• 1 a 2 weken van tevoren mensen een uitnodiging sturen met locatie en tijd • 18 mensen aangeschreven, hieruit 6 geselecteerd voor de focusgroep
• De deelnemers krijgen een papier en een stift om een naambordje te maken. Gevraagd wordt het naambordje voor zich neer te zetten.
• Verlegen/stille deelnemers moeten tegenover de gespreksleider zetten, andere deelnemers ernaast (als dit te bepalen is en als mensen ‘subtiel op hun plek gezet kunnen worden’). Introductie
• Welkom: fijn dat jullie hier naartoe wilden komen voor het onderzoek
• Voorstellen van de gespreksleider en assistent: De gespreksleider zal deze discussie sturen. De assistent zal hierbij aantekeningen maken voor het uitwerken van de resultaten van dit onderzoek.
• Waarom dit onderzoek: Het doel van het volledige onderzoek is om een instructie te maken voor diabetes patiënten die met de test voor de kunstmatige alvleesklier gaan meedoen. In deze instructie leren de mensen om de kunstmatige alvleesklier te gebruiken. [powerpoint: blokkenschema laten zien en uitleggen]. Er is een handleiding gemaakt die bij deze instructie volledig zal worden doorlopen. Alle handelingen zullen dus uitgelegd worden en kunnen worden geoefend. In het handleiding gedeelte zit dus voldoende mogelijkheid om handelingen te oefenen. Na het bespreken van de handleiding zullen er situaties worden besproken. Er is voor gekozen om situaties te maken omdat in het vooronderzoek patiënten aangaven dat ze het belangrijk vinden om informatie over situaties te krijgen en omdat Inreda het belangrijk vindt om ook situaties aan patiënten te leren in plaats van alleen de handelingen. Door het oefenen van een situatie kan iemand die daadwerkelijk in zo’n situatie komt beter hierop inspelen. In de instructie zal aan de patiënt worden gevraagd over welke situaties hij of zij meer informatie wilt. In de situaties zullen geen handelingen meer worden geoefend omdat deze bij het doorlopen van de handleiding al zijn geoefend. Een aantal situaties zijn
uitgewerkt op kaarten. Deze kaarten zijn er om als geheugensteuntje mee naar huis te nemen.
Het doel van dit onderzoek is dus om een discussie te houden over de situaties als onderdeel van de instructie.
117
belangrijk, wat zijn uw ideeën, bedenkingen en vooral suggesties? Zowel positieve als negatieve reacties zijn welkom!
• Hoe ziet de bijeenkomst eruit?
- Introductie (is al geweest) - Voorstelrondje
- Eerste discussie over de uitgewerkte situaties (30 minuten) - Pauze (10 minuten)
- Tweede discussie over de wijze waarop de situaties worden aangeboden (30 minuten) - Afsluiting
- Mogelijkheid om het huidige prototype te bekijken en vragen te stellen over de kunstmatige alvleesklier aan groepsleider en assistent
Rol van de gespreksleider:
•Het is goed als u zoveel mogelijk onderling discussieert. De discussieleider is er alleen om het tempo erin te houden en af en toe te sturen. Er zijn geen goede of foute antwoorden. Het gaat erom wat u vindt en waarom u dat vindt.
• Er wordt (anoniem) verslag gemaakt van de bijeenkomst. Er zal een geluidsopname worden gemaakt. Op basis van de groepsgesprekken maken we een verslag en bespreken we de aanpassingen van de instructie.
• Als u belangstelling heeft kunt u een eindverslag krijgen. Dit noteren we na afloop. • Heeft u nog vragen voor we beginnen?
Introductie vragen: deelnemers stellen zichzelf aan elkaar voor
Vertel eens iets over jezelf? Groepsleider begint eerst met zichzelf om het ‘voor te doen’.
Op powerpoint punten aangeven voor ideeën. Deze vraag is bedoelt om karakteristieken op te leveren over deelnemers. Nog geen mening of houding vragen.
- Leeftijd - Beroep - Woonsituatie
- Hobby’s
- Diabetes
Introductievraag: vragen om naar het centrale onderwerp te komen. Geeft de deelnemer kans om te reflecteren op ervaringen die zij hebben gehad met het onderwerp. Geen kritische vragen voor de analyse maar meer om het gesprek en de interactie met de groep op gang te krijgen.
118 - Ervaring van de pomp?
- Hoe zag de bijbehorende instructie er uit en hoe hebben jullie dat ervaren?
Discussie 1: over de uitgewerkte situaties
op de powerpoint worden eerst de uitgewerkte situaties getoond: - Algemene werking kunstmatige alvleesklier
- Alcohol - Ziek zijn - Zwemmen - Sporten - Hongerklop
Bij deze situaties uitleggen wat er wordt besproken. Per situatie zal er een discussie van 5 minuten zijn (dus in totaal 30 minuten discussie over de situaties). Aan het einde nog een vraag of er aanvullingen of suggesties zijn. Bij negatieve reacties: Hoe anders, tips? Deelvragen voor de discussie:
Wat vinden jullie van deze situaties?
Wat zijn belangrijke situaties en zijn dit dan ook belangrijke situaties? Zijn er nog meer situaties die jullie zouden willen oefenen?
Pauze
Discussie 2: over de wijze waarop de situaties worden aangeboden
Uitleg geven over de wijze waarop de situaties worden aangeboden. Belangrijk om aan te geven is dat de patiënt bepaalt welke situaties worden besproken. Eerst wordt er gevraagd welke situaties de patiënt wil oefenen en dan wordt gevraagd wat de patiënt zelf zou doen in zo’n situatie. Zo kan de uitleg worden aangepast op wat de patiënt nog niet weet en zo kan de patiënt actief nadenken, waardoor hij het uiteindelijk beter oppakt. We hebben ervoor
gekozen om in de situaties alleen uitleg te geven omdat voordat de situaties worden gegeven de hele handleiding is doorlopen. Alle aspecten zijn dus al geoefend.
De uitleg over de werking van de kunstmatige alvleesklier krijgt elke patiënt omdat deze belangrijk is. Deze uitleg wordt op twee manieren gegeven. Eerst krijgt de patiënt een ‘gewone’ uitleg en wanneer de patiënt deze niet lijkt te begrijpen krijgt de patiënt een
119
anagram van een duikboot als uitleg. Na afloopt krijgt de patiënt een kaart met een korte versie van de uitleg om mee naar huis te nemen.
Wat vinden jullie van deze opzet?
- Wat vinden jullie bijvoorbeeld ervan…
… dat patiënten zelf situaties kunnen kiezen om te oefenen? … dat iedere patiënt uitleg krijgt over de werking?
… dat er altijd voor de werking eerst een ‘normale’ uitleg wordt gegeven en daarna de mogelijkheid is om een versimpelde uitleg te krijgen?
… om een kaart mee naar huis te krijgen met een verkorte uitleg?
Afsluiting
• Samenvatting van de vragen. Vandaag hebben we gesproken over de situaties om te oefenen in de instructie en de wijze waarop deze worden aangeboden. Hieruit is vooral naar voren gekomen dat jullie…
• Hebben we iets niet gevraagd vandaag?
Afsluiting en dankwoord: vragen wie er een eindverslag wilt.
Tips voor de assistent gespreksleider
• Zorg dat de apparatuur werkt
• Zorg voor iets te drinken en iets ‘lekkers’ tijdens de bijeenkomst • Zorg ervoor dat de ruimte in orde is
• Verwelkom de deelnemers als zij arriveren
• Ga buiten de kring zitten, sluit de deur en vang mensen op die eventueel later binnenkomen
• Maak aantekeningen tijdens de discussie • Notuleer typerende uitspraken
• Schrijf zo veel mogelijk non-verbale uitingen op • Maak een plattegrond van waar mensen zitten
• Neem geen deel aan de discussie tenzij je door de gespreksleider wordt uitgenodigd • Geef een mondelinge samenvatting aan het eind van de discussie (dit kan de gespreksleider ook doen, dus stem dit van tevoren af)
• Bespreek de bijeenkomst na met de gespreksleider • Lees de analyse en geef feedback.
120
Bijlage 11 Handleiding voor het houden van de instructie en een overzicht van de aanpassingen