W. et al. (2014). Invasive alien species – framework for the identification of invasive alien species of EU concern ENV.B.2/ETU/2013/0026.
Saint-Andrieux C., Barboiron A. (2014). Tableaux de chasse ongulés sauvages saison 2013 - 2014. Supplément Faune Sauvage 304(juillet - septembre):I - VIII.
Saint-Andrieux C., Barboiron A., Guibert B. (2014). Le daim européen et le cerf sika continuent de progresser en France, et d'autres ongulés exotiques font leur apperition. Fauna Sauvage 304(juillet-septebre):21-26.
Scheppers T., Huysentruyt F., Neukermans A., Vercammen J., Casaer J. (2013). Grofwildjacht in Vlaanderen, cijfers en statistieken over de periode 2002 - 2012. Brussel: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek.
Scheppers T., Huysentruyt F., Neukermans A., Vercammen J., Casaer J. (2014). Grofwildjacht in Vlaanderen - Cijfers en Statistieken 2013. Brussel: Instituut voor Natuur en Bosonderzoek.
Schley L., Reding R. (2013). Jagdbare Wildarten Luxemburgs. Luxemburg: Naturverwaltung 96 p.
Schley L., Reding R., Cellina S. (2014). Technisher Bericht der Naturverwaltung betreffende Wildtiermanagment un Jagd, Nummer 3.: Naturverwaltung.
Schmidt M., Sommer K., Kriebitzsch W.-U., Ellenberg H., von Oheimb G. (2004). Dispersal of vascular plants by game in northern Germany. Part I: Roe deer (Capreolus capreolus) and wild boar (Sus scrofa). European Journal of Forest Research 123(2):167-176.
Söderström B., Svensson B., Vessby K., Glimskär A. (2001). Plants, insects and birds in semi-natural pastures in relation to local habitat and landscape factors. Biodiversity & Conservation 10(11):1839-1863.
Spek G.J. (2014). Faunabeheerplan grofwild FBE Gelderland 2014-2019. Natuurlijk! Fauna-advies b.v i.o.v. FBE Gelderland.
Stockton S.A., Allombert S., Gaston A.J., Martin J.-L. (2005). A natural experiment on the effects of high deer densities on the native flora of coastal temperate rain forests. Biological Conservation 126(1):118-128.
Tack G., Van den Brempt P., Hermy M. (1993). Bossen van Vlaanderen. Davidsfonds, Leuven. 320 blz. .
Verkem S. (2003). Damhert Dama dama. In: Verkem S., De Maeseneer J., Vandendriessche B., Verbeylen G., Yskout S. (editors). Zoogdieren in Vlaanderen Ecologie en verspreiding van 1987 tot 2002 Natuurpunt Studie en JNM-Zoogdierenwerkgroep, Mechelen en Gent, België. von Oheimb G., Schmidt M., Kriebitzsch W.-U., Ellenberg H. (2005). Dispersal of vascular plants by game in northern Germany. Part II: Red deer (Cervus elaphus). European Journal of Forest Research 124(1):55-65.
Wallis De Vries M., Parkinson A., Dulphy J., Sayer M., Diana E. (2007). Effects of livestock breed and grazing intensity on biodiversity and production in grazing systems. 4. Effects on animal diversity. Grass and Forage Science 62(2):185-197.
Ward A. (2005). Expanding ranges of wild and feral deer in Great Britain. Mammal Review 35(2):165-173.
Ward A.I. (2007). Ternds in the distribution and abundance within the UK. . DEER, HABITATS and IMPACTS, The Deer Initiative Conference Buxton.
Ward A.I., Etherington T., Ewald J. (2008). Five Years of Change: The Great British Deer Survey reveals significant changes in the ranges of all species. Deer - London 14(8).
WelshGovernment. (2010). Wild deer management in Wales, An issues paper to inform the preparation of a management strategy and action plan for wild deer in Wales. Welsh Assembly Government.
White P.C.L., Smart J.C.R., Böhm M., Langbein J., Ward A.I. (2004a). Economic impacts of wild deer in the east of England. The Deer Initiative, PO Box 2196, Wrexham LL14 6YH. . White P.C.L., Ward A.I., Smart J.C.R., Moore N.P. (2004b). Impacts of deer and deer management on woodland biodiversity in the English lowlands. Final contract report to The Woodland Trust, Grantham, Lincs.
Wils C., Paelinckx D., Adams Y., Berten B., Bosch H., De Knijf G., De Saeger S., Demolder H., Duelinckx R., Lust P. et al. (2006). Biologische Waarderingskaart van het Vlaamse Gewest. Brussels: Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO).
Wils, C., Paelinckx, D., Adams, Y., Berten, B., Bosch, H., De Knijf, G., De Saeger, S., Demolder, H., Guelinckx, R., Lust, P., Oosterlynck, P., Scheldeman, K., T’Jollyn, F., Van Hove, M., Vandenbussche, V. & Vriens, L., 2004. Biologische Waarderingskaart en natuurgerichte bodembedekkingkaart van het Vlaamse Gewest. Integratie van de BWK en vereenvoudiging tot een 90- en 32-delige legende (80% BWK, versie 2 van 1997 tot 2003 en 20% BWK, versie 1). Rapport en digitaal bestand Instituut voor Natuurbehoud IN. R2004.08 Brussel. 39 pp.
Wilson C.J. (2003). A preliminary estimate of the cost of damage caused by deer to agriculture in England. Unpublished DEFRA National Wildlife Management Team report to European Wildlife Division.
Wotshcikowsky U. (2010). Ungulates and their management in Germany. In: Apollonio M., Andersen R., Putman R. (editors). European Ungulates and their Management in the 21st Century. Cambridge: University Press. p 201-222.
Zoogdiervereniging. (2007). Basisrapport voor de Rode Lijst Zoogdieren volgens Nederlandse en IUCN-criteria. VZZ rapport 2006.027. Tweede, herziene druk. Zoogdiervereniging VZZ,Arnhem.