HET ETNISCH-CULTUREEL MIDDENVELD

3.1.1. DE FEDERATIES

Het etnisch-cultureel middenveld bestaat uit een diverse socio-culturele spinnenweb aan verenigingen. Zo heeft elke etnische groep wel een eigen vereniging(en). Een vereniging waar zij elkaar ontmoeten in de eigen taal en cultuur doorheen verschillende activiteiten.

Het belang van deze etnisch-culturele verenigingen of zelforganisaties mag men niet onderschatten. De verenigingen zijn evenzeer belangrijk voor de doelgroep als voor Stad Gent. Mensen die om verschillende redenen hun weg niet vinden naar de Vlaamse verenigingen, vinden die wel naar de eigen verenigingen want deze zijn aangepast aan hun leefwereld, cultuur en religie. Het is natuurlijk veel meer dan zich verenigen. Doorheen alle activiteiten spelen zich zeer belangrijke groeps- en leerprocessen af. Mensen worden mondiger, leren van elkaar, leren met elkaar omgaan, samenwerken, vergaderen, delen informatie, signaleren, maken samen plezier, enz.…

De federaties van de zelforganisaties (verder federaties) zijn koepels van deze verenigingen aan wie ze ondersteuning bieden. Deze federaties zijn erkend binnen het sociaal-cultureel volwassenwerk. Onder sociaal- cultureel volwassenwerk verstaan we: Alle activiteiten die de ontplooiing van volwassenen en hun maatschappelijke participatie willen bevorderen. Personen nemen er vrijwillig aan deel, los van enig schoolverband en los van elke vorm van beroepsopleiding. (FOV, 2013; Socius, 2013 online)

De federaties waren in het verleden vooral gericht op de eigen gemeenschap of de eigen doelgroep. En waren vooral volgens etniciteit georganiseerd. Vandaag zien we dat de federaties diversere etnisch-culturele organisaties overkoepelen.

Er zijn verschillende landelijke federaties actief in Gent:

 Platform Afrikaanse Gemeenschappen (PAG).

 Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims vzw (VOEM).

 Turkse Unie van België vzw (TUB).

 Federatie van Marokkaanse Verenigingen vzw (FMV).

 Federatie van Vooruiststrevende Verenigingen vzw (CDF).

 Federatie van Zelforganisaties in Vlaanderen vzw (FZO-VL).

 Federatie van de Engelstalige Afrikaanse gemeenschap in België vzw (FAAB).

3.1.2. AGORA

In Gent bestaat het Forum AGORA. Dit is een partnerschap tussen middenveldorganisaties en de Stad Gent. Het doel is “een grotere betrokkenheid van de diverse groepen op het stedelijke beleid en het stedelijke gebeuren te realiseren. In AGORA gaan middenveldorganisaties en het lokaal bestuur met elkaar in discussie en dialoog over diverse vraagstukken en thema’s die te maken hebben met het samenleven in een multiculturele stad als Stad Gent.” (Stad Gent, 2013, online)

Het doel van AGORA is etnisch-culturele minderheden te betrekken bij het beleid door ze o.a. te laten meepraten over het beleid van Stad Gent en hun participatie in de Genste samenleving te bevorderen. Zowel het beleid, de samenleving en de etnisch- culturele minderheden zelf hebben baat bij sterke etnisch-culturele woordvoerders en organisaties. Want zij vertolken wat er in de doelgroepen leeft. Het zijn ook zij die aan hun achterban kunnen uitleggen hoe de besturen en diensten functioneren.

Naar senioren toe, vind ik dat AGORA nog een tandje moet bijsteken. Etnisch-culturele senioren zouden hier ook een plaats moet kunnen krijgen en mee het (senioren)beleid vorm geven. Verder nog, moeten de verschillende adviesraden in Gent zich gaan interculturaliseren, dus ook de seniorenraad. Als men inclusief wil werken, dan moet men verder gaan dan AGORA adviezen te laten geven aan de seniorenraad. ECM moeten in de seniorenraad zitten.

3.1.3. VOEM-vzw

Ik wil hier kort mijn stageplaats VOEM-vzw Gent & Oost-Vlaanderen voorstellen waar ik al twee periodes van welgeteld samen 21 leerrijke weken heb mogen stage lopen. VOEM-vzw staat voor Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims vzw.

Als koepelvereniging (d.w.z. dat haar leden allemaal verenigingen en geen individuen zijn) is zij sinds 1 januari 1996 erkend door de Vlaamse Overheid, Departement Cultuur, het Agentschap Sociaal-Cultureel Werk voor Jeugd en Volwassenen, als landelijke vereniging van migranten in het kader van het decreet voor verenigingen voor het Sociaal-Cultureel Volwassenwerk.

VOEM-vzw biedt haar aangesloten verenigingen, kernen en groepen een administratieve en educatieve omkadering, zoals vastgesteld in het decreet van 4 april 2003 betreffende het Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk, zie bijlage 1.2. Voor de missie, visie en werking, zie bijlage 1.3.

Concrete vragen die lidorganisaties aan VOEM-vzw kunnen stellen zijn bv: Hoe richt ik een vzw op? Waar vind ik subsidies voor mijn project? Waar kan ik goedkoop een zaal huren? Waarmee moet ik rekening houden als ik een activiteit organiseer? Hoe maak ik reclame voor mijn activiteit? Hoe maak ik een flyer? Ik wil een vorming krijgen voor mijn vrijwilligers? Ik wil samenwerken met verenigingen die het zelfde doel nastreven? VOEM-vzw werkt 2de lijns. Het zijn dus de verenigingen zelf die in eerste instantie het initiatief moeten nemen. Natuurlijk is er altijd interactie en ondersteuning. VOEM-vzw organiseert op zichzelf ook activiteiten, maar de visie is wel zelforganisatie, dat wil zeggen dat de lidverenigingen zelforganisaties zijn. VOEM-vzw richt zelf geen verenigingen op, ook wanneer er behoeftes gedetecteerd worden in een buurt of bij een gemeenschap maar ondersteunt wel bij de oprichting van verenigingen. Groepen mensen die een vereniging willen oprichten komen bij VOEM-vzw. Zij doen dat vaak om een antwoord op vragen en noden te bieden. Het bewustwordingsproces is al gestart wanneer de mensen bij VOEM-vzw komen.

VOEM-vzw wil de lidverenigingen empoweren. Het is ook de bedoeling dat de lidverenigingen na een tijd zelfstandig en zelfredzaam worden, met andere woorden dat ze minder afhankelijk worden van VOEM-vzw. Daarnaast is VOEM-vzw ook een belangenbehartiger en doet het aan beleidsadvisering namens de achterban (de lidverenigingen, hun leden en de gemeenschappen). Zo krijgen de stemlozen en achtergestelden een stem en wordt hun woord gebracht tot wie het moet horen. VOEM-vzw werkt hiervoor nauw samen met het beleid (Stad Gent). Ze zetelt in verschillende inspraak- en overlegorganen waar ze input geeft aan het beleid, om zo rekening te houden met de achterban. Dit kunnen thema’s zijn zoals onderwijs, huisvesting, tewerkstelling en vrijetijdsbesteding.

VOEM-vzw werkt rond emancipatie van moslims. Binnen deze groep zijn verschillende gemeenschappen waarvoor VOEM-vzw specifieke acties kan opzetten. Die emancipatie is gericht op de ontplooiing in de maatschappij op verschillende niveaus en in verschillende domeinen zoals onderwijs, werk en zichzelf organiseren. Emancipatie is een soort beslissingsrech dat mensen zelf in handen hebben waardoor ze zelf keuzes maken. Dat betekent dat VOEM-vzw een rol te spelen heeft in emancipatieprocessen van de maatschappij in haar geheel. VOEM-vzw engageert zich bijvoorbeeld in Gent binnen het vrouwennetwerk Oog in Oog, dat vanuit een feministische emancipatorische invalshoek wordt georganiseerd. Maar VOEM-vzw werkt ook aan emancipatieprocessen bij haar eigen lidverenigingen door bv. mensen in contact met elkaar te brengen, thema’s zoals huiselijk geweld bespreekbaar te maken en de bewustmaking hierover te vergroten, meewerken aan de Internationale vrouwendag,…

Ik moet wel zeggen, dat VOEM-vzw Gent & Oost-Vlaanderen de mannelijke Maghrebijnse senioren zeer weinig of bijna niet bereikt voor sociaal culturele activiteiten. Drie moskeeverenigingen uit Gent zijn aangesloten bij VOEM-vzw. In die moskeeën zijn heel veel senioren te vinden, maar de senioren echt bereiken doet men niet. VOEM-vzw kan deze lidverenigingen onmogelijk van bovenuit opleggen wat ze

rond senioren binnen hun werking moeten doen. Wel kan ze hun stimuleren en suggesties doen, en misschien wordt dit nog net iets te weinig gedaan. Vrouwelijke Maghrebijnse senioren worden wel bereikt via VOEM-vzw, zo hebben ze een sterke werking in Nieuw Gent, en twee vrouwenverenigingen in de Brugse Poort. Hopelijk kan er in de toekomst, na de bijeengesprokkelde informatie van dit onderzoek een aanbod ontwikkeld worden dat op maat gericht is van de leefwereld en behoeften van de Maghrebijnse senioren. Dit is mogelijk mits ondersteuning vanuit VOEM-vzw en liefst in samenwerking met diverse andere diensten zoals LDC, OCMW, moskeeën, Stad Gent, zorgdiensten, de vrijetijds- en de sociaal-culturele sector.

 Knelpunten

Zoals je hierboven ziet, is het een hele grote opdracht voor een koepelvereniging als VOEM-vzw om haar kernopdracht degelijk en professioneel te kunnen blijven uitvoeren. VOEM-vzw is een erkende organisatie in het Sociaal-Cultureel Volwassenwerk, dit betekent dat zij werkingsmiddelen krijgt van de overheid en daarnaast kan het nog extra middelen bekomen via diverse subsidiekanalen (projectsubsidies). Financiële afhankelijkheid heeft rechtstreekse gevolgen (invloed) op de werking van de organisatie. Dat wil zeggen, dat VOEM-vzw zich binnen wettelijk bepaalde kaders moet begeven voor de uitvoering van haar taken.

Natuurlijk houdt de doelgroep zich in de praktijk met meer bezig dan enkel met het sociaal-cultureel volwassenenwerk, zij hebben ook andere noden en behoeftes. Zo krijgt VOEM-vzw vaak vragen rond zorg die eigenlijk voor de welzijnssector zijn, sociale vragen die eigenlijk voor de sociale diensten zijn en vragen rond huur, tewerkstelling en verblijfsvergunningen. Maar deze mensen kennen de weg niet naar deze diensten en beheersen de Nederlandse taal onvoldoende. Dit zijn zaken waar VOEM-vzw zich volgens haar beleidsopdracht niet mee bezig mag houden. De federatie wordt dus zonder dat ze het zelf wil een doorverwijzingsinstantie.

Daarnaast bereiken de verschillende reguliere diensten de doelgroep niet of onvoldoende. Deze gaan aankloppen bij VOEM-vzw om de doelgroep te mobiliseren of hierover aan te spreken enz. Wat ik wil duidelijk maken, is dat doorheen mijn stage ik de overbevraging van de federatie heb kunnen vaststellen, maar ik stel ook vast dat er organisaties zoals VOEM-vzw onvoldoende middelen krijgen om dit allemaal te kunnen bolwerken. Zo is VOEM-vzw Gent & Oost-Vlaanderen met twee personeelsleden onderbemand. Dit is overduidelijk veel te weinig. Laten we niet vergeten dat we te maken hebben met een doelgroep van mensen die meestal helemaal onderaan op de sociale ladder staan, de taal niet machtig genoeg zijn en diverse maatschappelijk problemen hebben. Deze doelgroepen verdienen extra steun. We moeten ze niet bepamperen noch in een slachtofferrol duwen, maar we moeten deze groepen zoveel mogelijk kunnen opvangen, begeleiden en op maat ondersteunen.