Geregistreerde en geschatte omvang

We hebben getracht inzicht te krijgen in de geregistreerde omvang van woningen en bedrijfsruimten die in 2019 zijn benut voor criminele doeleinden. Hierbij zijn milieucriminaliteit en

witwastrans-77 Het gaat hier ook meer om een fenomeen en niet om strafbare handelingen die als zodanig worden gere-gistreerd. Veel van deze zaken worden, mits ontdekt, vermoedelijk weggeschreven onder drugshandel (als er in de betreffende woning drugs zijn aangetroffen), witwassen (als er grote sommen contant geld zijn aan-getroffen) of simpelweg onder illegaal verblijf in Nederland.

143

acties met vastgoed bewust buiten beschouwing gelaten, dit, omdat het onderzoek anders te complex en te veelomvattend zou worden in het licht van de toegemeten middelen.

Bij diverse partijen is geïnformeerd wat er aan informatie voorhanden is, en op welke wijze dit zou kunnen worden gedeeld. We zijn tot de slotsom gekomen dat de politie als spin in het informatieweb aanwezig is en dat de meeste meldingen in de registraties van de politie zijn terug te vinden. Daarom zijn uiteindelijk alleen politiegegevens (BVH-gegevens) gebruikt om de geregistreerde omvang in kaart te brengen. Om de juiste meldingen te kunnen selecteren, is gebruik gemaakt van relevante incidentcodes in BVH. Daarnaast hebben we relevante meldingen die – in eerste aanleg – niet goed herkenbaar zijn aan de toebedeelde incidentcode, alsnog achterhaald door gebruik te maken van de geanonimiseerde administratie van Meld Misdaad Anoniem.

Dit alles heeft geresulteerd in een databestand van de geregistreerde omvang. In dit bestand zijn alle relevante meldingen meegenomen, ofwel rijp en groen door elkaar heen. Zo is er in sommige gevallen politieactie ondernomen, zijn er verdachten aangehouden en is het pand mogelijk voor een periode gesloten door de burgemeester. In andere gevallen is er sprake van meldingen waarop ver-volgens juist geen inzet is gepleegd of is er eenvoudigweg niets aangetroffen. Het is ons ongetwij-feld niet gelukt om alle relevante meldingen uit de politieadministratie te selecteren; sommige zaken in de administratie zijn eenvoudigweg te veel ‘verborgen’ in de administratie. Dit komt bijvoorbeeld door het labelen met een niet-relevante incidentcode of doordat een tweede of derde adres slechts wordt genoemd in het dossier zelf. Met deze kanttekeningen ten aanzien van de beperkingen durven we desondanks te stellen dat het databestand een redelijke indruk geeft van de geregistreerde om-vang op het onderzoeksthema zijnde de faciliterende rol van onroerend goed bij ondermijnende vormen van criminaliteit.

Na het zo goed mogelijk in kaart brengen van de relevante geregistreerde criminaliteitsvormen is vervolgens getracht een schatting te maken van de ware omvang waarin woningen en bedrijfsruim-ten worden benut ter facilitering van ondermijnende criminaliteit. Hiertoe zijn verschillende wegen bewandeld. Zo hebben we bij sommige criminaliteitsvormen gebruik gemaakt van alternatieve bronnen. Bij een schatting van het daadwerkelijk aantal wietplantages in woningen en bedrijfsruim-ten is onder andere gebruik gemaakt van cijfers rond energiediefstal. Bij lang niet alle vormen van criminaliteit zijn dergelijke alternatieve bronnen echter voorhanden geweest. Om tot schattingen te komen is verder ook gebruik gemaakt van schattingen over de afzetmarkt(en); bij drugs bijvoorbeeld aan de hand van het aantal gebruikers. Een andere methode om tot een omvangschatting te komen, is het inschatten van de pakkans. Door het gebruik maken van verschillende bronnen/ gezichtspun-ten is getracht de schatting zo nauwkeurig mogelijk te maken (triangulatie).

De door ons in kaart gebrachte geregistreerde omvang is met onzekerheid omgeven. Dit geldt daar-mee vanzelfsprekend tevens voor de omvangschatting. De getallen die in Tabel 6.1 worden vermeld, moet daarom als indicatief worden beschouwd.

144

Tabel 6.1 Geregistreerde en geschatte omvang van het aantal woningen en (bedrijfs)ruimten dat is benut ter facilitering van ondermijnende criminele activiteiten in Nederland in 2019

Geregistreerde omvang Geschatte omvang Aantal Percentage Aantal Percentage Illegale goederen

Productie 9.916 58 % 28.000 56 %

Handel/opslag 5.224 31 % 13.000 26 %

Illegale diensten

Ogenschijnlijk legaal 648 4 % 3.000 6 %

Illegaal 1.184 7 % 6.000 12 %

Totaal 16.972 100,0 50.000 100,0

De schatting is dat er in 2019 in Nederland ongeveer 50.000 woningen en bedrijfsruimten zijn benut ter facilitering van de door ons onderzochte vormen van ondermijnende criminaliteit. Daarbij kan het gaan om zowel permanent als incidenteel gebruik van de ruimten, en om exclusief gebruik (de ruimte wordt nergens anders voor benut), als ook om gedeeld gebruik. Het is echter niet mogelijk om op basis van het onderzoek deze aspecten cijfermatig te differentiëren.

Tabel 6.1 laat zien dat de procentuele verdeling van de vier onderscheiden functies bij de geregi-streerde en geschatte omvang redelijk in de pas lopen met elkaar. Als we daar de conclusie aan verbinden dat het geregistreerde deel als representatief kan worden gezien dan zijn we in staat meer inzicht te geven in woningen en bedrijfsruimten die worden gebruikt om ondermijnende criminali-teit te faciliteren. Ongeveer 80 procent van de gebruikte ruimten betreft woningen. Dit zou beteke-nen dat circa 40.000 woningen voor ondermijbeteke-nende criminele activiteiten worden benut. In Neder-land is de verhouding eengezinswoningen versus meergezinswoningen ongeveer 2:1. Dezelfde ver-houding zien we terug bij de woonadressen in ons databestand. De resterende ruimten zijn bedrijfs-ruimten. Het databestand geeft echter onvoldoende inzicht in deze bedrijfsruimten, want het meren-deel staat te boek als bedrijfsterrein of bedrijfspand. Daar waar wel een nadere kwalificatie wordt gegeven gaat het veelal om horecagelegenheden en winkels en in mindere mate om agrarische be-drijven, vakantieparken en garages.

De ruimten bestemd voor productie van wiet nemen een zeer prominente plaats in. Bij ongeveer 60 procent van de woningen gaat het om wietteelt als ondermijnende activiteit. Bij bedrijfsruimten staat de wietteelt voor ongeveer de helft van de benutte ruimten. Alle onderzochte ondermijnende activi-teiten komen zowel in woningen als in bedrijfsruimten voor, maar er zijn wel accentverschillen.

Bedrijfsruimten worden relatief vaker benut voor illegaal gokken, opslaan van illegaal vuurwerk en opslag van en handel met gestolen goederen.

In 2019 zijn er in Nederland gemiddeld 18 per 10.000 eenheden (woningen, bedrijven en andere ruimten) geregistreerd voor ondermijnende activiteiten. Als we dit extrapoleren naar de geschatte omvang, dan komen we uit op een getal van ruim 50 per 10.000 eenheden. Dat wil zeggen dat

145

jaarlijks ongeveer 0,5 procent van de woningvoorraad en bedrijvenvoorraad wordt aangewend om ondermijnende activiteiten te faciliteren.