In het bestek wordt beschreven dat de volledige constructie op een houten vloer moest worden gebouwd, die zich 2,8 m onder het peil zou bevinden. Het niveau diende afgeleid te worden van een vast punt aan het achterliggende Bastion.116 De TAW-waarde van de houten vloer is 0,4 m, dus hiervan kan afgeleid worden dat het peil zich wellicht op ca. 3,2 m TAW bevond ten tijde van de aanleg van de sluis.
De vloer bestaat uit dennenhouten planken van 3 m lang, 31 cm breed en 13 cm dik, die gelegd zijn in de dwarsrichting van de constructie. Op deze planken liggen de funderingsbalken van het metselwerk van het open kanaal en de tunnel. Onder de planken bevinden zich een aantal balken
114NADH, Oorlog / Contracten Vestingwerken, 2.13.02, inventaris Antwerpen (7-3-1818, nr. 7), 4-5 115NADH, Oorlog / Contracten Vestingwerken, 2.13.02, inventaris Antwerpen (7-3-1818, nr. 7), 10 116NADH, Oorlog / Contracten Vestingwerken, 2.13.02, inventaris Antwerpen (7-3-1818, nr. 7), 2
Fig. 58: Funderingswerk sluis met onderaan ingeheide paal, daarboven balk, waarop de planken rusten
muren van de sluis en tussen de muren bevinden zich ook nog twee slijkhouten, waar de vloer aan bevestigd is door middel van pen en gat verbindingen. De slijkhouten zijn 4,5 m lang, 20 cm breed en 25 cm dik, en liggen op hun beurt op ingeheide palen (Fig. 58), zoals voorschreven in het bestek. Deze ingeheide palen hebben een lengte van 5 m. De dorpels onder de schoven en tussen de twee vleugels moesten van eikenhout zijn. De dorpels onder de schoven moesten voorzien zijn van de nodige sponningen.117
5.3.6 Bodemopbouw
5.3.6.1 Gemeenschappelijke kenmerken
Bovenaan het bodemprofiel is ter hoogte van het onderzoeksterrein een grindlaag (L1) aanwezig, waaronder zich een zwarte assenlaag (L2, 24 en 26) bevindt. Deze pakketten zijn te relateren aan de spoorwegfase. De dikte van de lagen varieert van circa 30 tot 70 cm. Hieronder bevinden zich schuin gelegen zandige ophogingslagen (L4-L23, 25, 27-36, 38-44, 52-58, 60-86, 89-95, 97-101, 115-117, 122, 159-160, 167, 170-173 en L188-193) die te maken hebben met de algemene ophoging van het terrein na opgave van de Schijnsluis.
Ter hoogte van het ondertunnelde gedeelte van de sluis – buiten de tunnel – ontbreken deze zandige ophogingspakketten, maar zijn ophogingspakketten aanwezig van het wallichaam (L45-51, 175, 177 en 183). Ter hoogte van vlak 2 werd een grens vastgesteld tussen de zandige ophogingslagen en de glauconietrijke zandlagen, vermoedelijk van de wal (Fig. 59). De glauconietrijke, zandige tot kleiige pakketten bevatten schelpen. Ze bevatten ook in mindere of
117NADH, Oorlog / Contracten Vestingwerken, 2.13.02, inventaris Antwerpen (7-3-1818, nr. 7), 6-7
Fig. 59: Overgang tussen zandige ophogingslagen en glauconietrijke zandlagen in rood aangeduid op het grondplan van vlak 2
meerdere mate bouwpuin dat aansluit bij de gebruikte materialen voor de sluis. Het wallichaam is gelegen op een eveneens glauconietrijk ophogingspakket (L103-109, 176, 179-181, 184, 186-187, 194 en 200). Het is niet helemaal duidelijk wanneer deze ophoging plaatsvond. Mogelijk gebeurde deze bij het uitgraven van de bouwput van de sluis, waarbij ter hoogte van de te construeren sluis een schuine wand werd behouden (is dan de interface insteek aanleg sluis (Fig. 61.J)).
5.3.6.2 Profielen buiten de keermuren
Bij de doorsnedes aan de buitenzijde van de keermuren aan de tunnelopening aan de stadszijde en aan de buitenzijde van de waterleiding onder de wal kon de insteekkuil afgelijnd worden van de aanleg van de sluis (L110-114, 123, 127-131, 178, 182, 185, 195, 198-199 en 203) (Fig. 60 en Fig. 61.J).
Bij de doorsnede ten noordwesten van het open kanaal kon de voorgracht vastgesteld worden. Onderaan bleek nog een grachtpakket aanwezig (L195 en 207). De puinige opvulling na opgave van de gracht, die vermengd is geraakt met de grachtlaag, bemoeilijkte de bemonstering. Vondstmateriaal uit de grachtvulling bestaat uit een bodem- en een wandfragment van een kruik in industrieel steengoed (Fig. 62). Aan de andere zijde van het open kanaal kon de voorgracht niet (duidelijk) vastgesteld worden. Bij het uitzeven van het bulkstaal (MB04 – L196) uit het grachtpakket van het open kanaal werden in de monsters geen macroresten vastgesteld. Tussen het grachtpakket van de voorgracht en de zandige dempingspakketten werd een puinpakket vastgesteld met afbraakmateriaal van de bovenbouw van de sluis (L174 en 204-206).
Fig. 63: Doorsnede aanlegkuil sluis, waarbij erlangs een natuurlijk veenpakket werd vastgesteld
Fig. 62: Vondsten uit L195
Bij het maken van sonderingen naar het funderingswerk van de sluis werd ook inzicht verkregen in de natuurlijke bodem. Ter hoogte van de sluis werd namelijk nog een veenpakket (L196 en 201) vastgesteld (Fig. 63) op circa 4,0 m onder de bovenzijde van de bewaarde muurresten van het gewelf van de sluis (ca. 1,55 m TAW).
5.3.6.3 Profielen binnen de waterleiding
Ter hoogte van de waterleiding door de gracht blijkt vanaf een diepte van circa 1,90 m onder de bovenzijde van de keermuren een kleiig pakket aanwezig (L59, 87-88 en 161). Dit heeft een gelaagde structuur en heeft maximaal een dikte van circa 10 cm. Dit wijst op het openliggen van het kanaal voor de definitieve demping. Onder dit pakket werden glauconietrijke lagen vastgesteld, die gelijkaardig zijn aan die van de wal, maar minder puinrijk zijn (L96, 118-121, 124-126, 132-136, 138-148, 150-151, 153-156, 158, 162-164). Hieronder bevindt zich een laag met bouwpuin van de gedeeltelijke afbraak van de sluis op de vloer (L137, 149, 157, 165-166 en 168, Fig. 64). Laag 152, slechts plaatselijk en als een heel dun pakket aanwezig, is het restant van de grachtlaag van de sluis. Bij het uitzeven van het bulkstaal (MB01 – L152) uit het grachtpakket van het open kanaal werden in de monsters geen macroresten vastgesteld.
Aan de andere kant van de tunnel is er op de grens tussen de zandige ophogingslagen (onder L52) en de glauconietrijke pakketten geen kleiig pakket aanwezig.