aspect Den Oever Breezanddijk Kornwerderzand
Efficiëntie Zoutgehalte innamepunt
+
+
±
±
±
±
-
-
-
Slibgehalte innamepunt±
±
±
+
+
+
-
-
-
Onderhouds- baggerwerk+
±
±
+
±
±
+
±
±
Impact Morfologische impact+
+
±
+
+
+
+
+
+
Ecologische impact+
+
+
+
+
±
+
+
+
Betekenis kleuren en symbolen
+
meest geschikt±
mogelijk geschikt ( met significante aanpassingen )-
minst geschiktTabel 4.3 Overzicht van de expert evaluatie voor de visie Monument in Balans
4.1.3 BEC in visie Natuurlijk Afsluitdijk
In de Visie Natuurlijk Afsluitdijk (Figuur 4.4) wordt de Afsluitdijk aan de kant van de Waddenzee qua grootschalige vorm niet aangepast ten opzicht van de huidige situatie. Aan de kant van het IJsselmeer zijn grootschalige ontwikkelingen gepland. In dit plan is een BEC opgenomen, en het plan is deels ingericht om een optimale locatie voor de BEC te creëren. Veranderingen ten opzichte van de huidige situatie die relevant kunnen zijn voor de locatie van een BEC zijn:
• De extra spuisluis op “de knik” ten westen van Kornwerderzand (ESA); • De vergrote maximum spuicapaciteit van 5.000 m3/s naar 10.000 m3/s; • Buitengebruikstelling van de spuisluis bij Kornwerderzand;
• Continue lozingen van brakwater afkomstig van de BEC via een meer met brakwater aan de IJsselmeerzijde van de Afsluitdijk (het brakwatermeer staat in open verbinding met de Waddenzee via een extra sluizencomplex ESA+);
• De natuurdijk in het IJsselmeer;
• Het plaatselijk verdiepen van het IJsselmeer door zandwinning; • Aanpassing van het spuibeleid (Tabel 4.4).
1201757-000-GEO-0017, Versie definitief, 5 maart 2010, definitief
spuiregime Kornwerderzand Den Oever ESA / BEC
Oude situatie Wens verdeling: 1/3 Jaargemiddelde: 205 m3/s Wens verdeling: 2/3 Jaargemiddelde: 245 m3/s n.v.t. Nieuwe situatie Lage afvoeren
Buiten gebruik Kleine hoeveelheden: circa 50 m3/s
Overige benodigde
afvoer via de BEC, via het brakwatermeer (24 uur per dag mogelijk) Nieuwe situatie
Gem. afvoeren
Buiten gebruik Kleine hoeveelheden: circa 50 m3/s
Overige benodigde
afvoer via BEC (24 uur / dag) en ESA
Nieuwe situatie Hoge afvoeren
Buiten gebruik Kleine hoeveelheden: circa 50 m3/s
Overige benodigde
afvoer via BEC (24 uur / dag) en ESA
Nieuwe situatie extreme afvoeren
Buiten gebruik Maximale capaciteit Maximale capaciteit BEC
en ESA benutten, en water vanuit het IJsselmeer het valmeer inlaten
Tabel 4.4 Voorgenomen aanpassingen in spuibeleid afgeleid uit de visie Natuurlijk Afsluitdijk (RWS, 2009)
De visie Natuurlijk Afsluitdijk geeft aan dat de spuidebieten sterk afhankelijk zijn van het toekomstige peilbeheer in het IJsselmeer en van de ontwikkeling van de waterstand in de Waddenzee. Volgens de visie is nader onderzoek nodig voor bepaling van de juiste dimensionering van de spuimiddelen.
Evaluatie op basis van efficiëntie aspecten
De belangrijkste aspecten die een rol spelen zijn: het zoutgehalte bij het innamepunt voor zoutwater, het slibgehalte bij de inname punten voor zoetwater en voor zoutwater en onderhoudsbaggerwerk bij de inname punten.
1201757-000-GEO-0017, Versie definitief, 5 maart 2010, definitief
Het zoutgehalte bij het innamepunt voor zoutwater
Door het spuien te concentreren aan de oostkant van de Afsluitdijk via ESA, en het spuien bij Den Oever te minimaliseren zal het gemiddelde zoutgehalte in de Waddenzee nabij Den Oever toenemen. Ten noordoosten van de Afsluitdijk zal het gemiddelde zoutgehalte evenwel afnemen. Voor de visie Natuurlijk Afsluitdijk is het op grond van dit criterium daarom het meest geschikt het innamepunt van de BEC zo westelijk mogelijk te leggen: in diep water nabij Den Oever. Verder geldt een analoge analyse als beschreven voor de huidige situatie rondom de Afsluitdijk. Het gemiddelde zoutgehalte bij Breezanddijk zal iets lager zijn dan in de huidige situatie waardoor in de visie Natuurlijk Afsluitdijk deze locatie minder positief wordt beoordeeld. De analyse geldt voor alle drie de typen BEC (pilot, 20 MW en 200 MW).
In de visie Natuurlijk Afsluitdijk is het de bedoeling te lozen in een meer met brakwater aan de IJsselmeerzijde van de Afsluitdijk. Hierdoor komen de punten voor inname en lozing relatief ver uit elkaar te liggen. Er zijn dan geen lange pijpleidingen nodig als de BEC bij Breezanddijk wordt geplaatst (zoals aangeven in het plan). De plaatsing van de BEC op een andere locatie dan Breezanddijk past niet in deze visie.
Geconcludeerd kan worden dat het zoutgehalte van het in te nemen zoute water vanuit Breezanddijk niet optimaal is, maar dat plaatsing van de BEC op een andere locatie niet in de visie Natuurlijk Afsluitdijk past.
Het slibgehalte bij de inname punten voor zoetwater en zoutwater
Op basis van een analoge analyse als gegeven voor de huidige situatie in Hoofdstuk 4 lijkt vanuit het sliboogpunt een zoutwaterinname nabij Breezanddijk het meest geschikt. Bij Kornwerderzand wordt dit het minst gunstig geacht. Aanbevolen wordt om metingen uit te voeren om deze hypothese te toetsen.
Onderhoudsbaggerwerk bij inname punten
De evaluatie van dit aspect is hetzelfde als de evaluatie voor een BEC onder de huidige situatie: om mogelijk onderhoudsbaggerwerk bij de inname punten zo minimaal mogelijk te houden, is inname vanuit een bestaande geul met relatief hoge stroomsnelheden het gunstigst. Een innamepunt in de Doove Balg (vanaf Breezanddijk) of een innamepunt nabij het Marsdiep (met een pijpleiding vanuit Den Oever). Nabij de spuisluizen zou wat betreft onderhoudsbaggerwerk ook een goede optie zijn, maar dit conflicteert met het aspect zoutgehalte.
Voor de plaatsing van een innamepunt voor zoetwater lijkt weinig onderscheid te maken te zijn tussen de drie locaties. Als er aan de westzijde van de Afsluitdijk in het IJsselmeer gemiddeld minder slib in suspensie is dan aan de oostzijde, krijgt een locatie bij Den Oever of Breezanddijk de voorkeur boven een locatie bij Kornwerderzand. Aanbevolen wordt om metingen uit te voeren om deze verwachting te toetsen.
Evaluatie op basis van mogelijke impacts
De belangrijkste aspecten die een rol spelen zijn: de morfologische effecten in de Waddenzee en de ecologische effecten in de Waddenzee.
Morfologische effecten in de Waddenzee
De analyse voor deze visie is analoog aan die voor een BEC onder de huidige situatie: onafhankelijk van de locatie en grootte van een BEC worden geen negatieve effecten verwacht nabij het innamepunt voor zoutwater. Nabij het lozingspunt van het brakke water
1201757-000-GEO-0017, Versie definitief, 5 maart 2010, definitief
kan geulvorming ontstaan, met name bij een full-scale 200 MW BEC, van waaruit mogelijk tot 600 m3/s geloosd wordt. Zelfs bij een BEC van 200 MW wordt verwacht dat de morfologische effecten zeer lokaal zullen zijn. Het lozen in een brakwatermeer vanaf Breezanddijk verdient de voorkeur zoals voorgesteld in Natuurlijk Afsluitdijk en omdat dat in lijn is met de plannen en het risico van recirculatie kleiner is. Een aandachtspunt is mogelijk het ontstaan van ongewenste siltatie in het brakwatermeer, door vulling en lediging via het getij en mogelijk door slibaanvoer via de BEC (afhankelijk van de grootte van de centrale en de voorzuivering).
Ecologische effecten in de Waddenzee
Door plaatsing van een BEC bij Breezanddijk kan er zoals beoogd in de visie Natuurlijk Afsluitdijk geloosd worden op een brakwatermeer. Het meer is ontworpen als positieve ecologische bijdrage. Op ecologische grond is een BEC bij Breezanddijk dan geschikter dan op andere locaties. Verder zijn er zijn geen effecten geïdentificeerd waardoor om ecologische redenen een voorkeursplaats aan te wijzen is voor een BEC.
Conclusies Natuurlijk Afsluitdijk
De analyse voor de visie Natuurlijk Afsluitdijk is wat betreft efficiëntie aspecten grotendeels gelijk aan die voor die van een BEC onder de huidige situatie. Het voornaamste verschil ontstaat doordat een BEC geïntegreerd is in het ontwerp van deze visie op een locatie bij Breezanddijk, waardoor evaluatie van de BEC op de andere locaties irrelevant is. Daarnaast bevat de visie een gewijzigd spuibeleid. Spuien bij Den Oever wordt onder gemiddelde omstandigheden geminimaliseerd. Tevens wordt een nieuw spuimiddel bij De Knik in gebruik genomen. Tabel 4.5 vat de evaluatie samen voor de visie Natuurlijk Afsluitdijk.
De belangrijkste bevinden en afwegingen zijn:
• In de visie Natuurlijk Afsluitdijk is een BEC voorzien bij Breezanddijk. Door een brakwatermeer op te nemen in het ontwerp, waar de BEC op kan lozen, is de layout van de visie daarop afgestemd.
• Een nadeel van plaatsing van een BEC bij Breezanddijk is het relatief lage zoutgehalte bij het innamepunt voor zout water. Plaatsing van een BEC bij Den Oever is beter voor het rendement, maar dit past niet in de visie. Bovendien moet bij Den Oever een oplossing worden gevonden voor het risico van mogelijke recirculatie. Ook moet rekening worden gehouden met het spuidebiet van 50 m3/s.
• Zowel vanwege het zoutgehalte als het slibgehalte kan het innamepunt bij Breezanddijk het best in de getijde geul (de Doove Balg) worden gelegd.
1201757-000-GEO-0017, Versie definitief, 5 maart 2010, definitief