In hoeverre wordt binnen het project IIVR expliciet gewerkt aan kennisontwikkeling?

Monitoringsverplichtig zit ingebouwd in de natuurbeschermingswetvergunning. Verder wordt meegelift met de monitoring die in het kader van het NATURA 2000 beheerplan wordt uitgevoerd. Rijkswaterstaat maakt voor 8 gebieden in het IJsselmeergebied een NATURA 2000 beheerplan. Men hoopt eind 2011 hiermee klaar te zijn. Her delen van ervaringen wordt binnen het projectbureau als een belangrijke taak gezien.

3. Interview informant Noordwaard, Rijkswaterstaat Dienst Zuid

Holland

Datum interview: 24 november 2010 Locatie: Rijkswaterstaat Dienst Zuid Holland

Interview uitgevoerd door: Stephanie Janssen (Deltares)

Rol geïnterviewde: Technisch manager Rijkswaterstaat Dienst Zuid Holland Deel 1 interview: project beschrijving

Introductie project

Het project Ontpoldering Noordwaard is een van de 39 Ruimte voor de Rivier projecten. Het doel van het project Ontpolder Noordwaard is om bij maatgevend hoogwater (MHW) een waterstandverlaging van 30 centimeter te realiseren bij Gorinchem (de ‘taakstelling’). Om dit te bereiken wordt polder de Noordwaard, die voor het grootste deel bestaat uit agrarisch gebied, gedeeltelijk ontpolderd en tevens wordt het land voor een deel verlaagd. Het water kan dan bij MHW door de Noordwaard stromen. Van belang bij het ontwerp van de Noordwaard is dat het water voldoende snel kan doorstromen. Er mogen geen opstuwingen ontstaan in het gebied. Opstuwingen kunnen ontstaan doordat het land te ruw is. In de Noordwaard komen vier instroom openingen voor het water.

Door het project Ontpoldering Noordwaard komt er minder ruimte voor agrariërs en voor woningen in de polder. Agrariërs worden om die reden verplaatst. Bewoners zullen vertrekken of laten een nieuw huis op een terp bouwen.

Dijk voor Fort Steurgat

Onderdeel van het project Ontpoldering Noordwaard is het Fort Steurgat. Dit is een oud fort dat nog onderdeel uit maakt van de Hollandse Waterlinie. In het fort bevinden zich woningen. Door de ontpoldering van de Noordwaard wordt de primaire waterkering, dijkring 23, verplaatst en komt deze vlak voor het fort te liggen. De dijk beperkt daarmee het zicht dat de bewoners vanuit hun woning hebben.

Bewoners van het fort waren niet gelukkig met het eerste ontwerp en hebben aangegeven dat ze de dijk graag 600 meter verplaatst wilde zien. Doordat de dijk vlak naast de eerste instroom opening ligt, was dit niet mogelijk. Een landschapsarchitect heeft de dijk vervolgens zo ontworpen dat deze optisch gezien lager leek. Dit was gedaan door het binnentalud van de dijk zeer flauw, 1 op 17 te ontwerpen. Echter dit ‘optisch bedrog’ was voor de bewoners niet voldoende.

Vervolgens is eind 2008 het idee van golfremmende vegetatie voor de dijk ingebracht. Deze vegetatie zou dan voor de dijk worden geplaatst, waardoor de golven worden gedempt en de dijk lager ontworpen kon worden terwijl hij toch veilig is en de taakstelling haalt.

Procesbeschrijving ontwikkeling dijk met vegetatie: december 2008 > heden

Workshop 1: januari 2009

In een workshop met een medewerker van Deltares, een landschapsarchitect, het innovatieprogramma WINN, Rijkswaterstaat Dienst Infrastructuur (DI), de programmadirectie Ruimte voor de Rivier (PDR), het Waterschap Rivierenland en het projectbureau Noordwaard is het idee van golfremmende vegetatie besproken. In deze workshop is het concept voor de golfremmende vegetatie gekozen: griend in de

vorm van wilgen op de vooroever van de dijk. Ook is in de workshop besloten om door Deltares een studie uit te laten voeren.

Workshop 2: februari 2009

Toen de resultaten van de Deltares studie bekend waren, zijn de verschillende partijen in een tweede workshop weer bij elkaar gekomen. Uit de studie bleek dat het griend voor 80% golfreductie kon zorgen en dat daarmee de hoogte van de dijk t.b.v. de taakstelling nog maar 4,70 meter zou hoeven zijn. Dit betekent een verlaging van zo’n 60 à 70 centimeter ten opzichte van een conventioneel ontwerp van de dijk.

Een potentieel probleem was dat de overslag op de dijk groter zou worden dan volgens het VTV (Voorschrift Toetsen op Veiligheid Primaire Waterkeringen) geoorloofd. Volgens de VTV is een overslag van 0,1 l/m/s toegestaan. Bij het ontwerp van de dijk met griend zou dit groter worden. Maar doordat de dijk ontworpen was met een extreem flauw binnentalud zou het eenvoudig een grotere overslag, misschien tot wel 10 l/m/s aankunnen. Van belang was dat dit wel geaccepteerd werd als veilig. Gekozen werd om uit te gaan van 1 of 2 l/m/s, en dus minder stringent om te gaan me de eisen aan het overslag debiet.

Van belang in de tweede workshop was dat het Waterschap Rivierenland ook ‘eigenaar’ van het idee zou worden. Het Waterschap is degene die de dijk moet gaan beheren.

Modelstudie: maart – juli 2009

In de tweede workshop is besloten om door het consortium, dat al werkte voor de Noordwaard, modelberekeningen uit te laten voeren. Royal Haskoning heeft doorgerekend wat het griend voor de dijk doet. Deze berekeningen zijn gedaan op een conventionele manier. Er is uitgegaan van een golfdemping van 60% in plaats van 80%. Dit is gedaan omdat de werking van het griend beïnvloedt kan worden door bijvoorbeeld het afsterven of het niet goed groeien van de wilgen. Tevens is uitgegaan van 1 tot 2 l/m/s golfoverslag. Er zijn verschillende scenario’s doorgerekend en er is een vergelijking gemaakt tussen de kade met griend en de conventionele dijk.

In mei 2009 zijn de eerste tussenresultaten gepresenteerd. Van belang was hoe de Waterdienst de berekeningen en de uitkomsten zou beoordelen. De waterdienst beoordeelt de primaire waterkering. Omdat er voor een kade met griend geen toetsingscriteria beschikbaar waren, betekende dit dat er nieuw criteria nodig waren. De waterdienst oordeelde op basis van de tussenresultaten dat het werk verder kon gaan. In juli 2009 is de modelstudie afgerond. De waterdienst heeft toen aangegeven dat er ‘geen spelt tussen te krijgen was’ en dat daarom het ontwerp was goed gekeurd.

Uitspraak Waterschap: zomer 2009

Na het verschijnen van de modelstudie heeft de dijkgraaf van het Waterschap Rivierenland, dhr. Kok, zich uitgesproken over de Noordwaard. Hij heeft aangegeven dat het Waterschap het plan om de dijk te ontwerpen met griend te steunen. Dit was een zeer belangrijke uitspraak aangezien het waterschap de toekomstig beheerder van de dijk is.

Van planvorming naar tenderfase: zomer 2009 – heden

Sinds de zomer van 2009 is toegewerkt naar de aanbesteding van het project Ontpoldering Noordwaard. In juni 2010 zijn de eerste aannemers geselecteerd. De planning is om in 2011 te starten met de uitvoering.

Deel 2 interview: governance lessen