GVG grondwatermodel

De GVG is in NATLES bepalend voor de vochttoestand bij de klassen diep water t/m zeer vochtig. Bij deze klassen is de GVG ≤ 40 cm – mv. Voor de ecotooptypen zijn de klassen met open water (GVG ≤ -20 cm – mv.) samengevat in een klasse aquatisch en de klassen zeer nat en nat in nat.

De GVG van het grondwatermodel wordt vergeleken met de GVG op basis van de veldschattingen. De GVG is in het veld niet rechtstreeks geschat, maar berekend op basis van een relatie die is afgeleid van een groot aantal metingen in peilbuizen (ten Cate, et al., 1995b).

Steekproef

Figuur 9 Vergelijking van GVG in de steekproefpunten volgens het grondwatermodel met de GVG volgens de veldschattingen. De punten in de grafiek zijn gecodeerd naar de vochtklasse volgens de vegetatieopnamen.

In Figuur 9 zijn de GVG waarden uitgezet van het hydrologisch model en de GVG berekend op basis van veldschattingen van GHG en GLG. De punten zijn ingekleurd volgens de vochtklasse die door de vegetatie wordt geïndiceerd. In het model zit meer spreiding dan in de veldschattingen en de GVG wordt over het algemeen dieper voorspeld. Dit is met name opvallend voor de punten waar in het veld GVG ≤ 40 cm is (het relevante bereik). Het model geeft daar doorgaans veel diepere waarden (tot 1 meter verschil!). De veldschattingen lijken over het algemeen beter overeen te komen met de vochtklasse van de vegetatieopnamen.

-50 0 50 100 150 200 250 -50 0 50 100 150 200 250 GVG model GV G v e ld Gelijke waarden Nat Zeer vochtig Vochtig Matig vochtig Droog

Er is vooralsnog geen duidelijke aanwijzing voor de oorzaak van deze afwijking. Voor zover binnen boorbereik afwijkende lagen zijn aangetroffen die een ander grondwaterstandsverloop zouden kunnen veroorzaken dan het model aangeeft, is er geen systematische relatie met de afwijking van de GVG. Als de afwijkingen toegeschreven kunnen worden aan de mate van detail van het model (grootte modelknooppunten) in verhouding tot het werkelijke reliëf, zou er een relatie moeten zijn tussen de afwijkingen en de relatieve maaiveldhoogte. Dit lijkt niet het geval te zijn (Figuur 10). Een mogelijke verklaring zou kunnen liggen in het feit dat binnen natuurterreinen de grondwaterstanden over het algemeen ondieper zijn dan in de ontwaterde landbouwgronden in de omgeving. Omdat het model is gekalibreerd voor het gehele stroomgebied (landbouwgronden en natuur) kan het zijn dat grondwaterstanden in natuurgebieden te droog berekend worden.

Figuur 10 Relatie tussen de afwijking van de GVG volgens het model ten opzichtte van het veld (DGVG), met de relatieve maaiveldhoogte in een straal van 100 meter.

Tabel 23 Vergelijking van de vochttoestand zoals die door NATLES op basis van de veldschatting van GVG in de steekproefpunten bepaald wordt, met de door de vegetatie geïndiceerde vochttoestand.

Vochttoestand Indicatie vegetatie NATLES - GVG veld 2 3 4 5 6 Eindtotaal

2 (GVG –20 – 25 cm – mv.) 24 1 1 26 3 (GVG 25 – 40 cm – mv.) 6 2 1 9 9 (GVG > 40 cm – mv.) 1 3 2 1 7 Eindtotaal 31 3 5 2 1 42 GXG Model - Veld -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 -40 -20 0 20 40 60 80

Relatieve maaiveldhoogte (straal = 100 m)

te n a t < -- D G V G --> te d ro o g

Indien de vochttoestand wordt afgeleid van de veldschatting van de GVG (Tabel 23), komt deze in 32 punten (76 %) overeen met de indicatie van de vegetatie. Bij deze vergelijking zijn de GVG-waarden > 40 cm – mv. samengevat in één klasse, omdat binnen dat bereik niet de GVG, maar de droogtestress bepalend is voor de vochttoestand.

De stratificatie van de steekproef is mede gebaseerd op de GVG volgens het model, waarbij voor de minerale bodems een onderscheid is gemaakt naar standplaatsen waarvan de vochttoestand bepaald wordt door de GVG (nat en zeer vochtig; GVG -20 – 40 cm – mv.) enerzijds en standplaatsen waar de vochttoestand bepaald wordt door de droogtestress (vochtig tot droog; GVG > 40 cm – mv.) anderzijds (zie 3.1). Uit de door de vegetatie geïndiceerde vochttoestand en de in het veld geschatte GVG blijkt dat veel locaties veel natter zijn dan door het model is voorspeld, waardoor de stratificatie niet evenwichtig is. Er zijn daardoor relatief weinig vochtig-droge standplaatsen beschreven.

Transecten

Figuur 11 Vergelijking van GVG in de transecten volgens het grondwatermodel met de GVG volgens de veldschattingen. De punten in de grafiek zijn gecodeerd naar de vochtklasse volgens de vegetatieopnamen.

In Figuur 11 is voor de transecten de GVG volgens het model vergeleken met de in het veld geschatte GVG. Binnen het relevante traject (ecotooptypen Aquatisch tot zeer vochtig; GVG < 40 cm – mv.) komen grote afwijkingen voor in de voorspelling van de GVG. Deze wordt door het model over het algemeen droger ingeschat, dan

-50 0 50 100 150 0 50 100 150 200 GVG model GV G v e ld

Gelijke waarden Aquatisch Nat Zeer vochtig Vochtig Matig vochtig Droog

Tabel 24 Vergelijking van de vochttoestand zoals die door NATLES op basis van de veldschatting van GVG in de transecten bepaald wordt, met de door de vegetatie geïndiceerde vochttoestand.

Vochttoestand Indicatie vegetatie

NATLES - GVG veld 1 2 3 4 5 6 Eindtotaal

1 (GVG < -20 cm – mv.)

2 (GVG –20 – 25 cm – mv.) 3 24 1 1 29 3 (GVG 25 – 40 cm – mv.) 3 2 1 6 9 (GVG > 40 cm – mv.) 1 1 4 2 2 10

Eindtotaal 3 28 4 6 2 2 45

Op basis van de veldschatting van de GVG wordt binnen het relevante bereik in 26 van 35 punten (74 %) de juiste schatting gegeven van de vochttoestand. Dit geldt vooral voor de klasse (nat, GVG – 20 – 25 cm – mv.). Bij 3 punten in Winkelsven waar volgens de vegetatieopname een aquatisch ecotooptype voorkomt, wordt uit de veldschattingen van de GHG en GLG een diepere GVG afgeleid. Waarschijnlijk is de berekening van de GVG voor dit soort natte standplaatsen niet juist. De gebruikte relatie waarmee uit GHG en GLG een GVG berekend wordt is afgeleid uit metingen in een groot aantal peilbuizen, voor het gehele bereik van grondwatertrappen (ten Cate, et al., 1995b). Het lijkt erop dat bij zeer natte omstandigheden de GVG te diep voorspeld wordt. Het Winkelsven is zeer nat en staat gedurende een groot deel van het voorjaar en het begin van de zomer onder water. Bij de schatting van de GHG is bovendien meestal 0 cm opgegeven omdat het niet goed mogelijk was aan te geven hoeveel cm de GHG boven maaiveld komt. De hiermee berekende GVG is dan te diep.