Het lotingssysteem in het LOP-gebied van Brussel

Hierna wordt de werking van het lotingssysteem van het LOP-gebied van Brussel beschreven. Ook in Brussel is de eerste stap dus alle leerlingen die recht hebben op voorrang te laten inschrijven, zodat zij afgetrokken kunnen worden van de beschikbare capaciteit en het aantal vrije plaatsen per contingent dan gekend is.

Daarna worden er lijsten opgemaakt per school, zoals in het lotingssysteem van Antwerpen. Elke school krijgt dus een lijst met alle leerlingen die voor deze school gekozen hebben. Het is belangrijk om per leerling weer te geven de hoeveelste keuze elke school exact was. In de volgende stap zal de computer elke lijst apart ordenen op basis van de schoolkeuzes. Alle leerlingen die de school van de lijst als eerste keuze genomen hebben, komen bovenaan de lijst. Zo worden alle lijsten geordend.

Elke school heeft na deze stap een lijst met alle leerlingen die voor deze school gekozen hebben en de leerlingen zijn geordend volgens schoolkeuze, anders dan in Antwerpen waar de lijsten per school niet geordend zijn volgens schoolkeuze.

Na het opmaken van de lijsten worden per lijst willekeurige nummers, ook hier een getal tussen één en honderd miljoen, toegekend aan elke leerling. De willekeurige nummers worden toegekend aan alle eerste keuzes. Elke leerling maakt een eerste keuze, dus elke leerling zal een willekeurig nummer ontvangen. Het willekeurig nummer dat de leerling ontvangt, blijft hij behouden want het wordt gekopieerd naar zijn tweede en volgende keuzes. Dit is dus anders dan in Antwerpen, maar wel vergelijkbaar met de werkwijze in de KS Leuven waar elke leerling ook slechts één maal een willekeurig nummer krijgt. Als elke leerling zijn willekeurig nummer gekregen heeft, wordt gekeken of er voldoende vrije plaatsen zijn in de school van eerste voorkeur. Als er voldoende vrije plaatsen zijn, krijgen alle leerlingen een E-nummer in de school van eerste voorkeur.

Als er niet voldoende vrije plaatsen zijn, worden de leerlingen eerst geordend volgens hun willekeurig nummer van laag naar hoog en worden dan E- en R-nummers toegekend. Deze handeling wordt tegelijkertijd uitgevoerd voor alle eerste keuzes van de verschillende lijsten. In principe zouden de eerste keuzes ook eerst geordend kunnen worden op basis van het willekeurig nummer in plaats van te kijken naar het aantal vrije plaatsen. Als er genoeg vrije plaatsen zijn, speelt de ordening toch geen rol. Op deze manier worden alle eerste keuzes geloot. In tegenstelling tot het systeem van Antwerpen is het hier niet mogelijk dat leerlingen een dubbel E-nummer ontvangen omdat de lijsten op basis van keuzes geordend werden. Leerlingen die tijdens de eerste lotingsronde een E-nummer ontvangen hebben, maken geen deel meer uit van de tweede en volgende lotingsrondes.

Daarna begint de tweede lotingsronde voor alle leerlingen die een R-nummer gekregen hebben in de eerste lotingsronde. De lijsten van alle verschillende scholen moeten natuurlijk eerst aangepast worden: de tweede en volgende schoolkeuzes van leerlingen die in de eerste lotingsronde een E- nummer ontvangen hebben, worden geschrapt. Tijdens de tweede lotingsronde, met voor elke leerling hetzelfde willekeurig nummer als in de eerste lotingsronde,wordt opnieuw gekeken naar het aantal vrije plaatsen in de school van tweede keuze. Indien er voldoende vrije plaatsen zijn krijgt elke leerling een E-nummer. Als er niet genoeg vrije plaatsen zijn, worden de leerlingen eerst geordend volgens willekeurig nummer. De leerlingen die geen E-nummer toegewezen krijgen, ontvangen opnieuw een R-nummer. Deze procedure wordt ook nu tegelijkertijd uitgevoerd voor alle tweede schoolkeuzes van de verschillende lijsten. Na de tweede lotingsronde worden de lijsten per school opnieuw aangepast. Alle schoolkeuzes van leerlingen die in de tweede lotingsronde een E-nummer gekregen hebben worden geschrapt. Het R-nummer voor de eerste schoolkeuze wordt wel behouden.

Voor de volgende lotingsrondes wordt dezelfde procedure opnieuw toegepast. De computer zal dit proces blijven herhalen tot elke leerling een E-nummer ontvangen heeft of tot alle schoolkeuzes afgewerkt zijn. Als het maximum aantal schoolkeuzes bijvoorbeeld 12 is, dan zal de computer 12 lotingsrondes uitvoeren of vroeger stoppen wanneer elke leerling een E-nummer ontvangen heeft.

2.7.2.3 Voor- en nadelen van dit lotingssysteem ten opzichte van het lotingssysteem van de KS Leuven

Nadeel van het Brusselse lotingssysteem is dat het iets moeilijker te begrijpen is voor ouders, maar verder is het eigenlijk gelijk te stellen aan het lotingssysteem dat gebruikt wordt voor de KS Leuven. Het enige verschil is dat in Leuven voor alle scholen tegelijk wordt geloot en in Brussel voor alle verschillende scholen een aparte lijst wordt opgemaakt. Omdat elke leerling maar één eerste keuze kan maken, maakt het echter niet veel uit of de scholen opgesplitst worden of niet. Aangezien er in Brussel ook maar met één willekeurig nummer tussen één en honderd miljoen voor de hele lotingsprocedure gewerkt wordt, is er eigenlijk niet echt een verschil met het lotingssysteem van Leuven.

Daarom zal het systeem van Brussel niet geprogrammeerd worden om er de simulatie met de cijfers van de KS Leuven van 2015-2016 mee uit te voeren. In plaats daarvan werd een variant gemaakt op het systeem van Leuven. Na elke lotingsronde krijgen de leerlingen nu een nieuw willekeurig nummer toebedeeld. Dit lijkt eerlijker voor de leerlingen die bij de eerste lotingsronde de pech hadden een hoog willekeurig nummer toebedeeld te krijgen. Op deze manier krijgen ze bij de volgende lotingsrondes opnieuw de kans om een lager willekeurig nummer te krijgen. Net zoals hoger bij de bespreking van het lotingssysteem van Antwerpen valt hier de bedenking te maken of de meerdere willekeurige nummers elkaar niet zullen opheffen. De resultaten van de gesimuleerde lotingssystemen zullen hier in hoofdstuk vier een antwoord op geven.

Andere alternatieven die afgekeurd werden

Volgens de Heer Christens had de KS Leuven in 2015 al een onderzoek laten uitvoeren met de bedoeling het lotingssysteem dat in 2013 werd ingevoerd te optimaliseren. Men wilde werken met een gewogen loting en bij de loting streven naar een zo goedkoop mogelijke verdeling van de schoolkeuzes. Voorstel was dan bijvoorbeeld om volgende loting toe te passen: de eerste schoolkeuze weegt 100 %, de tweede keuze 80 %, de derde keuze 60 %, … en dat men tijdens de loting ging streven naar een zo goedkoop mogelijke oplossing. Men kwam tot de vaststelling dat het resultaat beter – er waren minder leerlingen die geen school toegewezen kregen – was dan met een niet gewogen loting. Door de weging is er geen sprake meer van puur toeval, maar gaat het eigenlijk om gestuurd toeval.

Dit voorstel werd ingediend bij de commissie leerlingenrechten van het Agentschap voor onderwijsdiensten, die verantwoordelijk is voor het goedkeuren van nieuwe aanmeldingsprocedures, aangevraagd door een LOP of een scholengemeenschap. De aanvraag van de KS Leuven voor deze nieuwe manier van loten werd geweigerd net omdat er geen sprake meer is van echt toeval.

Dit systeem zou de slimmere ouders bevoordelen, want iemand die inzicht heeft in de werking van deze gewogen loting kan strategische keuzes gaan maken, bijvoorbeeld slechts één keuze aanduiden. Op deze manier zouden niet alle leerlingen dezelfde kansen hebben om in te schrijven en wordt het doel van het werken met een lotingssysteem eigenlijk weerom niet bereikt. Werken met gewogen loting is fundamenteel in strijd met het idee van gelijke kansen voor alle leerlingen. Vanwege deze weigering door de commissie leerlingenrechten wordt de toepassing van gewogen loting verder niet besproken.

3 Data en onderzoeksmethode

De data die gebruikt worden voor dit rapport komen uit het Excelbestand dat de heer Christens ter beschikking gesteld heeft. Het bestand bevat alle gegevens van de aanmeldingsperiode van het schooljaar 2015-2016 in de KS Leuven. De resultaten van de loting geven dus de verdeling van de inschrijvingen weer voor het schooljaar 2016-2017. Deze dataset is terug te vinden in de externe bijlage met als naam ‘Dataset KS Leuven’.

Voor de duidelijkheid van de bespreking werden de gegevens in tabellen geplaatst.