2. Waar doen we wat
2.4 Energie-infrastructuur
De realisatie van grootschalige duurzame opwek kan niet los gezien worden van de energie-infrastructuur. Er is immers een
elektriciteitsnetwerk nodig om de opgewekte elektriciteit uit bijvoorbeeld zonnepanelen of windturbines te kunnen transporteren. Dit betekent dat er voldoende capaciteit op het netwerk moet zijn of moet worden
gerealiseerd. In deze paragraaf wordt eerst de huidige situatie van de energie-infrastructuur in Noord-Holland geschetst. Vervolgens worden de uitkomsten van de netimpactanalyse voor Noord-Holland Zuid kort toegelicht.
Huidige stand van zaken in Noord-Holland
In Noord-Holland is sprake van een toenemende vraag van onder meer zonneparken, datacenters en andere snel ontwikkelende
energie-intensieve sectoren zoals glastuinbouw. Bovendien heeft Noord-Holland een grote (versnelde) nieuwbouwopgave en wordt het grootste
windturbinepark op land, met 99 windturbines, in Nederland aangesloten in de Wieringermeer. Het elektriciteitsnet raakt dan ook op steeds meer plekken vol, zowel voor afname van stroom (LDN) als teruglevering van stroom (ODN).
Transportschaarste
In de regio Noord-Holland Zuid geldt dat er op dit moment zowel voor het afnemen als het terugleveren van elektriciteit niet overal voldoende capaciteit beschikbaar is (zie afbeelding4). Wanneer er geen
transportcapaciteit beschikbaar is voor het afnemen van stroom, betekent dit dat niet alle aanvragen hiervoor kunnen worden gerealiseerd. Hetzelfde
4 In de figuren is breder gekeken dan de RES-doorrekeningen. Deze doorrekeningen zijn alleen gedaan op het hoogste Liander-stationsniveau. In de figuren zijn ook de lagere spanningsniveaus meegenomen.
geldt voor het terugleveren van stroom.
Overzicht van beschikbare capaciteit en beperkingen in NHZ ( maart 2020)5
De netbeheerder werkt daarom hard aan het versterken van het energienetwerk, maar de snelheid waarop de netbeheerders kunnen uitbreiden loopt niet altijd in pas met de realisatiesnelheid van zonneweides en grootschalig zon op dak.
Systeemstudie Noord-Holland en verdiepende scenario-analyses In 2019 is door CE Delft in opdracht van onder andere de provincie Noord-Holland en de netbeheerder een systeemstudie uitgevoerd. Deze studie had als doel een integraal beeld te geven van de
(energie)ontwikkelingen in de toekomst (voor 2020-2030-2050) en de impact hiervan op de noodzakelijke infrastructuur. Een van de
voornaamste conclusies is dat een groot deel van het elektriciteitsnetwerk onder druk staat of komt te staan en dat de netwerkbeheerder de
komende jaren veel werkzaamheden zal hebben aan het uitbreiden van het net6.
Daarnaast zijn in 2019 zijn door Liander verdiepende scenariostudies uitgevoerd met als doel om een integraal beeld te kunnen geven van de belasting van de elektra-infrastructuur. De studie is gemaakt in
samenwerking met de gemeenten uit de regio Noord-Holland Zuid. De
5 De afbeeldingen geven het beeld van maart 2020. Dit verandert voortdurend. Voor een actueel overzicht van de beschikbare transportcapaciteit kijkt u hier.
6Zie ook Systeemstudie Infrastructuur NH 2020-2050
voornaamste conclusie van deze scenariostudie is dat binnen 10 jaar een aanzienlijk deel van de stations in het elektriciteitsnet in de regio
overbelast raakt. Het gaat daarbij voornamelijk om knelpunten met betrekking tot afname van elektriciteit. Deze worden gedreven door de snel toenemende vraag naar meer energie in de regio. Het aanbod voor de concept-RES heeft voornamelijk impact op de terugleveringszijde van het net. Dit kan daarom tot aanvullende knelpunten leiden.
“Om slimme oplossingen te kunnen uitvoeren, moeten alle partijen over hun eigen hekje stappen.”
Jocelyn Schaap, strategisch omgevingsmanager Liander (bron: website Energieregio NHZ)
Uitbreiden van het elektriciteitsnet noodzakelijk
Om de energietransitie te faciliteren en aan de toenemende vraag naar capaciteit te kunnen voldoen, is het uitbreiden van het elektriciteitsnet noodzakelijk. De komende jaren moeten onder andere enkele nieuwe onderstations gerealiseerd worden.
Netimpactanalyse Noord-Holland Zuid
Een robuuste energie-infrastructuur is randvoorwaardelijk voor het realiseren van het aanbod. De netbeheerder heeft een netimpactanalyse uitgevoerd die een eerste beeld geeft van de impact van het aanbod voor de concept-RES van Noord-Holland Zuid.
Conclusie is dat er al een zwaar net ligt in Noord-Holland Zuid om aan de huidige energievraag te voldoen. Er is veel netcapaciteit beschikbaar voor de opwekking van hernieuwbare energie. Dit betekent echter niet dat al de geplande grootschalige opwekprojecten geheel binnen het energienet passen omdat de teruglevering veelal op andere locaties is gepland dan het verbruik (zie afbeelding).
Op basis van regionale studies zoals de Thematische Studie Elektriciteit Amsterdam blijkt dat een veel hoger aantal stations overbelast raakt dan wat op basis van landelijke data (de ‘back-updataset’) wordt aangenomen.
Naar verwachting wordt in 2030 op 23 stations de maximale capaciteit bereikt (aan de afnemers- of terugleveringszijde). Daarnaast blijkt dat het aanbod van NHZ voor uitdagingen zorgt om het netwerk tijdig, betaalbaar en met beperkte maatschappelijke impact te realiseren. Het realiseren van een station heeft bijvoorbeeld, afhankelijk van de grootte, een doorlooptijd van jaren (zie afbeelding). Het is belangrijk om zo snel mogelijk met elkaar te starten met het vinden van geschikte zoekgebieden zodat er kan worden gestart met de bouw zodra het aanbod concreet is.
De netbeheerder reikt een aantal aandachtpunten aan om de impact in tijd, geld en ruimte van het RES-aanbod te beperken, waaronder clustering van grootschalige opwekking, zorgen voor snelle
planprocedures en ruimtereservering. Daarnaast is verbetering van de landelijke dataset nodig. Een uitgebreide toelichting van de
netimpactanalyse voor Noord-Holland Zuid is opgenomen in bijlage 5.