Het barrièremodel bij GGD’en

Zoals eerder is aangegeven bestaat het barrièremodel uit zeven barrières, het voordoen van een ongewenste situatie, bewustwording van het probleem, omzetting naar eisen, plaatsing op de publieke agenda, plaatsing op de beleidsagenda, plaatsing op de besluitvormingsagenda en plaatsing op de uitvoeringsagenda. Aan de hand van deze zeven barrières zal in deze

paragraaf weergegeven worden bij welke barrière de afzonderlijke GGD’en zich bevinden.

De eerste barrière, het voordoen van een ongewenste situatie, lijkt logischerwijs overwonnen te zijn. Zoals in de context aangegeven is komt er uit wetenschappelijk onderzoek naar voren dat er sprake is van extra gezondheidsrisico’s bij vluchtelingenjeugd. Tevens wordt in de Agenda Integratie van minister Asscher duidelijk gemaakt dat er sprake is van een ongewenste situatie die GGD’en het hoofd moeten kunnen bieden bij kwetsbare groepen jeugdigen en hun ouders als opvoeders. Dit wordt ondersteund door het feit dat 84,2% van de GGD’en aangeeft dat er gezondheidsrisico’s bij vluchtelingenjeugd gesignaleerd worden. Dat 15,8% van de GGD’en aangeeft geen gezondheidsrisico’s te signaleren maakt echter niet dat er geen sprake is van een ongewenste situatie. Doordat vluchtelingen over het land verdeeld worden heeft elke GGD in principe te maken met vluchtelingenjeugd. De omvang en

samenstelling van de groep in het werkgebied kan echter wel verschillen. Dit kan er toe leiden dat gezondheidsrisico´s bij vluchtelingenjeugd niet bij elke GGD evenveel gesignaleerd worden.

Nu er vastgesteld is dat er sprake is van een ongewenste situatie moet er geanalyseerd worden of er sprake is van bewustzijn van het probleem. Als GGD’en bij willen dragen aan de

oplossing van het probleem omtrent vluchtelingenjeugd moeten ze namelijk bewust worden van het feit dat er sprake is van een collectief probleem bij deze groep. De bewustwording bij GGD’en dat zich een ongewenste situatie voordoet blijkt echter niet zo vanzelfsprekend. Van de geïnterviewde GGD’en blijken zes GGD’en zich voor de barrière bewustwording van het probleem te bevinden, deze barrière is bij deze GGD’en nog niet overwonnen. De manager

Over de barrières 66 JGZ van GGD A geeft aan: ‘Wij zitten in de fase van bewustwording. Onze GGD is nog niet bewust genoeg om er op te gaan acteren. Op individueel niveau loopt het wel, maar wij hebben nu nog onvoldoende gegevens en informatie dat het collectief gezien mis gaat met deze groep’ (Respondent GGD A, persoonlijke communicatie, 2014). De manager JGZ van GGD K sluit zich hier bij aan: ‘Wij zitten wat vluchtelingen betreft zeker in de

bewustwordingsfase’ (GGD K, persoonlijke communicatie, 2014).

GGD C zit zowel in de fase bewustwording als in de fase omzetting naar eisen: ‘Ik denk dat wij als GGD in de fase van bewustwording zitten. Af en toe zijn er uitschieters waarbij er omgezet wordt naar eisen’ (GGD C, persoonlijke communicatie, 2014). GGD I bevindt zich eveneens in de bewustwordingsfase. De manager JGZ van GGD I geeft aan: ‘Individueel zien we problemen bij kinderen wel, maar we zijn ons er niet van bewust dat er collectief gezien een probleem is bij deze groep’ (GGD I, persoonlijke communicatie, 2014).

De vijfde GGD die in de bewustwordingsfase lijkt te zitten is GGD D: ‘Wij zitten bij de bewustwording van het probleem. Deze problemen bij vluchtelingen waren mij niet bekend. Wij hebben vluchtelingen als groep echt niet in beeld’ (GGD D, persoonlijke communicatie, 2014). GGD D voert ondanks dat er sprake is van de bewustwordingsfase wel activiteiten uit specifiek voor vluchtelingenjeugd, namelijk het inzetten van intermediairs en het organiseren van oudergroepen en voorlichtingen. De manager JGZ van GGD F geeft aan dat GGD F bij de barrière omzetting naar eisen zit: ‘De omzetting naar eisen wordt incidenteel gedaan, maar niet structureel. We hebben als GGD niet echt beleid hier voor en zetten dingen niet om naar groepen vluchtelingen in de gemeente. Professionals kijken individueel’ (GGD F, persoonlijke communicatie, 2014). Doordat er echter nog niet structureel omgezet wordt naar eisen lijkt het probleem wel vast te lopen bij de bewustwordingsfase. Het probleem wordt niet structureel omgezet naar eisen en lijkt de bewustwordingsfase daardoor niet geheel achter zich te hebben gelaten. Ondanks dat GGD F zich nog grotendeels in de bewustwordingsfase bevindt worden er incidenteel wel activiteiten uitgevoerd die tevens voor vluchtelingenjeugd zijn zoals een voorlichting omtrent seksuele gezondheid.

Er zijn ook GGD’en die de barrière bewustwording overwonnen hebben en verder in het barrièremodel zijn gekomen. Volgens de respondent van GGD R is GGD R bewust van het probleem dat er speelt. Als het gaat om activiteiten binnen de gehele GGD voor vluchtelingen is er sprake van de fase uitvoeringsagenda, er worden al activiteiten uitgevoerd. Er worden echter nog geen activiteiten binnen de JGZ uitgevoerd. Zoals al eerder gezegd is, is GGD R meerdere initiatieven aan het ontwikkelen die momenteel nog op de beleidsagenda staan. Dit maakt dat de JGZ zich bij de barrière plaatsing op de beleidsagenda bevindt (GGD R,

persoonlijke communicatie, 2014). GGD E, GGD M en GGD P zitten als het gaat om het uitvoeren van activiteiten bij de uitvoeringsagenda. De voorgaande barrières zijn overwonnen en er worden meerdere activiteiten uitgevoerd voor vluchtelingenjeugd.

Zoals eerder aangegeven zijn er twee categorieën GGD´en, namelijk GGD´en met activiteiten specifiek voor vluchtelingenjeugd of activiteiten waarbij vluchtelingenjeugd een belangrijk deel van de doelgroep is en GGD’en die geen activiteiten voor vluchtelingenjeugd uitvoeren. Bij de tien geïnterviewde GGD’en vallen de GGD’en GGD D, GGD E, GGD M en GGD P

Over de barrières 67 binnen de eerste categorie GGD’en. De GGD’en GGD A, GGD C, GGD F, GGD I, GGD K en GGD R vallen binnen de categorie GGD’en die geen activiteiten voor vluchtelingenjeugd uitvoeren. GGD F gaf in de interviews aan op een incidentele activiteit na niet structureel activiteiten voor vluchtelingenjeugd uit te voeren. Dit maakt dat GGD F ingedeeld is in de categorie GGD´en zonder specifieke activiteiten.

GGD’en Activiteiten voor

vluchtelingenjeugd

Barrière van het barrièremodel

GGD A - Bewustwording GGD C - Bewustwording GGD F - Bewustwording GGD I - Bewustwording GGD K - Bewustwording GGD D + Bewustwording GGD R - Beleidsagenda GGD E + Uitvoeringsagenda GGD M + Uitvoeringsagenda GGD P + Uitvoeringsagenda

Figuur 11: Overzicht van de barrières waarbij GGD’en zich bevinden wat betreft de totstandkoming van activiteiten voor vluchtelingenjeugd

Opvallend is dat de GGD’en die zich in de bewustwordingsfase lijken te bevinden, op GGD D na, inderdaad ook geen activiteiten voor vluchtelingenjeugd uitvoeren (zie figuur 11). De GGD’en die zich in de uitvoeringsfase bevinden voeren allemaal wel activiteiten specifiek voor vluchtelingenjeugd uit. GGD R voert nog niet daadwerkelijk activiteiten uit, maar is druk bezig met het ontwikkelen en invoeren van activiteiten. Dit maakt dat GGD R nog bij de barrière plaatsing op de beleidsagenda zit. GGD D voert wel activiteiten uit voor

vluchtelingenjeugd, maar heeft de bewustwordingsfase nog niet overwonnen. Aan de hand van deze twee categorieën zal geanalyseerd worden of er sprake was van realisatiemachten en hindermachten die het agendavormingsproces gestimuleerd dan wel belemmerd hebben.