Eigen bijdrage

Zoals eerder aangegeven betaalt een rechtzoekende voor een mediationtoevoeging een eigen bijdrage die in 2008 was vastgesteld op €47. Hiervoor kan de rechtzoe-kende maximaal vier uur gebruik maken van de diensten van een mediator. Als blijkt dat de mediation niet binnen vier uur kan worden afgerond, kan de mediator een verlengde mediationtoevoeging aanvragen bij de Raad voor Rechtsbijstand. Hiervoor betaalt de rechtzoekende nogmaals een eigen bijdrage, behalve wanneer de rechtzoekende in de laagste inkomenscategorie valt.

Voor partijen die vanuit de rechtspraak zijn verwezen en al een toevoeging voor een advocaat ontvangen, is de eigen bijdrage voor de mediationtoevoeging op €0 gesteld. Als partijen geen toevoeging voor een advocaat ontvangen, bijvoorbeeld omdat ze in een bestuurs- of kantonzaak zonder rechtsbijstandverlener procederen, moeten de partijen alsnog wel de eigen bijdrage voor de mediationtoevoeging betalen.

In figuur 15 (zie ook bijlage 2, tabel 2) staat de hoogte van de eigen bijdrage weergegeven voor partijen met een mediationtoevoeging waarbij de eigen bijdrage al is vastgesteld. Deze cijfers zijn gebaseerd op de administratie van de Raad voor Rechtsbijstand over de periode 2007-2008. Van 8.851 partijen is de hoogte van de eigen bijdrage bekend. Daaruit komt het volgende beeld naar voren:

• Buiten de verwijzingsvoorzieningen had 68% van de eigen bijdragen betrekking op een verlengde mediation. Bij het Juridisch Loket was dat 60%, en bij de rechtspraak 56%.

• Voor 90% van de partijen die via de rechtspraak zijn verwezen naar mediation werd de eigen bijdrage op €0 gesteld. Zoals gezegd, dit is het geval wanneer de partijen al een eigen bijdrage hebben betaald voor een toevoeging voor een advocaat.

• Bij het Juridisch Loket betaalde 34% van de partijen een eigen bijdrage van €45/ €46/ €47,- in het geval van een verlengde mediation, en buiten de verwijzingsvoorzieningen 39% van de partijen.

• Bij het Juridisch Loket betaalde 17% van de partijen een dubbele eigen bijdrage voor een verlengde mediation; buiten de verwijzingsvoorziening lag dit

percentage op 16% .

Figuur 15 Hoogte vastgestelde eigen bijdrage van partijen naar bron van verwijzing (%), 2007-2008 6 9 40 50 6 13 34 34 5 3 26 39 17 3 16 0 20 40 60 80 100

gew one mediation verlengde mediation gew one mediation verlengde mediation gew one mediation verlengde mediation Ju ri d isc h Lok et R e c h ts pr aak Bu ite n ve rw ijzi n g % € 0 € 45/46/47 € 90/92/94

Bron: administratie Raad voor Rechtsbijstand

3.2 Stimuleringsbijdrage

Voor partijen die een mediationvoorstel via de rechtspraak accepteren, is tijdelijk een stimuleringbijdrage beschikbaar. Zij komen alleen in aanmerking voor de stimuleringsbijdrage wanneer zij geen mediationtoevoeging ontvangen. Voorlopig is de stimuleringsbijdrage tot april 2010 beschikbaar. De stimuleringsbijdrage dekt de kosten van de eerste twee en een half uur mediation. Doordat hiermee de kosten van de aanvangsfase van mediation worden gedekt, wordt verondersteld dat

partijen eerder geneigd zijn een mediationvoorstel te accepteren. Een andere functie van de stimuleringsbijdrage is het verlagen van de financiële drempel voor partijen die bij het starten van een gerechtelijke procedure al griffierechten hebben betaald en nu met extra kosten voor mediation worden geconfronteerd. Concreet is de stimuleringsbijdrage een forfaitair bedrag van €100 (exclusief BTW) per mediation per partij. De Raad voor Rechtsbijstand voert de maatregel uit en betaalt het bedrag direct na afronding van de mediation aan de mediator.

Beroep op stimuleringsbijdrage

We zien dat in de meeste mediations de stimuleringsbijdrage €200 bedroeg, hetgeen aangeeft dat beide partijen een beroep deden op de stimuleringsbijdrage (figuur 16 en bijlage 2, tabel 3). In 4.169 mediationzaken werd de stimulerings-bijdrage aan beide partijen in de mediation verstrekt en in iets minder dan een derde van het aantal zaken (1.544 mediations) ontving één van de partijen een stimuleringsbijdrage. De andere partij ontving in dat geval een mediation-toevoeging. Doordat één van de vijf raden de stimuleringsbijdrage van €100 niet heeft geregistreerd, ligt het werkelijke aantal stimuleringsbijdragen een fractie

hoger dan hier gerapporteerd. Na een sterke stijging van het aantal verstrekte stimuleringsbijdragen tussen 2005 en 2007 zien we dat het aantal in 2008 stabiliseert. In 2007 werd € 375.400 aan stimuleringsbijdragen verstrekt, in 2008 was dit € 398.200. In totaal is in de periode 2005 tot en met 2008 een bedrag van minimaal € 988.200 aan stimuleringsbijdragen uitgekeerd.

Figuur 16 Aantal mediations met €100 of €200 stimuleringsbijdragen, 2005-2008 30 ¹⁹⁴ 670 650 155 806 1.542 ^1.666 0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 2005 2006 2007 2008 € 200 € 100

Bron: handmatige administratie stimuleringsbijdragen Raad voor Rechtsbijstand

Raad voor Rechtsbijstand Arnhem heeft de stimuleringsbijdrage van € 100 niet geregistreerd

3.3 Samenvattend

In dit hoofdstuk zijn de ontwikkelingen in het gebruik van de financiële voor-zieningen voor mediation beschreven. Partijen kunnen alleen in aanmerking komen voor de financiële voorzieningen als de mediation wordt geleid door een mediator die bij de Raad voor Rechtsbijstand staat ingeschreven. Deze mediators zijn NMI-gecertificeerd en moeten daarnaast voldoen aan een aantal aanvullende kwaliteits- en ervaringseisen.

We zien dat het gebruik van de financiële voorzieningen jaarlijks in absolute zin is toegenomen. Als gevolg van een toename in het aantal verwijzingen naar een mediator is ook het aantal afgegeven mediationtoevoegingen in absolute zin toegenomen. De meeste mediationtoevoegingen worden afgegeven aan partijen die via de rechtspraak verwezen worden naar een mediator. Ook hiervoor geldt dat de rechtspraak verantwoordelijk is voor het grootste aandeel verwijzingen naar mediation en als gevolg daarvan ook de meeste partijen met toevoeging verwijst. Daarnaast laten de cijfers zien dat de meeste mediationtoevoegingen worden afgegeven op het gebied van het personen- en familierecht. Dit is een gevolg van het feit dat zowel bij het Juridisch Loket als bij de rechtspraak de meeste mediationzaken op het terrein van het personen- en familierecht liggen.

Partijen die in aanmerking komen voor de mediationtoevoeging dienen een eigen bijdrage te betalen, tenzij zij door de rechtspraak verwezen zijn en al een eigen bijdrage hebben betaald voor een toevoeging voor een advocaat. Voor verreweg de meeste partijen die door de rechtspraak naar mediation zijn verwezen werd de

eigen bijdrage op €0 gesteld. Partijen die via het Juridisch Loket naar een mediator verwezen zijn of buiten de verwijzingsvoorzieningen aan mediation deelnamen betalen in de meeste gevallen eenmalig een eigen bijdrage, ook wanneer het een verlengde mediation betreft. Waarschijnlijk behoren deze mensen tot de laagste inkomenscategorie waardoor zij niet nogmaals een eigen bijdrage hoeven te betalen in het geval van een verlengde mediation. Voor 15% van de partijen die via het Juridisch Loket naar een mediator werden verwezen en voor 19% van de partijen die buiten de verwijzingsvoorziening aan mediation deelnamen, werd de eigen bijdrage op €0 gesteld. Het zou kunnen zijn dat deze partijen al gebruik maakten van juridische bijstand door een advocaat waarvoor zij een toevoeging ontvingen en een eigen bijdrage hadden betaald.

Opvallend is dat buiten de verwijzingsvoorzieningen in verhouding vaker sprake is van een verlengde mediation dan binnen de verwijzingsvoorziening, terwijl je zou verwachten dat wanneer mensen op eigen initiatief naar een mediator gaan, de mediation sneller verloopt. Dit blijkt in ieder geval niet zo te zijn voor mediations waarvoor partijen een toevoeging hadden aangevraagd. Een mogelijke oorzaak zou kunnen zijn dat in dat geval de partijen van te voren geen duidelijk beeld hadden van wat mediation inhoudt, waardoor de mediations langer duurden.

De stimuleringsbijdrage dekt de eerste twee en een half uur mediation en is in het leven geroepen om mensen die al een gerechtelijke procedure zijn begonnen over de streep te trekken om (alsnog) aan mediation te beginnen. In absolute aantallen laten de cijfers een toename zien in het beroep op de stimuleringsbijdrage. In 2008 is echter het beroep op de stimuleringsbijdrage gestabiliseerd.

Als laatste merken we op dat een aantal mediators tijdens een telefonische enquête kritiek heeft geuit op de aanvraagprocedure voor een mediationtoevoeging. Deze procedure zou door het vele papierwerk teveel tijd en moeite kosten en te weinig geld opleveren. Voor sommige mediators kan dit een reden zijn om af te zien van mediations op toevoegingbasis.