3 . 1 Inleiding
De aand achtspu nten die uit het voorga ande hoofdstuk naar voren komen, vormen reeds een behoorlij ke bagagelast voor het keurmerk vliegtuig dat nu d e l ucht ingestuurd gaat worden.
O o k i n ons eigen land zij n , hoe pril o o k , reeds ervaringen opgedaan met pilot projecten i n het kader van het keurmerk (of voorlopers daarvan) die bagage voor de vlucht kan vorm e n .
Wat is er t e leren v a n deze Nederlandse projecten ?
Brengt dit ons dichter bij het a ntwoord o p de algemene vraag , onder welke voorwaarden men zo veel mogelijk positieve effecten en zo min mogelijke negatieve effecten van het keurmerk heeft?
Wat leren de projecten ons over de m ee r specifieke vragen, zoals de mogelijke i ntegratie met andere i nstr u menten, en de mogelijkheid o m het keurmerk daarin als katalysator te laten werke n ?
O m deze vragen te beantwoorden is gericht i nformatie verzameld door middel van i nterviews en (aanvullende) l iteratu urstu die over e n kele N ederlandse projecten .
De projecten worden i n afzonderlij ke p aragrafen i n trefwoorden beschreven;
d e algemene lessen die hieruit te trekken zijn, komen bij elkaar i n de sl ot
p aragraaf van het hoofdst u k .
3 . 2 Pilot Utrecht40
Context
De provincie Utrecht had rond 1 993 te kampen met een groter i nbraakri sico d a n an dere provincies ( 3 , 5 % i n 1 993 tegen 2 % landelijk).
Daar is door de Regiopolitie vanaf 1 994 wat aan gedaan door het opzetten van een grootschalig project voor certificering van i ndividuele won i ng op i nbraakpreventieve maatregele n . H et terugbrengen van het slachtofferschap van het delict woninginbraak was dus het belan grij kste doel van het
project . Daarn aast l ag er een werkgelegen heidsdoelstelling: het opleiden en werkervaring bieden aan langdurig wer kelozen als preventi e-adviseur en m onteu r .
A l l e bewoners v a n d e reg io (432.000 h u is houdens) worden i n een periode van vijf jaar in staat gesteld een persoo nlij k beveiligingsadvies aan te vragen . In de eerste fase van het project zijn 1 93.000 h u ishoudens schrifte
lijk benaderd . Een ' preventiekaravaan ' trok tegelij kertijd met de m a i l i ng de betreffende wijken en dorpen langs om bewoners over de certificeri ng voor te lichten en uit te nodigen iets aan de beveil i g i ng van h u n woning te doen.
G aven bewoners aan die oproep gehoor, dan konden zij hun woning l aten i nspecteren en bij goed keuring een certificaat ' Doelmatig Beveiligde Wo ning' verkrijgen. Dit certificaat h eeft globa al hetzelfde effect op het beveiligingsniveau van de woning als het deel certificaat 'vei lige woning' zoals dat l ater i n het kader van het ' Po litiekeurmerk Vei lig Wonen Bestaande Bouw' ontw i k keld werd .
Noot 40 G egevens zijn ontleend aan het rapport 'De weg naar Veilig Wonen', een evaluatie-onderzoek dat de SEV door de consumentenbond heeft l aten uitvoeren, uitgebracht door de SEV, juni 1 9 9 7 .
Pagina 2 7 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen D S P -A msterdam
Het gaat in de pi lot Utrecht o m een grootschalige, maar niet-integrale
• Aanzienlij ke besparing op administrati ef- en recherche werk binnen politie, deze tijd komt ( i n theorie) vrij voor preventief werken .
• Veel kennis verzameld over het delict inbraak (cijfers, Modus O perandi) en preventiemogelij kheden (i nbraakwerendheidstest gevelelementen) .
• Verzekeri ngswereld betro kken, resulterend i n premie korting als aansporing van de consument tot preventief handelen .
• Beveiligings- en ijzerwarenbranche betro k ken, resulterend i n voordelige aanbied i ngen voor materialen e n montage. woni ngvoorraad is al op voorhand een voldoende beveiligingsniveau om voor het certi ficaat i n aanmerking te komen. Bij de 60% die het advies gedeeltelijk uitvoerde, waren de kosten de belang rij kste redenen om niet alles te doen wat voor het certifi caat nodig was. Men g af gem iddeld f 6 maatregelen (waaronder buurtpreventie) en omgevingsverbetering gedaan.
Noot 42 Slachtofferpercentages zijn door de Consumentenbond ontleend aan CBS-cijfers, niet aan de politiemonitor .
Pagina 28 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen D S P -Amsterdam
eengezinswoningen res p . flatwoni ngen m aa kten : bij eengezinswoningen bed roeg het gemiddelde f 7 6 1 , - , bij fl atwon i ngen f 370,-.
• Effect op de verzekeri ngsprem i e : uitei ndelij k heeft slechts 4 5 % van de gecertifi ceerde h u i s houden i nderdaad korting gekregen . Gem iddelde bedrag van de korti ng is FI 33,- per jaar. Eénderde van de gevraagde respondenten uit gecertificeerde woningen heeft wel korti ng
aangevraagd m a a r n iet gekreg e n . R u i m eénderde heeft geen korting a a ngevraa g d .
Verdere opmerkelijke gegevens uit h e t project
Gevoelens van o nvei l i g heid : uit het onderzoek van de Consumentenbond blij k d at gevoelens van onveilig heid een bela ng rij ke factor vormen om aan het p roject mee te doen en het door te lopen tot en met de certificering . M et name oudere m e nsen en al leenwonende vrouwen doen tot aan de certifice r i ng mee, omdat deze g roepen meer a ngstgevoelens hebben dan de rest . O pvallend is verder dat gecertificeerden vaker een i nbraak hebben meegemaakt, of over een recente i n braak in de buurt gehoord hebben, dan de niet g ecertificeerde n .
Preventiem aatregelen bu iten het p roject o m : veel bewoners i n de reg io Utrecht hebben buiten het project om (al eerder) voorzorgsmaatregelen tegen i n braak genomen zonder met het p roject i n contact te komen . Slechts 9 % van de huishoudens heeft in 1 9 9 5 geen e n kele m aatregel getroffen om i n braak te voorkomen .
Dat betekent dat het leeuwendeel van d e hu is houdens die d e politie l ieten komen voor een advies, zich al voor een deel beveiligd h a d . M aar het bevei ligi ngsadvies bevatte bij 6 5 % van de respondenten zaken waar ze nooit a a n gedacht hadden : 5 8 % sl uitwe r k van de ramen en bovenli chten , 3 8 % voordeur en 2 8 % achterdeur(en) . Met name de ramen worden d u s v a a k ' vergeten ' a l s consu menten de beveiliging v a n h u n woning zonder advies van de politie ter hand nemen .
A andach tspunten voor vervolgprojecten
Voor d e opzet van een g rootschalige aanpak (en de conti nuering van de aanpak i n d e Utrechtse reg io) gelden de volgende aandachtspu nten:
• het zou goed zijn om i n braken en i n b raakpogingen i n gecertificeerde woni ngen ( m a a r ook in gedeeltelijk bevei ligde woningen) nauwgezet te ' mon itore n ' , om ook op langere termijn en van een breder deel van de woningvoorraad te k u n nen vaststellen wat het effect is van bevei l i g i ngs
maatregelen;
• om n iet uitsluitend de a ngstpr i k kel te laten wer ken, maar ook de ' samen ster k ' ged achte ( ' hoe meer mensen meedoen, hoe veiliger de hele buurt' ) te benutten, zou het goed zijn om het voordeel van col lectieve deelname i n P R acties i ntenser over te brengen43 .
Inbedding project in 'regionale impuls veilig wonen '
Het project 'samen werken aan vei l i g wonen ' is i n de loop van de tijd ingebed in de ' regionale impuls vei lig wonen' waarin de politiereg io zich ten doel stelt een ( hoge) kwaliteitsstandaard neer te leggen voor de behandeli ng en afhandeling van won i n g i n brake n . Dit betreft aangifte opnemen, buu rt
onderzoek, sporenonderzoek, doorverwijzing naar sl achtofferhulp, terug
melden van onderzoeksresultaten aan gedupeerden , en vele aspecten van de politieta a k mee r .
Noot 43 Deze PR zou ook op gemeenten en woningcorporaties gericht moeten zij n . Op die manier kan bloksgewijze aanpak, participatie van bewoners en realisering van aanbevelingen uit de omgevingsschouw worden bevorderd.
Pagina 29 Fasten seat-belts Politie keurmerk Veilig Wonen DSP - Amsterdam
3 . 3 Pilot Rotterdam44
Con text
Het Rotterdamse project "Samen Werken aan Ve i l i g hei d " , gestart i n 1 993 als onderdeel van een landelijk project " I ntegrale Aanpak Woninginbra ken "
is aanmerkelij k kleinschaliger dan het Utrechtse project . H et gebied valt onder d e zorg van de politie basiseenheid 'Walenbu rgerweg ' en bevat 3 wijken ( Bergpolder, Bl ijdorp en Provenierswijk) met i n totaal 1 2 . 800 wo ningen.
Tegenover de klei nere schaal staat een bredere aanpa k : i ntegraal en oorzaa kgericht. Niet al leen de situationele aspecten zijn aangepakt , het project kende ook een duidelijke sl achtoffergerichte en een du idelijke dadergeri chte aanpak.
Als bronnen voor de beschrijving zijn i nterviews met de toenmalige p roject
leiding en het door hen verstrekte schriftelijke materiaal gebru ikt.
De voorgesch iedenis was als volgt.
Met als hoofdoorzaak het 'insluipen' van de drugsscene i n de wijken, was het aantal i nbraken i n de periode 1 989 - 1 993 met 1 5 0 % gestegen. Het i nbraa krisico naderde 6 % , dat is het d ubbele van het l a ndelij k gemiddelde van 2,9% en bijna anderhalf maal zo hoog als het Rotterdamse gemiddelde, dat i n 1 993 4,4% bed roeg . Gevolg : veel onveilig heidsgevoelens bij
bewoners .
Als oorzaken van het hoge i nbraakrisico e n de onve i l i g heid worden, n aast de aanwezigheid van de d rugsscene waarin zich een groot deel van de daders van de woni nginbraken bevindt, de volgende zaken genoemd :
• woni ngbouw kent veel bin nen- portieken en n issen, waardoor er vanaf de straat geen zicht is op de voordeuren;
• verouderd hang- en sluitwerk ;
• groot aantal don kere en onoverzichtelijke achterpaden;
• afname van sociale controle door de uithuizige leefstijl van (jongere) bewoners;
• laag i nvesteri ngsvermogen van bewoners i n beveili g i ng .
De doelstelli ngen van het project waren:
• verlagen van de sl achtoffer kans voor woning i nbraak;
• verbeteren van de vei ligheidsbeleving;
• werkervaringsplaatsen scheppen voor langdurig werkelozen .
D e i nteg rale aanpak bevatte de volgende maatregelen :
Dadergericht:
• verhogen van de pa k kans door het gericht volgen van de dader top- 1 2 ;
• verhogen van de strafmaat, vermijden van 'heenzend ing' als gevo lg van celle ntekort;
• s l u iting van overlastgevende d rugspanden/coffees hops.
Sl ac htoffergericht:
• opnemen van aang iften door de politie bij bewoners thuis;
• advisering over maatregelen bin nen 24 uur, d at wil zeggen voordat a nderen ( m i nder doelm atige) voorzie n i ngen hebben aangebracht.
Situationeel :
• i ntensiveren van de straatsurveillance door de politie;
• verhogen van de alertheid en de preventiehou d i ng van bewo ners;
Noot 44 De gegevens zijn ontleend aan mondelinge informatie van de projectleider en diens chef, informele notities en sheetpresentaties die deze verstrekten, districtsjaar plannen en -jaarver
slagen en (voor de referentiecijfers) aan de Politiemonitor.
Pagina 30 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen DSP - Amsterd am
Noot 45 werklozen i ngeschakeld als preventiemonte u r . Deze werden begeleid door politiemensen . Er was nogal wat verloop i n dit team . Lang niet iedereen die
Bewoners die reageerden kregen op zo kort mogelijke termijn een preventie
adviseur op bezoek , die tevens voor de montage van de preventieve
Interessant is dat uit diverse buitenlandse onderzoeken ook blijkt dat woningen gelegen aan doorgaande wegen een hoger risico lopen. Om die reden is in het keurmerk handboek hierover ook een eis opgenomen. Rotterdam + de buitenlandse onderzoeken vormen hiermee een voorbeeld van wat we in hoofdstuk 2 'een bewijs achter een eis' noemden. Wat er in dit geval nog aan ontbreekt is dat de moeite genomen wordt al deze brokjes bewijs samen te brengen op enkele pagina's (inclusief goede bronvermeldingen e .d. '.
Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen DSP - Amsterdam
• Van de top 1 2 van won i n g i n brekers zit eind 1 997 nog zeker d e helft die duiden op een aanmerkelijke verg roti ng van de zelfredzaamheid.
Bewoners d u rven zelf met h u n b u re n af te stappen op een verd acht persoon om hem te vragen " wat hij daar zoekt " . In 1 99 3 was d at nog ondenkbaar. Als men het al opmerkte, durfde men niets te doen behalve misschien de politie bell e n .
• Geen verschuivi ngseffecten : aantal overvallen is gestabiliseerd , autocriminal iteit en straatroof gedaald met 1 5 % res p . 1 1 % opnemen en de preventie-adviseurs i nschakelen.
• Werkgelegenheidseffect : uiteindelij k zijn 1 7 preventie-adviseurs/
monteu rs aan een baan geholpen . Daarvoor is een stichti ng ( ' Samen bewoners in veilig heidsvoorzieni ngen geïnvesteerd , na de preventie
acties van de politie bleek dit in de ' projectstraten' te zijn gestegen naar geworden; de stichting is zelfstandiger geworden en heeft ook anderen als klant. De bundeling van krachten i s goeddeels verloren gegaan . Dit heeft
Noot 46 Zie de rapportage van R. Geerts in de literatuurlijst.
Pagina 32 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen DSP -Amsterda m
zijn effect o p het aantal woningi nbraken. Dit i s sindsdien weer toegenomen . Voor 1 997 is de verwachting d at men op een i nbraa krisico van 2 , 2 % uitkomt.
Resumerend Positieve effecten :
• daling i nbraken en verhog ing veil i g heidsgevoel;
• betrokken m a ken bewoners, preventiebewuste houding, bereid heid tot coll ectieve aanpak, kortom positief gedrag van het publiek;
• verbetering contact pol itie-publiek;
• succes van projectmatige daderaanpak motiveert politie.
M i nder positieve effecten :
Succes i s afhankelij k van inspanningen e n coörd inatie door d e politie, het werk is niet in zijn geheel over te d ragen en een projectmatige aanpak is niet eeuwig vol te houden ( kenmerk van een p rojectmatige aanpak is dat het een beg i n heeft, maar ook een ei nd). Het lijkt dus onvermijdel ijk dat het i nbraa krisico na afloop van een project weer gaat stijge n . Mogelijk gevolg op term ij n : herstel oude situatie (veel cri m i n aliteit en o nvei lig heid),
bewoners geen tweede keer meer bereid tot deelname aan projectmatige aanpak.
3 . 4 Inbraak Preventie Centrum (IPC) , A msterdam
Het Amsterdamse I nbraak Preventie Centrum opende i n september 1 989 haar deuren . De gemeente wi lde actiever werken aan i nbraakpreventie in de wij ken en wilde daarbij mensen met een m i n i m u m i n komen tegemoet komen in de kosten van beveilig ing .
De primaire doelstel ling van het I PC lag echter op een ander terrei n : ' het bieden van werkgelegenheid en wer kervaring aan d iverse achterstands
g roepen op de arbeidsmarkt' .
Het IPC ( n u vallend onder de d ivisie CCB van de Stichting WRA) werkt thans met 3 vaste medewerkers, 1 5 banenpoolers (WIW) , 3 JWG 'ers (WIW) en 1 0 CCB'ers. In totaal dus 31 mensen . Deze men sen worden door het IPC zelf opgeleid voor preventiemonteu r . H iervoor is een lespakket samengesteld die ongeveer 2 maanden in bes l ag neemt . In die tijd zal blijken of de kandid aat geschikt is voor preventi emonteur.
Onder leiding van een voorm a n werken deze mensen , die moeilijk toegang krijgen tot d e arbeidsmarkt (jongeren , al lochtonen, werklozen, (gedeeltelijk) arbeidsongeschi kten), aan het i nstal l eren van i nbraakpreventieve voorzienin
gen zoals sloten, strips, a nti-brievenbus hengel kastjes , g l asafscherming en dergelij ke47 .
Gedu rende de acht jaar van haar bestaan wisselde het type werkers al naar gelang de wisselingen van de regel ingen op werkgelegenheid sterrein (JWG , SAJA, TV-GWJ , Banenpool, M el kert, WSW). H et geld o m het I PC draaiende te houden kwam van subsidies van stadsdelen die een contract afsloten met het I PC om in h u n stadsdeel 1 00 tot 400 woningen te beveiligen voor mensen m et een m i n i m u m i n komen. Pas de laatste jaren is er een duidelijke trend naar een meer aan projecten gebonden geldstroom waarbij het I PC 'op beste l l i n g ' van woningcorporaties of stad sdelen ( G SB) een buurt
schouwt, het benodigde werk als het ware offreert (gesplitst naar m ateriaal en uren per woning/blok/eigenaar)48 en daarna u itvoe rt.
Sinds het bestaan van het keurmerk bestaande bou w wordt met het keurmerk gewerkt ( keuze wel of niet conform certificaat veilige woning).
N o o t 47 Naast dit type technopreventief werk is het IPC ook begeleider van enkele buurtconciërges die in de Amsterdamse buurtbeheer aanpak actief zij n .
Noot 48 In deze gevallen moet ook marktconform gewerkt worden.
Pagina 33 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen DSP -Amsterdam
Omdat veel i n oudere en/of slechtere delen van de woningvoorraad gewerkt wordt, i s keurmerk conform bevei ligen vaak n iet real i stisch49.
Het I PC is voor deze studie een i nteressante casus omdat:
• het I PC al sinds 1 98 9 actief is en vanaf de start tot op heden ± 25 .000 deuren c . q . woningen (merendeels heel eenvoudig) beveiligd heeft;
• er sprake is van een i nd ividuele aanpa k en daarnaast ook van een bloks-/
complexgewijze aanpak.
Individuele aanpak
K l a nten met een m i n i m u m i n komen kunnen zich aanmelden voor het laten aanbrengen van i n braakpreventievoorzieni ngen, tegen materiaal kosten en een geringe eigen bijdrage. Nadat een klant zich heeft gemeld bij het I PC wordt gestreefd naar afhandeli n g binnen één à twee weke n .
I n s o m m ige gevallen worden de voorzieningen p a s aangebracht n a
toestemming v a n de hu iseigenaar . Zo wordt voorkomen dat d e bewoner bij het verlaten van de woning de voorzieni ngen moet verwijdere n .
De volgorde v a n handeling b i j individuele a a nvragen o m i nbraakpreventie i s als volgt :
• d e i ndividuele klant meldt zich telefonisch of i n het voorlichtingscentrum met een adviesvraag;
• i ndien gewenst wordt binnen een week een eerste h u i s bezoek afgeleg d ;
• aan huis wordt kosteloos en vrijblijvend advies gegeven . Op basis van dit advies wordt een offerte gemaakt;
• n a opdrachtbevestig i n g wordt een afspraak tot pl aatsi n g van de i nbraak
preventievoorzieni ngen gema a kt;
• voor plaatsing van de inbraakpreventievoorzieni ngen gaan twee mede
werkers van het servi cetea m naar de woning van de klant;
• er wordt contant afgerekend . Een opdrachtformulier wat door zowel een I PC-medewerker als de klant wordt o ndertekend, blijft bij de klant achter.
Op dit formulier tekent de klant d at h ij/zij bekend i s met de i n komens
toets .
Projectmatige aanpak ( bl ok/complex of buurt/wij k)
Naast het aanbrengen v a n i n braa kpreventievoorzieni ngen naar aanleiding van i nd ividuele aanvragen, verricht het I PC ook beve i l i g i ngswerkzaamheden i n g rootschal ige projecten . Het g aat in deze p rojecten om collectieve aanpak v a n bijvoorbeeld een straat of h uizenblok, i n het kader van buurtgerichte i n braakpreventie. Veel van deze projecten worden u itgevoerd in i nbraak
gevoelige bu u rten . O p basis van i nbraakcijfers van de politie worden deze b u u rten geselecteerd .
I n veel van de grootschalige projecten g a at het overigens niet alleen om inbraakpreventie . Vaak worden er ook a ndere m aatregelen getroffen om de buurt vei l iger en leefbaarder te m a ken . De projecten staan dan ook vaak in het kader van buurtbeheer . Er wordt i n d eze projecten samengewerkt met onder andere stadsdele n , pol itie, won i n g bou wverenigingen, wijkopbouw
organen en bewonersco mm issies .
Het I PC beveil igt i n de projecten zowel woni ngen van particuliere eigenaren als v a n woningbouwverenigingen. Voor de grootschalige projecten wordt veelal een projectgroep samengesteld bestaande uit vertegenwoordigers van h et stadsdeel, politie, woningcorporaties en het I PC. O p basis van de
Noot 49 Dat leidt tot -voor de bewoner -onmogelijk dure oplossingen, omdat dan hele deursituaties veranderd moeten worden .
Pagina 34 Fasten seat-belts Politiekeurmerk Veilig Wonen DSP - Amsterdam
i n braakcijfers v a n de politie wordt een wijk/woonblok geselecteerd . De projectgroep bepaalt het niveau van beve i l igen en het stadsdeel geeft veelal een subsidie voor de partic u liere eigenare n tussen de 20 en 70 procent over de a a n te brengen i nbraakwerende middele n . Ook woningcorporaties komen i n aanmerking voor subsidie, die meestal niet meer dan 20 procent
bed raagt. Het I PC schouwt het betreffende gebied en verwerkt alle gegeve n s . De eigenaren/beheerders krijgen daarop een offerte met begeleidend schrijven over wat er aangebracht moet worden aan i nbraak
werende m iddelen en wat het p roject i n houdt. Als de eigenaar a k koord gaat g eeft hij dit aan m iddels het opsturen of faxen van het bijgevoegde
a ntwoordfor m u l i e r .
N a a k koord van d e eigenaar/beheerder neemt h e t I PC contact op met de bewoner voor het m a ken van een afspraak om d e bevei l i gi ngen aan te brenge n .
Effecten
We citeren het I PC voortga ngsverslag :
" Wat de effectiviteit van de bevei l i g i ng betreft is het nog nauwelij ks voorgekomen d at er in een door het I PC bevei ligde woning is i ngebroke n . D i t o n d a n ks het s o m s mini male pa k ket v a n beveiliging dat door d e f i nan
ciële mogelijkheden van de k l a nt aangebracht k a n word e n .
M et n a m e i n g rootschalige projecten, blo kaanpa kken en dergelijke, zijn d e resultaten goed meetbaar. Uit meti ngen bleek d at de resultaten v a n beve i l i g i ng zeer goed zijn t e noem e n , bijvoorbeeld :
• Vóór d e uitvoering van het project i n D u ivelseiland ( beveiliging van 200 gemeenschappelijke toegangsdeuren ) , vonden er o ngeveer 1 8 i nbrake n p e r m aand pla ats i n deze buurt . Tijdens en n a h e t project vonden e r zeker gedurende e e n half j a a r g e e n i n braken plaats. I n de periode april
'94 tot dece m ber ' 94 werden er d r i e i n brake n gepleeg d . Twee hiervan vonden plaats i n niet-beveiligde w o n i n g e n , dus woningen die bu iten het project vielen .
• I n het Schollenbrugproject vonden er voor a a nvang van het project ongeveer 28 i n br a ken plaats in anderhalf jaar tijd . Na afronding van het project is er één poging tot i n b r a a k geweest in dit gebied . N aderhand is gebleken d at deze pog ing is misl u kt d oordat de woning goed was beve i l ig d . Dit project werd al in 1 9 9 5 op het niveau van Politiekeurmerk Veilig Wonen u itgevoerd .
Vooral d e anti-inbraakstrip tegen het 'flipperen' heeft door meetbare resul
taten veel navo l g i ng gekregen bij met n a m e woning bouwverenig i ngen . I n de afgelopen jaren heeft het I PC een hoeveel heid strippen aangebracht ter lengte van bijna 20 kilomete r . ,, 50
Qua respons scoort de I PC-aanpak erg hoog . Bij de i ndivid uele aanvragers spreekt dit voor z i c h : die zijn al dusdanig gemotiveerd dat ze zelf contact met het I PC opnemen en het aanbod d at hen gedaan wordt is relatief goed
Qua respons scoort de I PC-aanpak erg hoog . Bij de i ndivid uele aanvragers spreekt dit voor z i c h : die zijn al dusdanig gemotiveerd dat ze zelf contact met het I PC opnemen en het aanbod d at hen gedaan wordt is relatief goed