Productie van dierlijke producten is een onderdeel van de voedselketen. Daarom moeten de producenten rekening houden met de eisen en wensen van de consumenten, zoals welzijn, diergezondheid, milieubelasting en dergelijke.
De omslag naar deze wijze van denken is in volle gang en niet in de laatste plaats door nieuwe wetgeving. Ook de druk van dierwelzijn lobbies speelt een grote rol. De verandering naar het inzichtelijk maken van het proces middels ISO certificering, Good Farming Practice en zelfs HACCP systemen op de boerderij is in volle gang (Noordhuizen en Frankena ,1999). Het management op moderne bedrijven verandert het denken, en streeft naar kwaliteit die goed kan worden geborgd.
Voornoemde systemen, ISO, GFP en HACCP dragen daar aan bij. Er wordt getracht kritische punten in bedrijven op te sporen en te benoemen, zodat gerichte kwaliteitsbeheersing mogelijk wordt. Het streven naar verlaging van en verantwoord antibioticagebruik passen uitstekend in deze denkwijze.
9.3 Leghennenbedrijven
De ontwikkelingen in de eiproductie-sector zijn naar verwachting niet spectaculair voor de komende jaren.De grootste veranderingen in houderijsystemen vonden plaats in de jaren 2006 tot 2012 vanwege wijzigingen in wetgeving, waarin het kooiverbod van kracht werd. Het wegvallen van de Productschappen leidt echter wel tot onduidelijkheid binnen de pluimveesector, vooral waar het gaat om controletaken die voorheen bij het Productschap lagen. De nieuw opgerichte brache- organisatie Ovoned tracht een zo vloeiend mogelijke overgang te realiseren. Het overnemen van controletaken door EZ en NVWA dient soepel te verlopen.
Sinds het verbod op gebruik van traditionele legbatterijen is er een tendens naar grotere bedrijven met een toenemend aantal nieuwe of gemoderniseerde stallen. Modernisering in de bouw van stallen is een goede ontwikkeling aangezien er in oudere stallen, lees traditionele, veel
Pagina 74 van 96
hout aan de binnenkant werd toegepast, waardoor reinigen en desinfecteren een probleem kan vormen. In de opfok- en
vermeerderingsbedrijven kan hetzelfde worden waargenomen. Moderne stallen zijn glad afgewerkt, waarmee het hiervóór genoemde probleem van moeilijk reinigen in veel mindere mate geldt. Ten aanzien van de stallenbouw en inventaris verbeteren de werking van ventilatiesystemen en voervoorzieningen doorlopend, waarmee het dierwelzijn en de
veiligheid toeneemt. Door de eenvoudigere reinigingsmogelijkheid, ook tijdens de ronde kan de vervuiling binnen de perken worden gehouden. Recente informatie over de Salmonella status van dieren en eieren uit verschillende huisvestingssystemen wijst uit dat er geen significante verschillen bestaan tussen de systemen (pers info GD Deventer). In de literatuur is daarover weinig te vinden.
De constructie van legnesten en afvoerbanden van eieren verbeteren doorlopend, waarmee de hygiëne van de eieren beter kan worden gehandhaafd, en de schade aan eieren afneemt. In plaats van de traditionele canvas banden waarmee eieren worden getransporteerd komen er moderne metalen of geplastificeerde systemen, die met water kunnen worden gereinigd.
Het vergroten van de aantallen stallen en dieren per bedrijf legt druk op het handhaven van goede hygiënemaatregelen op dergelijke bedrijven. Schaalvergroting kan tevens leiden tot het houden van dieren van meerdere leeftijden op één bedrijf, waarmee het beheersen van ziekten en plagen lastiger wordt
9.4 Houderijsystemen
Na het verbod op kooihouderij is er gedwongen door vernieuwde wetgeving in de jaren 2011 en 2012 een groot aantal bedrijven omgeschakeld naar grondhuisvesting ofverrijkte kooien. Deze veranderingen hebben veel investeringen gevergd, vandaar dat de komende jaren weinig veranderingen zijn te verwachten.(van Horne, 2015b) Welzijn van de dieren staat hoog op de lijst en leidt ertoe dat bedrijven sinds 2006 in toenemende mate kippen uitloopmogelijkheden bieden (van Horne, 2015). Dit kan de dieren blootstellen aan
oncontroleerbare besmettingen, zowel op gebied van bacteriën en virussen, als op gebied van ongewenste stoffen. Het kan dus ten koste gaan van de biosecurity. De Salmonella beheersing/bestrijding is in dergelijke systemen lastig en zal voornamelijk in de richting van preventie en ondersteunen van de immuniteit van de dieren moeten worden gezocht.
Tegenwoordig wordt er tijdens de vogeltrek soms een verbod op uitloop afgekondigd, dit om te voorkomen dat er AI in de koppels wordt
geïntroduceerd.
Het introduceren van nieuwe rassen die zich gemakkelijk aanpassen aan de desbetreffende huisvestingssystemen gaat door, alhoewel deze ontwikkelingen doorgaans langzaam gaan. De nieuwere rassen kunnen doorgaans gedurende een langere periode eieren produceren en de verwachting is dat dit in de toekomst kan oplopen tot een leeftijd van 100 weken. Gevolgen voor de effectiviteit van vaccinaties tegen
Salmonella besmettingen dienen te worden bezien. Ook het aspect van verminderde schaalkwaliteit bij oudere hennen kan bij de pakstations voor extra problemen leiden.
Pagina 75 van 96
9.5 Voer
Op het gebied van voederveiligheid en kwaliteit is er nog één en ander te verbeteren. Toezicht op de hygiëne bij zelfmengende
pluimveehouders moet intensiever worden. De herkomst en kwaliteit van de grondstoffen is niet altijd goed vastgelegd. Sinds het wegvallen van het Productschap voor Diervoeder is hier een centrale speler
verdwenen. 9.6 Antibiotica
Het antibioticumgebruik in de legsector is laag en beperkt zich veelal tot curatief behandelen, waarbij de eieren buiten het consumptiecircuit worden gehouden. Het verminderen van antibioticumgebruik krijgt veel aandacht, maar is dus in de legsector niet een groot probleem. Gepaard aan deze tendens is een noodzaak voor dierenartsen om de
pluimveehouders ervan te overtuigen dat er een modernere werkwijze moet worden gevolgd. Dierenartsen zullen in de toekomst meer pro- actief werken, waarbij regelmatige bezoeken aan de bedrijven worden gebracht. Het afsluiten van contracten met dierenartsen komt
dientengevolge deze werkwijze in toenemende mate ten goede. 9.7 Ingrepen
Het totale verbod op ingrepen kan leiden tot stressproblemen in de houderij als gevolg van toenemende pikkerij enz.. Om deze problemen te beheersen kan een aantal zaken van belang zijn, zoals aanpassen van lichtregimes, voeraanpassingen waarbij het gedrag van de dieren kan worden gestuurd. Nieuwe rassen kunnen hierbij een rol spelen, maar er dient voldoende toezicht te zijn van het management om de overgang ongestoord te laten verlopen.
9.8 Vaccinatie
Er worden in toenemende mate vaccins tegen Salmonella of andere aandoeningen ingezet , en de werking wordt steeds betrouwbaarder vanwege ontwikkelingen van de vaccins. Het economische aspect speelt hierbij echter een rol, waardoor de pluimveehouders terughoudend kunnen reageren. Goede communicatie naar de pluimveehouder over het nut ervan is van groot belang. Dierenartsen en voorlichters kunnen hier een rol spelen. Het is ook van belang dat pluimveehouders de goede hygiëne en biosecurity maatregelen handhaven, ondanks de vaccinaties. Zonder deze maatregelen is het effect van vaccinaties snel teniet gedaan. Hervaccinatie kan in de toekomst belangrijker worden vanwege de langere periode dat hennen eieren kunnen produceren. 9.9 Bedrijfshygiëne
Op gebied van hygiëne en reiniging en desinfectie is er al geruime tijd een tendens naar uitbesteden van de werkzaamheden aan
gespecialiseerde bedrijven die geschoold personeel in dienst hebben. Deze ontwikkeling voorkomt bedrijfsblindheid, maar de werkzaamheden dienen wel goed te worden gecontroleerd. De controle op het resultaat van reinigen en desinfecteren dient bij voorkeur door een onafhankelijke instantie te geschieden. De uitslag moet worden afgewacht alvorens een nieuw koppel te plaatsen, zo nodig moet opnieuw worden
Pagina 76 van 96 9.10 Ongedierte
In de legpluimveehouderij kunnen bloedluizen een grote stressfactor voor de dieren vormen, maar zijn tevens potentiële dragers van
ongewenste micro-organismen, waaronder Salmonella en verschillende soorten virussen. Ontwikkelingen ten aanzien van het beheersen en bestrijden van ongedierte, zoals bloedluizen, piepschuimkevers en dergelijke zijn gaande en de eerste oplossingen dienen zich aan. In het aanbod van bestrijdingsmiddelen vinden verschuivingen plaats en het is zaak deskundigen te laten adviseren bij de keuze van toegelaten
middelen.
De knaagdierenbestrijding dient bij voorkeur te worden uitgevoerd door externe specialisten. Het verbod op gebruik van diverse
bestrijdingsmiddelen en ander wijzigingen in de wet en regelgeving werkt dit argument in de hand. Deze specialisten kunnen alternatieve middelen of materialen inzetten. Bovendien houden zij bij wat er gebeurt en hoe de situatie verandert.
9.11 Eierpakstations
Op eierpakstations wordt de apparatuur beter, gevoeliger en
gemakkelijker te reinigen, ook tijdens de bedrijfsuren. Het aanbrengen van “in line” reiniging is een belangrijke stap, hoewel werken met water in de omgeving van eieren niet gewenst is. De apparatuur is meestal gebaseerd op droog reinigen, bijvoorbeeld borstelen. Hiermee kan de reinheid van de eieren beter worden gehandhaafd. Als er trays retour gaan naar een legbedrijf moeten die bij voorkeur nieuwe pulptrays zijn, of gewassen en ontsmette plastic trays. Retourneren van gebruikte pulptrays is af te raden, en als het al gebeurt, dan alleen schone onbeschadigde naar het bedrijf van herkomst.
Voorkeur verdient het gebruik van plastic trays, die gemakkelijk zijn te reinigen en minder snel onderkomen bieden aan ongedierte zoals knaagdieren of insecten.
De ontstapelapparatuur is nu algemeen voorzien van units met zuignappen die gemakkelijk kunnen worden gedemonteerd, en
vervangen door een gereinigde reserve-unit. Hiermee wordt de opbouw van verontreiniging onderbroken.
Het schouwen wordt steeds beter evenals de crackdetectie units, waarmee steeds minder eieren met verborgen gebreken het systeem passeren.
Het wegen en sorteren van de eieren zal door de tijd verbeteren, met het plaatsen van nieuwe machines die de eieren nog voorzichtiger behandelen, waarmee breuk en kneus wordt voorkómen. De kwaliteit van het verpakken van eieren in retailverpakkingen is dus mede
afhankelijk van de leeftijd van de apparatuur. Moderne apparatuur kan meer verschillende verpakkingen verwerken, en werkt veelal
Pagina 77 van 96
10
Literatuurlijst
Anevei, 2014: de eiersector.
http://www.anevei.nl/page/219/de-eiersector.html
Anon. 1992.Salmonella enteritis Infection. National Center for Infectious Diseases, Division of Bacterial and Mycotic Diseases Publication date: 03/01/1992
Anon, 1999. Monstername inlegvellen PPE Aanpak Salmonella en Campylobacter pluimveevlees.
Anon, 2002.Risk assessments of Salmonella in eggs and broiler chickens.Interpretative summary. WHO and FAO report 2002 Anon, 2005. VERORDENING (EG) Nr. 1/2005 VAN DE RAAD van 22 december 2004 inzake de bescherming van dieren tijdens het vervoer en daarmee samenhangende activiteiten en tot wijziging van de Richtlijnen 64/432/EEG en 93/119/EG en van Verordening (EG) nr. 1255/97
Anon, 2005a. Verordening PDV monitoring zoönosen en zoönoseverwekkers diervoedersector 2005
Anon, 2010. Besluit merkteken gewassen en gereinigde eieren. PPE 2010
Anon, 2011. Hygiënebesluit opfokbedrijven, fokbedrijven en vermeerderingsbedrijven (PPE) 2011.
Anon, 2011a. Hygiënebesluit opfokleghennenbedrijven (PPE) 2011 Anon, 2011b. Eindrapportage Stuurgroep Ingrepen Pluimvee. Uitgave PPE.
Anon, 2012. HYGIËNEBESLUIT LEGHENNENBEDRIJVEN (PPE) 2011 Besluit van het bestuur van het Productschap Pluimvee en Eieren van 15 september 2011 tot uitwerking van de voorschriften inzake de
bestrijding van Salmonella in leghennenbedrijven
Anon, 2012a. Hygienebesluit Opfok-, Fok- en Vermeerderingsbedrijven. (PPE) 2012
Anon, 2012b. Hygiëneprotocol voor het reinigen en ontsmetten van transportmiddelen voor het vervoer van diervoeder Te gebruiken ten tijde van een dierziekte uitbraak. Kwaliteitsreeks nr. 131, Maart 2012 Anon, 2012c. Kengetallen 2011 Vee Vlees en Eieren in Nederland. Uitgave PVE/PPE
Pagina 78 van 96
Anon 2013a. PPE. Statistisch jaarrapport pluimveevlees en eieren, 2012; Voorlopig.
Anon, 2013b. Hygiënecode Eieren voor Verzamelaars, Pakstations en Grossiers. Uitgave ANEVEI, 2013.
Anon, 2013c. Leitfaden für die Haltung van Legewachteln Version 2013. Anon, 2014. Algemene voorwaarden voor IKB kip. Pluimned.
Anon, 2014b. Voorlopige CBS cijfers september 2014, Bewerkt door LEI Anon, 2015. GMP+ International,2015. GMP+ Feed Certification scheme; specifieke voederveiligheidsnormen.
Anon., 2015a. IKB ei. Website PPE/PVE
http://ikbei.nl/overikbei/inhoudikbschema/voorschriften/
Arnold, M.E., et al., 2011. A comparison of pooled and individual bird sampling for detection of Salmonella in commercial egg laying flocks. Preventive Veterinary MedicineVolume 99, Issues 2–4, Pages 176–184 Arnold ME, et. al., 2014. Estimation of the Rate of Egg Contamination from Salmonella-Infected Chickens. Zoonoses and Public Health 61, 18– 27
Bain, M. M., et al., 2006. Microcracks in Eggs. Poultry Science 85:2001– 2008
Baron, F. and Jan, S 2011.Egg and egg product microbiology. In Improving the safety and quality of eggs and egg products; vol 1.Egg Chemistry, production and consumption. Eds. Nys, et.al. . Published by Woodhead Publishing, Cambridge.
Berge AC and Wierup M (2012) Nutritional strategies to combat
Salmonella in mono-gastric food animal production. Animal 6, 557-564. Bestman en Ruis, 2009. Kipsignalen.
Bialka, K.,et. al., 2004.Efficacy of Electrolyzed Oxidizing Water for the Microbial Safety and Quality of Eggs.Poultry Science 83:2071–2078 Anevei (2014). "De eiersector." from http://anevei.nl/page/219/de- eiersector.html.
Anevei (2014). "Kwaliteitssystemen in de eiersector." from
http://anevei.nl/page/238/kwaliteitssystemen-in-de-eiersector.html. Anonymous (2006). "Commission Regulation (EC) No. 1168/2006 implementing Regulation (EC) No. 2160/2003 as regards a Community target for the reduction of the prevalence of certain salmonella
serotypes in laying hens of Gallus gallus and amending Regulation (EC) No. 1003/2005." Official Journal of the European Union.
Pagina 79 van 96 Bestman, M., et al. (2009). KIPsignalen.
Biancifiori, F., et al. (1986). "Avian toxoplasmosis: experimental infection of chicken and pigeon." Comparative Immunology, Microbiology & Infectious Diseases 9(4): 337-346.
Boch, J., et al. (1966). "[Experimental toxoplasma infection of laying hens]." Berliner und Munchener Tierarztliche Wochenschrift 79(18): 352-356.
CBS (2014). Landbouw; gewassen, dieren en grondgebruik naar regio. EFSA (2014). "The European Union Summary Report on Trends and Sources of Zoonoses, Zoonotic Agents and Food-borne Outbreaks in 2012."
EFSA (2014). Scientific Opinion on the public health risks of table eggs due to deterioration and development of pathogens.
Erwout van Wolfswinkel, D.-T. F. B. (2014).
Jacobs, L. and M. L. Melton (1966). "Toxoplasmosis in chickens." Journal of Parasitology 52(6): 1158-1162.
Jan van Esch, K. (2014). Kai Nijboer, V. H. (2014).
PLUIMNED (2014). ALGEMENE VOORWAARDEN IKB KIP.
Pluimveebelangen (2008). Toekomtvisie Pluimveehouderij 2015-2020. Poelarends, J. and M. Ruis (2014). Samenvatting stand van zaken waterbuffelhouderij, struisvogelhouderij, hertenhouderij en
eendenhouderij in Nederland, februari 2014, Wageningen UR Livestock Research.
PPE (2013). PPE Statistisch Jaarrapport pluimveevlees en eieren 2012 voorlopig.
PVE (2011). Deel 1 van 2 - De eiersector in Nederland. PVE (2011). Deel 2 van 2 - De eiersector in Nederland.
PVE&PVV (2013). Vee, Vlees en Eieren in Nederland - Kengetallen 2012. Tacken, G. M. L., et al. (2003). Ketenconsequenties van de uitbraak van vogelpest. Den Haag, LEI.
Tenter, A. M., et al. (2000). "Toxoplasma gondii: from animals to humans." Int J Parasitol 30(12-13): 1217-1258.
van Horne, P. (2013). Economische aspecten rondom 'ingrepen bij Pluimvee, WUR, LEI.
Pagina 80 van 96
Van Horne, P. L. M. (2012). Concurrentiekracht van de Nederlandse eiersector. Wageningen, LEI Wageningen UR.
van Krimpen, M., et al. (2010). Eersteklas Eend - Adviesdocument. Lelystad, Wageningen UR Livestock Research.
WUR (2014). "Agrimatie - Pluimveehouderij." from
http://www.agrimatie.nl/SectorResultaat.aspx?subpubID=2232§orI D=2249&themaID=2286.
WUR (2014). "Kort overzicht economisch belang Nederlandse pluimveesector." from http://www.wageningenur.nl/nl/artikel/Kort- overzicht-economisch-belang-Nederlandse-pluimveesector.htm. De Boer en van der Zee, 2000. Salmonella in eieren. Tijdschrift voor diergeneeskunde, deel125, feb, afl4 ;pp 126-128.
Boch, J., M. Rommel, G. Weiland, K. Janitschke and R. Sommer (1966). "[Experimental toxoplasma infection of laying hens]." Berliner und Munchener Tierarztliche Wochenschrift 79(18): 352-356.
Bolder, N.M. 1999. Onderzoek naar de effecten van Salmonella challenge van gevaccineerde vermeerderings-slachthennen en leghennen. Onderzoek voor AKK project: Veilig-ei: VV 95.051 Bolder en vd Bij 1999, Resultaten van de verschillende
besmettingsproeven van eieren met S. Enteritidis. Niet gepubliceerde data
Bolder, 2002. Alphitobius diaperinus (Panzer); de rol bij Salmonella en Campylobacterbesmettingen in de pluimveehouderij; literatuuroverzicht ID-Lelystad rapport 2235
Brackett RE and Beuchat LR, 1992. Survival of Listeria monocytogenes on the surface of egg shells and during frying of whole and scrambled eggs. Journal of Food Protection, 55, 862-865.
Braun, P., et. Al., 2001.Storage method affects microbial stability of eggs. World Poultry; Volume 17,No 6 , 20-21
Cabeza, et. al., 2005.Destruction of Salmonella Senftenberg on the Shells of Intact Eggs by Thermo ultrasonication. Journal of Food Protection, Vol. 68, No. 4, Pages 841–844.
Cadirci, S., 2009 Disinfection of hatching eggs by formaldehyde fumigation – a review. Arch.Geflügelk.,73 (2). S. 116–123.
Campo, J., et al., 2008 Effects of Housing System and Cold Stress on Heterophil-to-Lymphocyte Ratio, Fluctuating Asymmetry, and Tonic Immobility Duration of chickens. Poultry Science 87:621–626 Carrique-Mas JJ and Davies RH, 2008. Bacteriological detection of
Salmonella enteritidisin eggs: a review. Revue Scientifique et Technique, 27, 657-664.
Pagina 81 van 96 Carrique-Mas JJ, Breslin M, Snow L, McLaren I, Sayers AR and Davies RH, 2009. Persistence and clearance of different Salmonella serovars in buildings housing laying hens.Epidemiology and Infection, 137, 837- 846.
°
Chardon JE and Swart A, In Prep. A food consumption and handling survey for quantitative microbiological consumer phase risk
assessments.
Chemaly,M., et al., 2009. Isolation of Salmonella enterica in laying-hen flocks and assessment of eggshell contamination in France. J Food Prot.;72(10):2071-2077.
Chemaly, M. and Salvat, G. 2011. Foodborne disease associated with eggs: microbial hazards and Salmonella Enteritidis risk assessment. In Improving the safety and quality of eggs and egg products; vol 2.Egg safety and nutritional quality. Eds. Nys, et.al. . Published by Woodhead Publishing, Cambridge.
COX, N., et. al., 1991, Research Note: Extent of Salmonellae Contamination in Breeder Hatcheries Poultry Science (1991) 70 (2): 416-418
Crippen, et. al., 2009.The acquisition and internalization of Salmonella by the lesser mealworm, Alphitobius diaperinus (Coleoptera:
Tenebrionidae). Vector Borne Zoonotic Dis. 9(1):65-72
Davies RH and Wray C, 1996.Determination of an effective sampling regime to detect Salmonella Enteritidis in the environment of poultry units. Veterinary Microbiology, 50, 117-127.
Davies RH and Breslin M, 2003.Investigation of Salmonella
contamination and disinfection in farm egg-packing plants. Journal of Applied Microbiology, 94, 191-196.
Davies RH and Breslin M, 2003b.Persistence of Salmonella Enteritidis PT4 in the environment and arthropod vectors on an empty free range chicken farm.Env. Microbiology 5 (2) 79-84.
Davies RH and Breslin M, 2003c.Investigations into Possible Alternative Decontamination Methods for Salmonella Enteritidis on the Surface of Table Eggs.J. Vet. Med. B 50, 38–41
Davies RH et al.,, 2003. Investigation of the distribution and control of Salmonella enteric serovar Enteritidis PT6 in layer breeding and egg production Avian Pathology, 32(3), 227-237
Davies RH and Breslin M, 2004. Observations on the distribution and control of Salmonella contamination in poultry hatcheries. British Poultry Science 45 supplement 1:12-14.
Davies R and Breslin M, 2004a. Observations on Salmonella
contamination of eggs from infected commercial laying flocks where vaccination for Salmonella enteric serovar Enteritidis had been used. Avian Pathology, 33, 133-144.
Pagina 82 van 96
Davies RH and Wales AD.,2010. Investigations into Salmonella contamination in poultry feedmills in the United Kingdom. J. Applied Microbiology. 109(4):1430-1440.
Davies RH, and Wales AD.2013. Salmonella contamination of cereal ingredients for animal feeds. Vet Microbiol. 166(3-4):543-549. Davis and Morishita, 2005. Relative Ammonia Concentrations, Dust Concentrations, and Presence of Salmonella Species and Escherichia coli Inside and Outside Commercial Layer Facilities. AVIAN DISEASES
49:30–35, 2005
Dewaele, 2012.Control and characterization of Salmonella Enteritidis on persistently contaminated Belgian layer farms and its relation to human infection. Thesis Doctor (Ph.D.) in Veterinary Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Ghent University.
Dewaele, et al., 2012.Persistent Salmonella Enteritidis environmental contamination on layer farms in the context of an implemented national control program with obligatory vaccination. Poultry Science 91 :282– 291
EFSA, 2005. Microbiological risks on washing of table eggs. Opinion of the Scientific Panel on Biological Hazards on the request from the
Commission related to the Microbiological risks on washing of Table Eggs .The EFSA Journal (2005) 269, 1 - 39.
EFSA, 2007.Report of the Task Force on Zoonoses Data Collection on the Analysis of the baseline study on the prevalence of Salmonella in
holdings of laying hen flocks of Gallus gallus. Efsa Journal 97.
EFSA, 2009.Special measures to reduce the risk for consumers through Salmonella intable eggs – e.g. cooling of table eggs. Scientific Opinion of the Panel on Biological Hazards. The EFSA Journal (2009) 957, 1-29. EFSA, 2010.Scientific Opinion on a quantitative estimation of the public health impact of setting a new target for the reduction of Salmonella in laying hens.EFSA Journal 2010; 8(4):1546.
EFSA, 2010b. GUIDANCE OF EFSA; Standard sample description for food and feed. EFSA Journal 2010; 8(1):1457
EFSA, 2014. Scientific Opinion on the public health risks of table eggs due to deterioration and development of pathogens. EFSA Journal 2014;12(7):3782.
EFSA (European Food Safety Authority), 2007b.Report of the Task Force on Zoonoses Data Collection on the Analysis of the baseline study on the prevalence of Salmonella in holdings of laying hen flocks of Gallus
gallus.The EFSA Journal 2007, 97r, 1-85.
EFSA, 2014a.Scientific Opinion on the safety and efficacy of
formaldehyde as a feed hygiene substance in feed for pigs and poultry. EFSA Journal 014;12(7):3790.
Pagina 83 van 96 EFSA/ECDC 2015: Trends and Sources of Zoönoses, Zoönotic Agents