ô Jongling, waar, waarheen? waar wilt gy henen vluchten? Wat streek is 't waar uw oog die tranen om vergiet? Wat noodlot doet u hier in onze bosschen zuchten?
Ontdek me uw rampen vrij, mistrouw mijn deernis niet. Reeds dikwerf zag ik u de traan der smart doen vlieten,
En telkens bloedt my 't hart als ik die traan bespeur. Ik wensch tot allen prijs u rust te doen genieten,
Terwijl ik slaaploos op mijn eenzaam leger treur!
Ach, zoo gy 't offer waart... Spreek, treurt ge om een geliefde? Spreek, is verraden min niet de oorsprong van uw rouw? Ach, was het niet genoeg dat ze u den boezem griefde,
Om 't hart, 't aandoenlijk hart te roeren van een vrouw? Als ik uw tred ontwaar, en voor uw oog wil vluchten,
Houdt me een onzichtbre macht geketend daar ik sta: Dan bonst mijn angstig hart, als had ik straf te duchten;
En siddrend volg ik u op al uw paden na.
Mijn woonplaats ligt daar ginds, naby dat stroomgeklater, Waar menig vreemdeling een rust- en schuilplaats vond: Laat daar het zacht geruisch van 't eeuwigvlietend water
De foltring sussen van uw diepe hartewond! Daar zal het teêrst belang my aan uw leger boeien:
Daar hoû ik staâge wacht tot dat de morgen naakt. De zon zal minder trouw heur stralen uit doen vloeien
Dan 't oog op u zal zijn van haar die u bewaakt!
* Poëzy (van Mr. w.b.) III, 4.
En als we zij' aan zij' 't Citroenbosch in gaan dwalen; Eer 't gloeien van de zon u 't blanke voorhoofd taant, Zal u mijn zorg behoên voor 't branden van heur stralen;
Vergun slechts dat mijn hart door u zich zalig waant! Ik zal uw breede borst met geurig kruid bedekken:
Mijn leger is van palm en malsche cederblaân. Geheel den nacht zal u mijn arm tot peuluw strekken,
En ieder harteklop zal naar den uwen slaan! ô Waan niet dat Natuur ooit ongerecht kon wezen,
En met het lichaamschoon 't gevoelig hart me onthield! Zou de ongeveinsde taal, die ge in mijn oog moogt lezen,
Geen borg zijn voor 't gevoel dat d'Indiaan bezielt? 'k Beroem de kunst my niet der Europeesche schoonen;
'k Ontveins een zwakheid niet, die 'k nimmer meer verwin: Maar ach, 'k bezit een hart, dat brandt om u te toonen,
Dat ik, met minder geest, toch eindloos teêrder min! De vogel weet zijn hart in 't kwijnend lied te ontdekken:
Gy weet ons door één wenk uw min te doen verstaan. Ach, wijs my ook den weg uw teêrheid op te wekken,
Of moet mijn hart vergeefs zoo eindloos teder slaan? Vergun my slechts, dat ik alleen voor u mag leven;
De tranen droogen moog die van uw oogen vliên: En kan me uw hart geen min, geen teedre weêrmin geven,
ô Laat my dan in u een dierbren broeder zien!
Mijn woonplaats is daar ginds, by 't frissche stroomgeklater, Waar ik, tot gy verscheent, en rust- en schuilplaats vond. Mijn eindeloos geween vermeert zijn ruischend water,
Maar sust de foltring niet van mijne hartewond!
ô Dierbre Jongeling, ik kan u niet begeven!
ô Schenk my slechts één traan, daar 'k hopeloos bezwijk. Vaar eeuwig, eeuwig wel! - Ik haat het vloekbaar leven.
Licht voelt ge uw hart geroerd by mijn vroegtijdig lijk! N a a r h e t E n g e l s c h g e v o l g d .
1800.
Mollys droom.
*Een flaauwe straal der bleeke maan Verzilverde den top der boomen,
En speelde op 't zachtjens vlietend nat Van Liffijs kristallijnen stroomen.
Daar lei zich Molly neêr ter rust, Met hangend hoofd en weenende oogen:
Haar Sandy (ach!) was verr' verreisd, En, met hem, al haar heil vervlogen.
Haar boezem kende rust noch duur: ‘Ach, waar my Sandy weêrgegeven!’
Zoo zucht zy, als ze op 't onverwachtst Heur Sandy voor haar oog ziet zweven!
Maar ach! niet minlijk als voorheen: Zijn oog was hol, en bleek zijn kaken;
En siddrend treedt hy voor zijn bruid, Om haar zijn lot bekend te maken!
* Poëzy (van Mr. w.b.) II, 154.
‘ô Molly, dierbre, ik rust in 't stof, Daar waar geen oog my na kan speuren:
Ik slaap in 't diepst van d' Oceaan:
Staak, (sprak hy) staak uw vruchtloos treuren. Drie dagen blies de stormwind fel,
En de afgrond grijnsde ons ijslijk tegen: Den vierden ging ons schip te grond, Toen heeft uw Sandy rust verkregen.
Die zelfde dag rukte ons van een, Die ons voor eeuwig moest vereenen.
Maar 'k minde u tot mijn laatsten snik; Dus, Molly, staak uw vruchtloos weenen. Maar, dierbre maagd, houd u gereed: Wy zullen haast te samen wezen
In 't zalig oord, waar zuivre min Geen eind of scheiding heeft te vreezen!’
Hy spreekt: de haan verkondt den dag. Ze ontsluit het oog: hy is verdwenen:
Maar zachtjens fluistert nog zijn stem: ‘ô Teedre Molly! staak uw weenen!’ 1800.
Hulla.
*Hulla zat, in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vader slot: Trouwe Alexis was verdwenen,
En geen eind was aan haar weenen, Heel den dag en langen nacht! Alles om haar scheen te kwijnen, Al het uitzicht te verdwijnen,
Waar zy redding van verwacht.
Hulla zat, in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vaders slot; Van de felste smart doordrongen, zuchtte ze om Alexis lot! Hulla zat in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vaders slot.
De Echo, die haar klacht herhaalde, De uchtenddaauwdrop die er daalde,
Prognes droevig rouwmisbaar, 't Tortelduifjens kirrend klagen, 't Bloemprieel, ter neêrgeslagen,
Alles treurt en klaagt met haar!
Hulla zat, in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vaders slot: Liefde schiep haar schrikbre schimmen van Alexis heilloos lot! Hulla zat, in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vaders slot:
Niets meer zag zy om zich henen; Niets vermocht zy dan te weenen, Dan te smelten in haar smart. Plotslings doen zich klanken hooren, Plotslings treft een Luit haar ooren,
Maar tot foltring van haar hart.
Hulla zat, in tranen stikkend, eenzaam op heurs Vaders slot;
Naauwlijks kon haar hart nog zuchten om haars minnaars gruwzaam lot.
* Poëzy (van Mr. w.b.) IV, 173.
Hulla hoort de cyther klinken voor de poorten van het slot. ‘Wie, wie koomt mijn smarten tergen?
Wie koomt hier mijne aandacht vergen? Stoorder van mijn rust, ô wijk! Stemt gy (roept zy) in die tonen, Die mijn kommer gruwzaam honen,
Mijns Alexis grafmuzijk!
Wie ge ook zijt, ô wreede zanger, ga, verlaat dit eenzaam slot! Of kuntgy me tijding brengen van mijns droeven minnaars lot?’ ‘Ween niet (roept Alexis paadje die de cyther roert voor 't slot):
Uw Alexis leeft, Mevrouwe! -Wat verteert ge u hier in rouwe!
(Roept hy haar weemoedig toe.) In het onderaardsche duister, Zucht hy in de Poolsche kluister,
Reddingloos en droef te moê!
Gy alleen, gy kunt hem slaken uit het aaklig kerkerkot: Moeder, broeders, zijn ontaarten, zijn gevoelloos voor zijn lot!’ Hulla waakte als uit een doodslaap, en zy hief den blik tot God:
‘Red ons Hemel (riep ze, ontzettend)! Welk een doodslag, hoe verplettend!
Maar hy geeft mijn' boezem kracht! Peter, gy, gelei mijn schreden: Moest ik tot den afgrond treden,
Voer my waar me Alexis wacht.’
Hulla wischte fluks haar tranen, en ontvlood heurs Vaders slot, En na drie paar lange dagen naakte zy het kerkerkot.
Hullaas ziel bezwijmt van schrikken als zy grendels ziet en slot. Naauwlijks vindt zy d' adem weder,
Of zy stort zich schreiend neder Voor den grijnzenden Sarmaat: ‘Neem dit goud en deze steenen (Roept zy, stikkende in haar weenen,
En zy scheurt ze van 't gewaad)!
Red mijn minnaar (roept zy snikkend)! red hem uit dit gruwzaam slot! Of, ontmenschte, zie mijn tranen, doe my deelen in zijn lot.’
Hulla ziet in 's wachters blikken deernis voor haar droevig lot. Daar ontsluiten zich de deuren
Waar Alexis zit te treuren!
Daar heeft rouw en rampspoed uit! Kluisters vallen, banden breken, En Alexis tranen leken
Aan den boezem van zijn bruid!
Hulla had haar minnaar weder, ô hoe zalig was haar lot! En Alexis ruilt den hemel voor het aakligst kerkerkot.
B r u n s w i j k , 1805.
Mozes in het biezen korfjen.
*Mijn knaapjen, neen, ik kan niet juichen, Niet dankbaar zijn voor uw geboort'. De hemel gaf u aan mijn smeeken Om door zijn gaaf my 't hart te breken:
Hy heeft my in zijn wraak verhoord. Mijn knaapjen, neen, ik kan niet juichen;
Ik sidder dat gy ademhaalt!
Wat leefde ik tot dees droeven morgen! Ach, waart gy in mijn schoot verborgen!
Met my in 't rustvol graf gedaald!
Wien heeft Gods vloek met macht gewapend, Om u, onnoozle zuigeling,
Uw moeders armen uit te scheuren? Om 't kind den dag te doen betreuren
Waar op hy 't blijde licht ontfing!
* Poëzy (van Mr. w.b.) IV, 123.
ô Pharaö, hoe durft gy 't wagen
Aan 't volk van God de hand te slaan! Niet strafloos moordt gy dees Hebreeuwen, Hun bloed zal nog na vijftig eeuwen,
Uw land op bloed en tranen staan. Wreedaartige! ach, uw tijgerharte
Beseft een moeders wanhoop niet. Hoe! ik uw wreeden wil volbrengen? Neen, eerder zal mijn bloed zich plengen,
Mijn hoofd zich domplen in den vliet! Waar zal ik u, mijn wichtjen, bergen,
Dat u dit onweêr niet verplet! Wat hol, wat steenrots mag u dekken, Wat nachtspelonk tot schuilplaats strekken,
Tot God den bloedhond palen zet! Wie daalt daar af van gindschen heuvel?
Helaas! mijn siddrende Echtgenoot! Wat vrees en hoop bestormt zijn harte! ô Naak dees woning niet van smarte!
Zy is vervuld van rouw en dood! Ga, zoek in de onderaardsche holen Het nest der wreede boschleeuwin. Haar klaauw moog 't lieve wicht beschermen; Het menschdom weet van geen erbarmen:
De wreedheid nam den zetel in! Zoo riep, in d' onrust van haar boezem,
De diep bedroefde moeder uit. Zy spoedt met matte en zwakke schreden
Haar Egâ in 't gemoet te treden; En wijst, verstommend, op zijn spruit.
Daar knielt hy neêr in zielsverrukking, Als zy hem 't minlijk knaapjen biedt! ‘ô (Roept hy,) U, die 't riept in 't leven, Zij eeuwig lof en roem gegeven!
Uw goede, wijze wil geschiedt!’ H y klemt zijn gade en kind in de armen,
En is de zaligste in 't heelal! ‘Hoe kort ook God zijn tijd bepaalde, Juich (roept hy) dat hy adem haalde;
Juich, dat hy eeuwig leven zal.’ ‘ô Moeten wy hem hier ontbeeren,
Jochébeth ach, gy vindt hem weêr, Hem eenmaal weêr in Jaöos woning. Aanbid der wareld Opperkoning!
Kniel met my voor Zijne almacht neêr!’ De troost van Amrams wijze lippen
Daalde in zijn Egaas boezem af: Geen wanhoop maakt haar meer vermeten; Zy kan de gift thands weldaad heeten,
Die God haar in het wichtjen gaf. Een rots in 't onderaardsche duister, Door geen verspieder ooit beloerd,
Geeft schuilplaats aan 't veroordeeld knaapjen, Waar 't in zijn allereerste slaapjen
Op bevende armen wordt gevoerd. Wat duizend angsten, duizend schrikken,
Vervullen nu het oudrenhart! Wat onuitputbre bron van zorgen Schept ieder avond, ieder morgen!
Wat wisseling van vreugde en smart!
Als 't duifjen, dat, in wildernissen, Den gier ziet loeren op haar nest, Zoo voelt de moeder 't hart zich jagen; Zoo voelt zy d' angst dat hart doorknagen:
En hoop is alles wat haar rest! Eens als zy in de hoogste vreugde
Haar zuigling aan den boezem drukt, En aan het lachjen op zijn wangen Met onverzaadlijk oog blijft hangen,
Door wellust aan zich-zelve ontrukt; Spoedt Amram, met den schrik in de oogen,
En stort die wellust t' eenmaal neêr. Men nadert, (roept hy) vlied! de Koning Heeft argwaan op dees rotsbewoning.
Hier is geen zeekre schuilplaats meer. Er is geen redding meer, mijn Gade,
Gods wijsheid vraagt zijn gift weêrom! Geen zorg kan 't wichtjen meer verbergen, Daar Jaö 't ons te rug koomt vergen.
Sta af, het is Zijn eigendom! De wreede plicht strijdt met de liefde
In Amrams diepgetroffen hart: Jochébeth kan geen traan vergieten; Geen zucht kan aan haar borst ontschieten,
Zy staat versteend van schrik en smart. ‘ô Lach niet, lief, onnoozel knaapjen,’
(Barst ze eindlijk handenwringend uit.) ‘Uw lachjen is my thands geen zegen. Wat lacht ge een' vroegen grafkuil tegen,
Die 's Dwinglands wreedheid u ontsluit!’
Bedwing uw wanhoop, ô mijn Gade, (Zucht Amram,) wees gedwee in 't lot! Wat aarzlen wy? - op 't ruim der vloeden Kan ook Gods Almacht hem behoeden!
Vertrouwen wy alleen op God! Wat raad! Er is geen tijd van toeven!
-Een biezen hulkjen, reeds gereed, Wordt met het schuldloos wicht beladen, Dat d' oudren ziet in tranen baden,
En niets beseft van al hun leed! Jochébeth treedt met handenwringen
In 't donkre rotshol aan en af.
Nu kermt, nu zucht, nu stikt ze in 't weenen, Hier slaat zy 't voorhoofd op de steenen:
Daar schijnt ze een rustend lijk in 't graf. Reeds driemaal neemt zy in vertwijfling
Het knaapjen uit zijn hulkjen weêr; En legt, op d' oogstraal van haar Gade, Van tranen nat, waarin zy baadde,
Het telkens meer ontroostbaar neêr. Zy zal nog eens haar lievling kussen
En dan getroost...! helaas! wat waan! Daar reikt hy haar het lieve handtjen! Daar worstelt hy in 't biezen mandtjen!
Hoe, Amram, kunt ge dit weêrstaan? In duizend tranen, duizend kussen,
Volbrengt de nacht haar vluggen loop. Helaas! de morgen graauwt in 't Oosten, Daar is noch redden, noch vertroosten,
Geen uitkomst is voor bloed te koop!
Nu storten ze in elkanders armen, En, met hun duursten schat belaân, Gaan zy die wellust van hun leven Het vlak der vloeden overgeven,
En roepen God om bystand aan! Zy naadren reeds; hun kniën knikken!
Zy siddren om voor uit te zien! -Reeds drukt hun voet de dorre stranden.... De lieve last ontzinkt hun handen,
-En hier... zal 's Hemels wil geschiên! 't Was alles stil by 't uchtendkrieken,
Het jongske lag in zoete rust! Wat smart, wat onheil zou hem naken Zoo de Englen ooit voor de onschuld waken,
Hy scheen door hen in slaap gesust! Dan ach, reeds graauwt de duistre hemel!
De Vader staart als uit een droom!
't Gevaar groeit thands met de oogenblikken Hy zet met afgekeerde blikken
-Het schomm'lend hulkjen op den stroom. Jochébeth gilt! - en - stort zich, gillend,
In d' armen van haar Echtgenoot, De smart heeft haar 't gelaat ontluisterd, Het liefdestralend oog verduisterd
-En Amram, acht zijn weêrhelft dood. Maar neen! 't waar wellust dus te sterven!
Zy leeft - beweegt, en ademt weêr. Maar siddrend staart zy op de vloeden, En dreigt haar knaapjen na te spoeden, En weet van troost noch reden meer.
Met noodschrik slaan zy 't korfjen gade, Daar 't waggelt op den blaauwen plas! Zy zien het schudden, rijzen, dalen, En beven d' adem op te halen,
Of dit hun wicht een stormwind was! Hier maalt verbeelding duizend schimmen.
Nu hooren zy zijn klaaggeween: Daar zien zy uit de dichte rieten De schubbige aspis nederschieten,
En knagen aan zijn poezle leên. Ginds zien zy hem een grafkuil oopnen
In 't krokodilleningewand!
Daar 't vratig Nijlpaard hem bespringen, En, onder duizend folteringen,
Verscheuren met bebloede tand. Dan streeft het aldoordringend water
Het lichte biezen hulkjen in. Het stoot op opgenaakbre rotsen, Of zinkt, vernield door 't golvenklotsen;
En ô beklaagbre moedermin! -Wat staat, wat zweeft u niet voor oogen?
De gloed der zon! de ontembre wind! En, naakt hy onbewoonde boorden, Dan zal de honger hem vermoorden,
Zoo hem geen boschgediert' verslindt. En menschen! - Hemel! menschen vinden!
Zy, boven alle wreedheid wreed! ‘Neen, drijv' hy naar de verste stranden, ô God, ik geef hem in uw handen!
Veel eerder slang of adderbeet!’
Verhoê dit, Hemel, roept al snikkend, De teedre Mirjam die dit hoort. Zy was, door 't zusterhart bewogen, Haar moeder schreiend nagevlogen, En schuilde by des waters boord. Verhoê dit, roept zy, goede Hemel!
Gy, die als wasch de harten kneedt! ô Geef, gy kunt het, medelijden! Zoo gy wilt redden, gy bevrijden,
Dan zijn noch mensch, noch tijger, wreed. Reeds jaagt de stroom het hulkjen verder,
En hun den doodschen schrik in 't hart! Nu staan zy 't ijzend na te staren
Daar keert het op de rug der baren En hangt in 't oeverriet verward! De hoop herleeft in Amrams boezem!
Maar hemel! - heeft hy wel verstaan! Wat voetstap hoort hy aan de stroomen? Onnoozle! 't is het loof der boomen:
Het windtjen ritzelt door de blaân. Maar neen, men nadert - en zy vlieden;
Maar weten niet waarheen, of hoe? Zy voelen niet wat pad zy treden, En 't lot geleidt hun zwakke schreden
Naar 't dichtgelegen palmbosch toe. Daar zinken ze in de struiken neder,
En smooren d' adem in hun borst. Ach, wekt verbeelding nieuwe schrikken? Wat zinbedwelming treft hun blikken?
Of is 't de hofpraal van den Vorst!
Men nadert, hemel! wat zal 't worden! Nu wordt het wicht des dwinglands buit!
Maar neen! - daar koomt aan 's Nijlstrooms plassen, Om 't blanke lichaam aftewassen,
Des Konings maagdelijke spruit. Zy wenkt den stoet van Hofjonkvrouwen,
Die eerbiedvol te rugge treên; Ziet schuchter om zich, als verslagen, En luistert wat zy hoorde klagen?
-Ach! 't was eens wichtjens zacht geween. Zy deinst te rug van schrik bevangen;
Mistrouwt het kermend klaaggeluid: Zy weet niet wat zy heeft te vreezen: -Ach, 't kon een listig roofdier wezen,
Dat loert op een onnoozle buit! Zy roept om bystand; dan, (ô hemel!)
Wat ziet zy wagglen in het riet! Een korf - waaruit een teder wichtjen, Met zichtbare angst op 't aangezichtjen,
Haar beî zijn lieve handtjens biedt! Wat zal zy? aarzlen? Neen, hem redden,
Is de uitspraak, die haar hart ontvlood. Daar woelt zy dwars door riet en biezen, En gaat zich in den stroom verliezen;
En rooft het knaapjen aan den dood! Daar staat zy siddrend aan den oever,
't Aanvallig wicht aan 't hart geklemd. Daar lacht haar 't lieve mondtjen tegen! Dit lachjen (roept zy) ademt zegen:
Dit wicht is voor iets groots bestemd.
Nu weent hy. - Tilcha ziet in 't ronde, En zoekt, en weet niet wat zy zocht! De deernis rijt haar boezem open:
Ach, (roept zy,) waar voor goud te koopen Een boezem die hem voedstren mocht! De teedre Mirjam hoort dit zuchtjen,
En dankt de Algoedheid die het wekt; Nu voelt zy hoop en moed herleven; Zy waagt, haar schuilplaats uit te streven,
En wordt door 's konings spruit ontdekt. Dees wenkt haar toe, met spoed te naderen: