5. Case 1: Bergpolder Zuid, Rotterdam
5.3 Herstructurering
Bij de herstructurering van Bergpolder Zuid is ruimte voor twee woonmilieus, te weten reuring en rust. Het woonmilieu reuring wordt omschreven als levendig stedelijk wonen. Dit woonmilieu wordt gekenmerkt door hogere dichtheden, creatieve en innovatieve woningen en een levendige openbare ruimte (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011). Bij het woonmilieu rust moet worden gedacht aan rustig stedelijk wonen. Dit woonmilieu wordt gekenmerkt door groene binnenplaatsen en Figuur 6: Projecten en ambities in Bergpolder Zuid ((Van
een meer traditionele bouwstijl en stedenbouw (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
De duurzaamheidsdoelstellingen bij de herstructurering richten zich met name op de luchtkwaliteit en het waterbeheer. Dit uit zich in de toepassing van groene daken bij de nieuwbouw en het vergroenen en ontharden van de openbare ruimte. Daarnaast wordt gestuurd op een laag energieverbruik en een vermindering van het autogebruik. Ten slotte wordt bij de renovatie, transformatie en sloop rekening gehouden met duurzaamheid door duurzaam te slopen en het materiaal her te gebruiken (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
De verdere herstructureringsplannen zijn uitgesplitst in deelplannen. Bij de deelplannen kunnen projecten en ambities worden onderscheiden. Van een project is sprake als de uitvoerbaarheid van een deelplan voldoende is bewezen. Van een ambitie is sprake als de haalbaarheid nog niet is verzekerd. Hiervoor is verder onderzoek noodzakelijk (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Allereerst worden de projecten beschreven. Achtereenvolgens wordt ingegaan op de deelprojecten Spoordriehoek, Eudokiaplein, Woonblokken Bergselaan en Energiehof. Daarna wordt ingegaan op de ambities Kerktuin, Voorburgstraat en Vlaggeman (figuur 6).
Spoordriehoek
Deelgebied Spoordriehoek wordt gekenmerkt door het woonmilieu reuring. In Spoordriehoek komt een nieuwbouwblok ter vervanging van een aantal bestaande bouwwerken. Het bouwblok bestaat uit een vijftal nieuwe gebouwen en vormt een nieuwe pleinwand aan het Insulindeplein. De hoogte van het nieuwe bouwblok sluit aan op de omgeving en zit wat maat en schaal betreft tussen de eerder beschreven planmatige- en niet-planmatige uitbreidingen in. De gebouwen moeten een industriële bakstenen uitstraling krijgen (Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam, 2012).
In het nieuwe bouwblok is ruimte voor woon-werk woningen, creatieve bedrijven, grote appartementen inclusief parkeren, een cultureel centrum, horeca en een passage tussen het Insulindeplein en het Eudokiaplein (Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam, 2012).
Bij het nieuwe bouwblok wordt gebruik gemaakt van groene daken. Er is veel ruimte voor groene daken doordat het bouwblok een terugspringend daklandschap heeft. Daarnaast is er ruimte voor groen tussen het nieuwe bouwblok en het Hofpleinviaduct door middel van collectieve- of privétuinen (Stadsontwikkeling gemeente Rotterdam, 2012).
Het Insulindeplein zelf is al getransformeerd. Het plein bevindt zich bovenop een ondergrondse parkeergarage en is groen ingericht (Gemeente Rotterdam, z.d.a).
Eudokiaplein
Net als de Spoordriehoek, is het Eudokiaplein onderdeel van het woonmilieu reuring (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011). Het plein wordt een plek om te verblijven en vormt de entree voor winkelcentrum de Eudokiapassage, het stadsdeelkantoor en het in onbruik geraakte Bergwegstation (Gemeente Rotterdam, 2011).
Ook de aangrenzende Voorburgstraat dient te worden aangepakt. De straat moet goed toegankelijk te zijn voor voetgangers, fietsers en automobilisten. Op deze manier sluit de straat beter aan op de functies die aanwezig zijn in het gebied (Gemeente Rotterdam, 2011).
Inmiddels is het Eudokiaplein op initiatief van de deelgemeente getransformeerd. De transformatie is gefinancierd vanuit het budget Investering Stedelijke Vernieuwing. Het plein heeft een groene uitstraling gekregen door middel van groene borders. Op de verhoogde randen van de borders kan worden gezeten. Langs de Eudokiapassage is een strook vrijgehouden voor zitbanken en een eventueel kleine markt. Verder is op het plein ruimte voor terrasmogelijkheden. De Voorburgstraat is eenrichtingsverkeer geworden (Gemeente Rotterdam, z.d.a).
Woonblokken Bergselaan
Het plangebied ‘Woonblokken Bergselaan’ ligt tussen de Bergselaan en de Troelstrastraat. Het plangebied wordt doorsneden door de Savornin Lohmanlaan. Hierdoor bestaat het plangebied uit twee vlakken. De Woonblokken Bergselaan behoren tot het woonmilieu rust, zijn Beschermd Stadsgezicht en eigendom van Vestia Noord Rotterdam. Ondanks de woonblokken Beschermd Stadsgezicht zijn, wordt in het deelplan uitgegaan van sloop en nieuwbouw van de woonblokken (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
In het plangebied worden twee woonblokken gebouwd, één woonblok in elk vlak. Aan de Bergselaan tellen de woonblokken vier lagen met een terugspringende vijfde laag. De daken van de blokken worden groen. In het binnenhof van de woonblokken is ruimte voor een tuin. De woonblokken aan de Bergselaan zijn bestemd voor ruime woon-werk woningen en dakappartementen op de vierde en vijfde verdieping (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
De autorijbaan van de Savornin Lohmanlaan wordt vervangen door voortuinen en een rustig wijkpark. De bouwblokken aan de Savornin Lohmanlaan zijn bestemd voor gezinswoningen van drie bouwlagen (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
De Troelastraat, ten slotte, wordt plaatselijk verbreed. Het parkeren langs de straat wordt weggehaald waardoor ruimte komt voor een breed trottoir aan de zonzijde. Daarnaast ontstaat er ruimte voor voortuinen. Aan de Troelastraat komt een halfverdiepte parkeergarage. De garage biedt parkeergelegenheid voor beide woonblokken (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Energiehof
Deelplan Energiehof valt onder het woonmilieu rust. De Energiehof is gelegen aan het Insulindeplein, welke onder het woonmilieu reuring valt. De woningen rondom de Energiehof zijn voornamelijk in particuliere handen. Het hof zelf is in handen van Stedin en KPN (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Het hof is op dit moment volledig verhard. De ambitie is om het hof groen in te richten. Omdat het hof niet in handen van de gemeente of Vestia is of zal komen, moeten afspraken worden gemaakt met KPN en Stedin. De haalbaarheid van het project is daardoor nog niet goed in te schatten (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Kerktuin
De kerktuin maakt onderdeel uit van het woonmilieu rust. In de kerktuin is een gemeentelijk monument, de kerk uit 1927, aanwezig. De ambitie is om de kerktuin open en groen in te richten. Door zijn ligging is het gebied uitermate geschikt voor het huisvesten van onderwijs. Dit wil men doen aan de hand van een Community Center (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Voorburgstraat
Met betrekking tot het deelplan Voorburgstraat zijn nog geen concrete plannen opgesteld. Wel is duidelijk dat de Voorburgstraat binnen het woonmilieu rust valt (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Vlaggeman
De Vlaggeman behoort tot het woonmilieu reuring. De bebouwing van de Vlaggeman is grotendeels in particulier eigendom. Er zijn nog geen concrete plannen voor dit deelgebied (Van Bergen Kolpa Architecten, 2011).
Adaptatiemaatregelen
De adaptatiemaatregelen voor Bergpolder Zuid zullen zich, gegeven de gebiedstypologieën, vooral moeten richten op de hittestress, wateroverlast en verdroging. De adaptatiemaatregelen die worden genomen zijn de toepassing van groene daken en het ontharden en vergroenen van de openbare ruimte. Deze maatregelen richten zich vooral op het tegengaan van hittestress en beperken van de wateroverlast. Op het gebied van verdroging lijken geen adaptatiemaatregelen te worden genomen.
Er is gekozen voor het ontharden en vergroenen van de openbare ruimte en het gebruik van groene daken omdat de maatregelen eenvoudig zijn te implementeren en daarnaast de leefbaarheid vergroten (Nils Berndsen, persoonlijke mededeling, 25 maart 2013). Nils Berndsen (persoonlijke mededeling, 25 maart 2013 denkt niet dat de adaptatie tegen lagere kosten had gekund (efficiency). Een adaptatiemaatregel die wordt gemist zijn gescheiden riolering. Deze maatregel zou een goede bijdragen bieden aan de wateropgave (Nils Berndsen, persoonlijke mededeling, 25 maart 2013). Er zijn door de partijen geen doelen opgesteld met betrekking tot de klimaatadaptatie.
Stand van zaken
Het Eudokiaplein en Insulindeplein zijn inmiddels succesvol getransformeerd door de deelgemeente. De overige plannen liggen grotendeels stil doordat woningcorporatie Vestia het financieel zwaar heeft (Gemeente Rotterdam, z.d.b). Wel gaat Nils Berndsen (persoonlijke mededeling, 25 maart 2013) er van uit dat het masterplan voor Bergpolder Zuid wordt uitgevoerd. Wanneer is echter onduidelijk.
Als gevolg van de huidige stand van zaken is nog niet te zeggen of de governance structuur succesvol is geweest. Het feit dat de gebiedsafspraken zijn ondertekend en dat er van uit wordt gegaan dat het masterplan wordt uitgevoerd bieden echter goede hoop.