In hoeverre hangt het gebruik als nestelgelegenheid samen met het bloemaanbod ter plekke (bloembedekking en bloemdiversiteit)?

Wanneer het onderscheid in maatregel- en controlebermen werd losgelaten, werd in de dataset als geheel een significant positieve relatie aangetroffen tussen de potentie als nestelplek en de lokale bloemdiversiteit en bloembedekking in het voorafgaande seizoen. Dit zou erop kunnen duiden dat meer bloemen (voedsel) in de nabije omgeving een locatie meer geschikt maken als nestelplek voor bijen. Mocht dat het geval zijn, dan zou dat een belangrijk extra argument zijn om in te zetten op het bevorderen van het bloemaanbod in wegbermen, niet alleen via inzaaien, maar zeker ook via een aangepast maaibeheer. Op basis van onze resultaten is deze conclusie echter niet te trekken, mede omdat het bloemaanbod niet werd gemeten op exact hetzelfde moment als waarop de bijen hun nest zochten. Het is dan ook waardevol om deze hypothese nader te onderzoeken in gerichte

experimenten, waarbij het bloemaanbod wordt gevarieerd rondom artificiële nestelplekken (om zo de variatie in andere factoren zo ver mogelijk te beperken). Een dergelijk experiment loopt inmiddels binnen de Kennisimpuls Bestuivers.

Literatuur

Albrecht, M., B. Schmid, Y. Hautier, and C. B. Muller. 2012. Diverse pollinator communities enhance plant reproductive success. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences 279 (1748): 4845-4852. http://dx.doi.org/10.1098/rspb.2012.1621.

Biesmeijer, J. C., S. P. M. Roberts, M. Reemer, R. Ohlemüller, M. Edwards, T. Peeters, A. P. Schaffers, et al. 2006. Parallel Declines in Pollinators and Insect-Pollinated Plants in Britain and the

Netherlands. Science 313 (5785): 351-354.

Dam, S. v. 2019. Multi-year effects of roadside wildflower strips on pollinators in Sint Anthonis, Plant Ecology and Nature Conservation, Wageningen University and Research, Wageningen.

Garibaldi, L. A., I. Steffan-Dewenter, A. Holzschuh, R. Winfree, F. Benjamin, D. Cariveau, M. A. Aizen, et al. 2013. Wild pollinators enhance fruit set of crops regardless of honey bee abundance. Science 340 (6127): 1608-1611. http://dx.doi.org/10.1126/science.1230200.

Geomorfologische kaart Nederland. 2017. edited by Wageningen University and Research: Publieke Dienstverlening Op de Kaart.

Goulson, D., E. Nicholls, C. Botías, and E. L. Rotheray. 2015. Bee declines driven by combined stress from parasites, pesticides, and lack of flowers. Science (New York, N.Y.) 347 (6229): 1255957. http://dx.doi.org/10.1126/science.1255957.

Kleijn, D., R. J. Bink, C. J. F. t. Braak, R. v. Braak, W. A. Ozinga, I. Roessink, J. A. Scheper, et al. 2018. Achteruitgang insecten populaties in Nederland: trends, oorzaken en kennis lacunes. Wageningen: Wageningen Environmental Research.

Kleijn, D., R. Winfree, I. Bartomeus, L. s. G. Carvalheiro, M. l. Henry, R. Isaacs, A.-M. Klein, et al. 2015. Delivery of crop pollination services is an insufficient argument for wild pollinator conservation. Nature Communications 6 (1). http://dx.doi.org/10.1038/ncomms8414.

Nationale bijenstrategie; Bed & Breakfast for Bees 2018. Den Haag: Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit.

Nieto, A., S. P. M. Roberts, J. Kemp, P. Rasmont, M. Kuhlmann, M. García Criado, J. C. Biesmeijer, et al. 2014. “European red list of bees.” In. Luxembourg: Publications Office.

http://bookshop.europa.eu/uri?target=EUB:NOTICE:KH0714078:EN:HTML http://dx.publications.europa.eu/10.2779/77003.

Ollerton, J., R. Winfree, and S. Tarrant. 2011. How many flowering plants are pollinated by animals?

Oikos 120 (3): 321-326.

Ozinga, W. A., J. A. Scheper, G. A. d. Groot, M. Reemer, I. Raemakers, C. v. Dooremalen, K. Biesmeijer, and D. Kleijn. 2018. “Wilde bijen en zweefvliegen per landschapstype.” In. Wageningen: Wageningen Environmental Research. https://doi.org/10.18174/465935. Peeters, T. M. J., P. v. Breugel, A. J. v. Loon, and I. v. Noortwijk. 2012. De Nederlandse bijen

(Hymenoptera: Apidae S.L.). Natuur van Nederland, 2214-1189; 11. Leiden

Utrecht: Naturalis Biodiversity Center; European Invertebrate Survey; KNNV Uitgeverij [distr.].

Potts, S. c., K. c. Biesmeijer, R. c. Bommarco, T. c. Breeze, L. c. Carvalheiro, c. Franzén, J. P. c. González-Varo, et al. 2015. “Status and trends of European pollinators: key findings of the STEP project.” In. Sofia: Pensoft Publishers. http://edepot.wur.nl/389377.

Potts, S. G., J. C. Biesmeijer, C. Kremen, P. Neumann, O. Schweiger, and W. E. Kunin. 2010. Global pollinator declines: trends, impacts and drivers. Trends in ecology & evolution 25 (6): 345-53. http://dx.doi.org/10.1016/j.tree.2010.01.007.

Reemer, M. 2018. “Basisrapport voor de Rode Lijst Bijen.” In. [Leiden]: EIS Kenniscentrum Insecten en andere ongewervelden. http://edepot.wur.nl/449292.

Sardiñas, H. S., and C. Kremen. 2014. Evaluating nesting microhabitat for ground-nesting bees using emergence traps. Basic and Applied Ecology 15 (2): 161-168.

Sardiñas, H. S., K. Tom, L. C. Ponisio, A. Rominger, and C. Kremen. 2016. Sunflower (Helianthus

annuus) pollination in California’s Central Valley is limited by native bee nest site location. Ecological Applications 26 (2): 438-447. http://dx.doi.org/10.1890/15-0033.

Scheper, J., M. Reemer, R. van Kats, W. A. Ozinga, G. T. J. van der Linden, J. H. J. Schaminée, H. Siepel, and D. Kleijn. 2014. Museum specimens reveal loss of pollen host plants as key factor driving wild bee decline in The Netherlands. Proceedings of the National Academy of Sciences of

the United States of America 111 (49): 17552-17557.

Willems, J. J. J. A. 2018. Inzaaien van wegbermen heeft een positief effect op bestuivende insecten in

Sint Anthonis, Plant Ecology and Nature Conservation, Wageningen University and Research,

Wageningen.

Zurbuchen, A., L. Landert, J. Klaiber, A. Müller, S. Hein, and S. Dorn. 2010. Maximum foraging ranges in solitary bees: only few individuals have the capability to cover long foraging distances.

Bloembezoekende bijen

Resultaten van het onderzoek uitgevoerd door Henk Jan van der Kolk (2016), Jeffrey Willems (2017, 2018) en Stef ten Dam (2018). De soorten in zwart lettertype nestelen in de bodem, de soorten in grijs niet. Wanneer de Nederlandse naam schuingedrukt is, is het een (semi)sociale bijensoort.

2016 2017 2018

Nederlandse naam Wetenschappelijke naam

contr ol e m aat re g el contr ol e m aat re g el contr ol e m aat re g el

Donkere rimpelrug Andrena bimaculata 1

Grasbij Andrena flavipes 1

Zandbij Andrena sp. 2

Kleine harsbij Anthidium strigatum 5 1

Honingbij Apis mellifera 1 3 1 26

Steenhommel Bombus lapidarius 1 1 1 Veldhommel Bombus lucorum 1

Akkerhommel Bombus pascuorum 33 45 2 6 20 20 Weidehommel Bombus pratorum 1

Hommel Bombus sp. 7 15 2

Aardhommel Bombus terrestris 5 4 Wormkruidbij Colletes daviesanus 13 3 5 2 7 2 Zuidelijke zijdebij Colletes similis 1

Pluimvoetbij Dasypoda hirtipes 5 10 3 1 1 3 Roodpotige groefbij Halictus rubicundus 1

Parkbronsgroefbij Halictus tumulorum 2 1

Tronkenbij Heriades truncorum 2 4 7 2 2

Brilmaskerbij Hylaeus dilatatus 1

Weidemaskerbij Hylaeus gibbus 1

Berijpte geurgroefbij Lasioglossum albipes 1 1

Gewone geurgroefbij Lasioglossum calceatum 1 1

Glanzende bandgroefbij Lasioglossum zonulum 2

Gewone smaragdgroefbij Lassioglossum leucopus 1

Matte bandgroefbij Lassioglossum leucozonium 2 2 1 1 2 Groefbij Lassioglossum sp. 1 1

Biggenkruidgroefbij Lassioglossum villosulum 3 1 Gewone slobkousbij Macropis europaea 2 1

Tuinbladsnijder Megachile centuncularis 2

Kleine roetbij Panurgus calceratus 2 4 2 1

Bloedbij (parasitair) Sphecodes sp. 1

Totaal aantal soorten totaal 16 10 11 8 10 10 Hommels 3 1 2 1 3 3 Honingbij 1 1 1 1