Exploitatieplan: eisen aan nutsvoorzieningen

De gemeente kan in een exploitatieovereenkomst of in een exploitatieplan eisen stellen aan de wijze waarop belangrijke nutsvoorzieningen worden aangelegd. Zo kan de gemeente regelen dat bijvoorbeeld

elektriciteitskastjes voldoende hoog worden aangelegd, zodat ze ook bij beperkte overstromingen blijven functioneren.

Voor het beperken van de gevolgen van overstromingen is het essentieel dat nutsvoorzieningen blijven functioneren. Het is echter niet mogelijk om in een bestemmingsplan eisen te stellen aan nutsvoorzieningen zoals elektriciteitskastjes, omdat die vanuit nationale regelgeving (het Besluit omgevingsrecht) in de meeste gevallen zijn vrijgesteld van de

vergunningplichten voor bouwen en planologisch strijdig gebruik. Onder de Omgevingswet blijft dit zo: bouwactiviteiten die worden opgesomd in artikel 2.15f van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) – waaronder bouwwerken voor een nutsvoorziening tot een oppervlak van 15 m2 –

Definitief |Handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief bouwen en inrichten |

Pagina 47 van 79

De meest geschikte manier om te sturen op klimaatadaptieve maatregelen bij nutsvoorzieningen is de exploitatieovereenkomst (privaatrechtelijk spoor) of het exploitatieplan (publiekrechtelijk spoor). Een

exploitatieovereenkomst of exploitatieplan wordt opgesteld om het kostenverhaal bij de inrichting van gronden te verzekeren, maar kan ook worden gebruikt om eisen te stellen aan bouw- en woonrijp maken van gronden.

Van de twee opties heeft het opstellen van een exploitatieovereenkomst in de praktijk de voorkeur. De overheid en de particuliere eigenaar sluiten in dat geval op vrijwillige basis een overeenkomst. Door bepalingen op te nemen in een (anterieure) exploitatieovereenkomst10 kunnen overheden

klimaatadaptieve maatregelen borgen. Dit kunnen bijvoorbeeld de volgende bepalingen zijn:

'Het realiseren van de nutsvoorzieningen voor het projectgebied vindt plaats in opdracht en voor rekening van initiatiefnemer, in overleg met respectievelijk de gemeente en de nutsbedrijven.'

‘Naast de publiekrechtelijke toetsing door en verantwoordelijkheden van de gemeente, zal initiatiefnemer de plannen en ontwerpen van het bouwplan en de terreininrichting (doen) voorleggen aan de gemeente en dient de gemeente deze vooraf goed te keuren.’

Door de vereisten van ontwikkeling in overleg en voorafgaande

goedkeuring van de bouwplannen door de gemeente, kan de gemeente ‘klimaatadaptief onhandige’ inrichtingen voorkomen. Het is dan wel belangrijk dat de gemeente een duidelijk intern beleid voert, zodat alle medewerkers op de hoogte zijn van de eisen die de gemeente met het oog op klimaatadaptatie hanteert. Het waterschap kan hierbij helpen, door in de watertoets aandacht te schenken aan de benodigde maatregelen voor de gevolgbeperking van overstromingen.

Als het niet mogelijk is om met alle partijen op vrijwillige basis

overeenstemming te bereiken, stelt de gemeente een exploitatieplan vast om kostenverhaal te verzekeren. Onderstaande voorbeeldregels kunnen worden opgenomen in een exploitatieplan.

NB het lijkt erop dat de mogelijkheid om exploitatieregels te stellen over nutsvoorzieningen onder de Omgevingswet verdwijnt. Volgens hoofdstuk 12 Omgevingswet moeten exploitatieregels, locatie- en inrichtingseisen voortaan in het omgevingsplan worden opgenomen. Bouwactiviteiten die worden opgesomd in artikel 2.15f van het Bbl, waaronder bouwwerken voor nutsvoorzieningen tot 15 m2, mogen in strijd met de regels van het

omgevingsplan worden verricht. Dit betekent dat het opnemen van klimaatadaptieve regels over bouwwerken voor nutsvoorzieningen, zoals elektriciteitskastjes, in het omgevingsplan geen zin heeft. Het opnemen van eisen in een exploitatieovereenkomst blijft wel een optie.

4.3.2. Voorbeeldregels

Artikel x.1 Eisen aan werken en werkzaamheden

De aanleg van nutsvoorzieningen in het exploitatiegebied vindt plaats volgens de eisen zoals opgenomen in het "Programma voor

10 Elke grondexploitatieovereenkomst die men sluit voor de vaststelling van een

exploitatieplan is een anterieure overeenkomst. Deze overeenkomst sluit men in de beginfase van een project vóór de vaststelling van een exploitatieplan.

Definitief |Handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief bouwen en inrichten |

Pagina 48 van 79 Standaardinrichting Openbare Ruimte” d.d. <datum> van de gemeente <naam gemeente>.

Artikel x.2 Goedkeuring ontwerp en bestek

1. Het ontwerp en het bestek voor de uitvoering van werken en

werkzaamheden voor het bouwrijp maken van het exploitatiegebied, de aanleg van nutsvoorzieningen en de inrichting van de openbare ruimte, worden ter goedkeuring ingediend bij burgemeester en wethouders. 2. Burgemeester en wethouders beslissen binnen zes weken na het indienen van de ontwerpen over de goedkeuring.

3. Aan het goedkeuringsbesluit kunnen voorwaarden worden verbonden over de technische uitvoering van de activiteiten.

4.3.3. Toelichting

Artikel x.1 Eisen aan werken en werkzaamheden

Voor de aanleg van nutsvoorzieningen wordt verwezen naar de eisen in het 'Programma voor Standaardinrichtingen Openbare Ruimte', opgesteld door de gemeente. Het Programma voor Standaardinrichting is aangepast aan de ambities uit het Deltaplan ruimtelijke adaptatie. Klimaatadaptieve maatregelen maken hiermee standaard deel uit van de inrichting van de openbare ruimte. In het programma zijn bijvoorbeeld eisen opgenomen over een bepaalde hoogte waarop een nutsvoorziening geplaatst moet worden. De gemeente heeft er in het programma rekening mee gehouden dat netbeheerders een aansluitplicht hebben. De voorwaarden uit het Programma voor Standaardinrichtingen Openbare Ruimte moeten, gelet op deze aansluitplicht, uitvoerbaar zijn voor de nutsbedrijven.

Artikel x.2 Goedkeuring ontwerp en bestek

Het ontwerp en het bestek voor onder meer de aanleg van nutsvoorzieningen en inrichting van de openbare ruimte moet ter goedkeuring worden ingediend bij B&W. Zo kan het bestek worden gecontroleerd op overeenstemming met de eisen die zijn opgenomen in het 'Programma voor Standaardinrichtingen Openbare Ruimte', en zo nodig aangepast. Aan het goedkeuringsbesluit van B&W kunnen voorwaarden worden verbonden met betrekking tot de technische uitvoering van dat bestek.

4.4. Omgevingsverordening: instructieregel voor nieuwe