Met name een lagere dierbezetting in de productieperiode leidt tot betere technische resultaten (betere bevruchting, meer broedeieren), beter uitgevoerd paargedrag, minder veer- en
huidbeschadigingen bij de hennen en minder veerbeschadigingen bij de hanen. Het welzijn van met name vleeskuikenmoederdieren is dus gebaat bij een verlaging van de dierbezetting in de
productieperiode. Ook op de hanen heeft een lagere bezetting een positief effect, omdat ze beter in staat worden gesteld balts- en paargedrag te vertonen, en minder veerbeschadigingen hebben. Het effect van een lagere dierbezetting tijdens de opfokperiode op gedrag, veer- en huidbeschadigingen is kleiner dan tijdens de productieperiode, maar wel aanwezig. Minder veer- en huidbeschadigingen aan het einde van de opfokperiode hebben een positief effect op het welzijn van hanen en hennen, ook al zijn de beschadigingen relatief gering.
Omdat alle moederdieren aan het einde van de productieperiode veel beschadigingen aan het
verenpak hebben, lijkt het niet verantwoord om zelfs bij een lagere dierbezetting ingrepen bij de hanen weg te laten. Het weglaten van ingrepen bij de hanen leidt tot een sterke toename van
huidbeschadigingen en uitval (De Jong et al., 2006) en ook bij een lage dierbezetting lijkt het risico daarop te groot, met negatieve gevolgen voor het welzijn van de hennen.
33
Literatuur
Bilcik, B., and I. Estevez. 2005. Impact of male-male competition and morphological traits on mating strategies and reproductive success in broiler breeders. Appl. Anim. Behav. Sci. 92:307-323. De Jong, I. C., H. Enting, S. Van Voorst, E. W. Ruesink, and H. J. Blokhuis. 2005. Do Low Density
Diets Improve Broiler Breeder Welfare During Rearing and Laying? Poultry Science 84:194- 203.
De Jong, I.C., Van Emous, R., Wolthuis-Fillerup, M., Schouten, H., 2006. Agressief paargedrag bij vleeskuikenouderdieren. Fase II. Effect van het weglaten van ingrepen en verschillende percentages hanen in de groep op gedrag, (re)productie en beschadigingen bij
vleeskuikenouderdieren tijdens de legperiode. ASG rapport no 06/PV00538.
De Jong, I. C., S. Van Voorst, and H. J. Blokhuis. 2003. Parameters for quantification of hunger in broiler breeders. Physiol. Behav. 78:773-783.
De Jong, I. C., M. Wolthuis-Fillerup, and R. A. Van Emous. 2009. Development of sexual behaviour in commercially-housed broiler breeders after mixing. Br. Poultry Sci. 50:151-160.
De Jong, I.C., L. Workel, H. Gunnink, 2010. Effect van bezettingsdichtheid op het gedrag van jonge vleeskuikens. Wageningen UR Livestock Research, rapport 386.
Duncan, I.J.H., 2009. Mating behaviour and fertility. In: Hocking, P. (ed) Biology of breeding poultry. CABI, Wallingford, UK, pp. 111-132.
EFSA, 2010 Scientific opinion on welfare aspects of the management and housing of the grand-parent and parent stock raised and kept for breeding purposes. EFSA journal 8: 1667 [81 pp]
doi:10.2903/j.efsa.2010.1667.
Fiks, T.G.C.M., and De Jong, I.C., 2007. Mutilations in European poultry production systems. Lohmann Information 42: 35.
Hocking, P. M., and E. K. M. Jones. 2006. On-farm assessment of environmental enrichment for broiler breeders. Br. Poult. Sci. 47:418-425. doi 10.1080/00071660600825074
Hocking, P. M., M. H. Maxwell, and M. A. Mitchell. 1996. Relationships between the degree of food restriction and welfare indices in broiler breeder females. Br. Poultry Sci. 37:263-278. Hocking, P. M., M. H. Maxwell, G. W. Robertson, and M. A. Mitchell. 2001. Welfare assessment of
modified rearing programmes for broiler breeders. Br. Poultry Sci. 42:424-432.
Hocking, P. M., M. H. Maxwell, G. W. Robertson, and M. A. Mitchell. 2002. Welfare assessment of broiler breeders that are food restricted after peak of lay. Br. Poultry Sci. 43:5-15.
Jones, E. K. M., N. B. Prescott, P. Cook, R. P. White, and C. M. Wathes. 2001. Ultraviolet light and mating behaviour in domestic broiler breeders. Br. Poult. Sci. 42:23-32.
Kruijt, J. P. 1964. Ontogeny of social behaviour in the Burmese red junglefowl (Gallus gallus spadiceus). University of Groningen, Groningen.
Lee, Y. P., and T. L. Chen. 2007. Daytime behavioural patterns of slow-growing chickens in deep-litter pens with perches. Br. Poult. Sci. 48:113-120. doi 10.1080/00071660701261302
Leone, E. H., and I. Estevez. 2008. Economic and welfare benefits of environmental enrichment for broiler breeders. Poultry Science 87:14-21. doi 10.3382/ps.2007-00154
Leone, E. H., I. Estevez, and M. C. Christman. 2007. Environmental complexity and group size: Immediate effects on use of space by domestic fowl. Applied Animal Behaviour Science 102:39-52.
Mench, J. A. 1988. The development of aggressive behaviour in male broiler chicks – a comparison with laying type-males and the effects of feed restriction. Applied Animal Behaviour Science 21:233-242.
Mench, J. A. 2002. Broiler breeders: feed restriction and welfare. World's Poultry Science Journal 58:23-30.
Millman, S. T., and I. J. H. Duncan. 2000a. Effect of male-to-male aggressiveness and feed-restriction during rearing on sexual behaviour and aggressiveness towards females by male domestic fowl. Appl. Anim. Behav. Sci. 70:63-82.
Millman, S. T., and I. J. H. Duncan. 2000b. Strain differences in aggressiveness of male domestic fowl in response to a male model. Applied Animal Behaviour Science 66:217-233.
Millman, S. T., I. J. H. Duncan, and T. M. Widowski. 2000. Male broiler breeder fowl display high levels of aggression toward females. Poultry Science 79:1233-1241.
Mtileni, B. J., K. A. Nephawe, A. E. Nesamvuni, and K. Benyi. 2007. The influence of stocking density on body weight, egg weight, and feed intake of adult broiler breeder hens. Poultry Science 86:1615-1619.
Moyle, J.R., Yoho, D.E., Harper, R.S., Bramwell, R.K., 2010. Mating behaviour in commercial broiler breeders: female effects. Journal of Applied Poultry Research 19: 24-29.
Pettit-Riley, R., I. Estevez, and E. Russek-Cohen. 2002. Effects of crowding and access to perches on aggressive behaviour in broilers. Applied Animal Behaviour Science 79:11-25.
Rushen, J., 1982. Development of social behaviour in chickens: a factor analysis. Behavioural Processes 7: 319 – 333.
Savory, C. J., and K. Maros. 1993. Influence of degree of food restriction, age and time of day on behaviour of broiler breeder chickens. Behav. Proc. 29:179-190.
Savory, C. J., K. Maros, and S. M. Rutter. 1993. Assessment of hunger in growing broiler breeders in relation to a commercial restricted feeding programme. Anim. Welf. 2:131-152.
Van Liere, D. W. 1991. Function and organization of dustbathing in laying hens. Landbouwuniversiteit Wageningen, Wageningen.
Zuidhof, M. J., F. E. Robinson, J. J. R. Feddes, R. T. Hardin, J. L. Wilson, R. I. Mckay, and M.
Newcombe. 1995. The effects of nutrient dilution on the well-being and performance of female broiler breeders. Poultry Science 74:441-456.
35