van de Liberté binnengekomen via de particuliere dienst van Reuter. In de zes onderzochte kranten wordt het woord “Trônes” met zowel ‘C’ als ‘E’ geschreven. Slechts in één krant, de
Tilburgsche Courant, komen beide spellingswijze binnen het artikel voor. De plaats van het
woord ‘Bosch’ (voor of achter ‘Trônes’) wisselt echter in meer van de artikelen en ook het woord ‘Woud’ wordt soms gebruikt. Daarnaast valt het op dat ook andere geografische namen op verschillende wijzen gespeld worden (bv. Hardicourt of Hardecourt). Tussen de hier gegeven
korte citaten staat een grafische beschrijving van de slag om het Trônes-bos. Deze grafische beschrijving wordt zoals te zien is reeds aangekondigd in de inleiding van het artikel. Enkele dagbladen melden echter per abuis dat dit artikel afkomstig is uit de Graphic (een Brits geïllustreerd tijdschrift). Wat verder opvalt is dat het artikel in de regionale kranten vrijwel identiek is aan de vertaling uit één van de landelijke kranten: de versie uit de Tilburgsche Courant is vrijwel gelijk aan het Algemeen Handelsblad, en de versie uit het Rotterdamsch Nieuwsblad komt overeen met De Telegraaf.
- Algemeen Handelsblad, 13 juli 1916, avondblad, blz. 1.
LONDEN, 13 Juli. (Reuters bijz. dienst) In de Graphic beschrijft de correspondent van de Liberté hoe de Engelschen het Trones-bosch namen. Hij vertelde dat het bloedige gevecht drie dagen duurde. Het Trones-woud, ten noorden van Hardicourt gelegen, bezit tengevolge van zijn ligging een grote strategische waarde. (…) Te zes uur 's avonds hadden de Duitschers nog slechts het noordelijk deel van het Trones-bosch behouden, boven, het dorp Bazentin le Grand.
- NRC, 13 juli 1916, avondblad, blz. 2.
LONDEN, 13 Juli. (Reuter.) Een correspondent van de Parijsche Liberté geeft een pakkende beschrijving van de verovering van het Troncs-bosch door de Engelschen. “Deze groote, verwoede, bloedige slag heeft gedurende drie dagen gewoed in het Troncs-bosch, ten noorden van Hardecourt.” De correspondent geeft een verklaring van de strategische waarde van het bosch. (…) Om zes uur 's avonds hadden de Duitschers enkel nog maar het noordelijke gedeelte van het bosch van Troncs ten noorden van het dorp Bazentin-le-Grand in bezit.
- Rotterdamsch Nieuwsblad, 14 juli 1916, derde blad, blz. 1 en 2.
LONDEN, 13 Juli. (Reuter. Part.) De correspondent van de Liberte geeft een grafische beschrijving van de wijze, waarop het bosch van Tron[e/c]s door de Engelschen genomen werd. “Het is, zegt hij, een groote slag, hardnekkig en bloedig geweest, die sedert drie dagen in het bosch van Tron[e/c]s. ten noorden van Hardecourt heeft gewoed.” (…) Om zes uur ‘s avonds bezetten de Duitschers alleen nog maar het noordelijk deel van het bosch van Tron[e/c]s boven het dorp Bazentin-le-Grand.
- De Telegraaf, 13 juli 1916, avondblad, blz. 1.
LONDEN, 13 juli. (Reuter – Part.) De Correspondent van de ‘Liberté’ geeft een graphische beschrijving van de wijze waarop het bosch van Trones door de Engelschen genomen werd. “Het is zegt hij, een groote slag, hardnekkig en bloedig geweest, die sedert drie dagen in het bosch van Trones, ten noorden van Hardecourt heeft gewoed. (…) Om zes uur ’s avonds bezetten de Duitschers alleen nog maar het Noordelijke deel van het bosch van Trones boven het dorp Bazentin-le-Grand. - Tilburgsche Courant, 13 juli 1916, blz. 3.
LONDEN, 13 Juli. (R.B.). In de Graphic beschrijft de correspondent van de „Liberte" hoe de Engelschen het Troncs bosch namen. Hij vertelt dat het bloedige gevecht drie dagen duurde. Het Trones-woud, ten noorden van Hardicourt gelegen bezit ten gevolge van zijn ligging een groote strategische waarde. (…) Te zes uur ’s avonds hadden de Duitschers nog slechts het noordelijk deel van het Trones-bosch behouden, boven het dorp Zazentin-le-Grand.
- De Tijd, 13 juli 1916, blz. 1.
De correspondent van de „Liberté” geeft, volgens Reuter, een beschrijving van de wijze waarop het bosch van Trones door de Engelschen genomen werd. (…) Om zes uur ’s avonds bezetten de Duitschers alleen nog maar het noordelijk deel van het Trones-bosch boven het dorp Bazentin-le- Grand.
Bibliografie
Primaire bronnen
Dagbladen
Algemeen Handelsblad, Nieuwe Amsterdamsche Courant De Telegraaf
De Tijd
De Tribune, rev. soc. volksblad De Volkskrant
Het Volk, dagblad voor de arbeiderspartij Nieuwe Rotterdamsche Courant
Nieuwsblad van het Noorden, dagblad van de Noordelijke provinciën Rotterdamsch Nieuwsblad
Tilburgsche Courant, dagblad van het zuiden
Tijdschriften
De Nieuwe Amsterdammer, onafhankelijk Nederlandsch weekblad De Notenkraker, zondagsblad van ‘Het Volk’
De Toekomst, weekblad voor Nederland Haagsche Post, een Hollands weekblad Het Leven, geïllustreerd
Katholieke illustratie
Panorama, geïllustreerd weekblad Timotheüs, geïllustreerd weekblad Vragen des tijds
Wereldkroniek
Secundaire Literatuur
Boersma, Marcel, Botsende stijlen, De Eerste Wereldoorlog en de Nederlandse journalisatieke
cultuur, Tijdschrift voor mediageschiedenis jrg. 2 nr. 2 (december 1999) 41-68
Brants, Chrisje en Kees, Velden van Weleer, reisgids naar de Eerste Wereldoorlog,(Amsterdam,
1997 eerste druk 1993)
Buchan, John, De strijd aan de Somme, de eerste phase (Londen, [1917]) Buchan, John, De strijd aan de Somme, de tweede phase (Londen, [1917])
Damme, Paul, Van, Vriend over Vijand, De grote oorlog in spotprenten (Tielt, 2013) Duffy, Christopher, Through German eyes, the British & the Somme 1916 (Londen, 2006)
Ekstein, Modris, Rites of spring, the Great War and the birth of the modern age (Boston en New
York, 2000 eerste druk 1989)
Ellis, John, The social history of the machine gun (Londen, 1975)
Farrar-Hockley, A.H., The Somme, The death of a generation (Bristol, 2004 eerste druk 1964) Farrar, Martin J., News from the front, War correspondents on the Western front 1914-18
Fegan, Thomas, ‘The Baby Killers’, German air raids on Britain in the First World War
(Barnsley, 2002)
Fletcher, David, British Mark I tank 1916 (Oxford, 2008 eerste druk 2004)
French, David, The meaning of attrition, 1914-1916, The English historical review, jrg. 103
nr. 407 (April, 1988) blz. 385-405.
Fussell, Paul, The Great War and Modern Memory (New York, 2009 eerste druk 1975) Gilbert, Martin, The Somme, Heroism and Horror in the First World War (Londen, 2007) Gliddon, Gerald, Somme 1916, a battlefield companion (Stroud, 2010 eerste druk 1987)
Green, Andrew, Writing the Great War, Sir James Edmonds and the official history 1915-1948
(Londen 2003)
Gregory, Adrian, The last great war : British society and the First World War (Cambridge, 2008) Hartesveldt, Fred R., van, The battles of the Somme, 1916 : historiography and annotated
bibliography (Westport, 1996)
Hart, Peter, Bloody april, Slaugther in de skies over Arras, 1917 (Londen, 2005) Hart, Peter, Somme Succes, the Royal Flying Corps and the Batlle of the Somme, 1916
(Barnsley, 2001)
Horne, Alistair, The price of glory, Verdun 1916 (Londen, 1993 eerste druk 1962)
Hynes, Samuel, A war imagined: the First World War and English culture (Londen, 1990) Keegan, John, The face of battle (Londen, 1976)
Keegan, John, The First World War (Toronto, 2000 eerste druk Londen, 1998) Koch, Koen, De slag van de Somme 1916 (Amsterdam, 2006)
Kristel, Conny, Propagandaslag, Nederlandse reacties op de Britse film ‘Battle of the Somme’
(1916) in: Martin Kraaijestein en Paul Schulten, red., Wankel evenwicht, Neutraal Nederland en de Eerste Wereldoorlog (Soesterberg, 2007) blz. 344-365
Liddell Hart, B.H., The tanks: the history of the Royal Tank Regiment and its predecessors: Heavy
Branch Machine-Gun Corps, Tank Corps and Royal Tank Corps, 1914-1945 (Londen, 1959)
Macdonald, Lyn, Somme (Londen, 1993 eerste druk 1983)
Middlebrook, Martin, The first day on the Somme, 1 juli 1916 (Londen, 1984 eerste druk 1971) Moeyes, Paul, Buiten schot, Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914-1918 (Amsterdam,
2005 eerste druk 2001)
Morrow jr., John H., The Great War in the Air, military aviation from 1909 to 1921
(Tuscaloosa, 2009)
Norman, Terry, The hell they called High Wood, The Somme 1916 (Barnsley, 2012
eerste druk 1984)
Oudheusden, Jan, van, De Eerste Wereldoorlog in een notendop (Amsterdam, 2007) Philpott, William, Bloody victory, the sacrifice on the Somme (Londen, 2009)
Pidgeon, Trevor, Battleground Europe, Flers & Gueudecourt 15-26 september 1916
(Barnsley, 2002)
Pidgeon, Trevor, Tanks on the Somme, from Morval to Beaumont Hamel (Barnsley, 2010) Prior, Robin en Wilson, Trevor, Debate Paul Fussell at War, War In History, jrg. 1, nr. 1
(1994) 63-80
Prior, Robin en Wilson, Trevor, The Somme (New Haven en Londen, 2005) Proctor, Tammy M., Civilians in a world at war, 1914-1918 (New York, 2010)
Rapport van Generaal Sir Douglas Haig opperbevelhebber v/d Britsche legers in Frankrijk ([1917])
Sassoon, Siegfried, Memoirs of an infantry officer (Londen, 1997 eerste druk 1930).
Sheffield, Gary, Forgotten victory: the First World War, myths and realities (Londen, 2001) Sheffield, Gary, The Somme (Londen, 2003)
Sheftall, Mark David, Altered memories of the Great War: Divergent narratives of Britain,
Australia, New Zealand and Canada (Londen, 2009)
Sheldon, Jack, The German army on the Somme (Barnsley, 2005)
Stoelinga, Th. H. J., Russische revolutie en vredesverwachtingen in de Nederlandse pers
maart 1917 – maart 1918 (Bussum, 1967)
Tames, Ismee, ‘Oorlog voor onze gedachten’, Oorlog neutraliteit en identiteit in het Nederlandse
publieke debat, 1914-1918 (Hilversum, 2006)
Todman, Dan, The Great War: myth and memory (Londen, 2005)
Travers, Tim, The killing ground, the Britisch army the Western front and the emergence of
modern warfare 1900-1918 ( Londen, 1987)
Weedon, Chris en Jordan, Glen, Collective memory, theory and politics, Social Semiotics jrg. 22
nr. 2 (april 2012) 143-153
Winter, Jay, Cultural divergences in patterns of remembering the Great War in Britain and France
in: Robert Tombs en Emile Chabal red., Britain and France in two World Wars, truth, myth and memory (Londen en New York, 2013) blz. 161-177
Winter, Jay en Prost, Antoine, The Great War in history, debates and controversies, 1914 to the present (Cambridge, 2005)
Winter, Jay, Remembering War, the Great War between memory and history in the Twentieth
century (New Haven & Londen, 2006)
Winter, R., de, Leven voor de Luchtvaart, Hendrik Walaardt Sacré 1873-1949 (Den Haag, 1992) Wolf, ariëtte, Het geheim van De Telegraaf: geschiedenis van een krant (Amsterdam, 2009) Wright, Patrick, Tank : the progress of a monstrous war machine (Londen, 2001)
Films en Documentaires
Blackadder goes Forth (BBC One, 1989) In Europa, afl. 5 (VPRO, 2007) op:
<http://ineuropa.vpro.nl/programmas/36788896/afleveringen/36883134/> (14-11-2013).
‘De Nederl. regeringsfilm van leger en vloot Holland Neutraal’ (1917) op:
<http://www.geschiedenis24.nl/nieuws/2007/december/HOLLAND-NEUTRAAL-De-
leger-en-vlootfilm-uit-1917.html> (19-11-2013) The Battle of the Somme (1916), op:
<http://www.youtube.com/watch?v=krT1lX_Dvm0> (12-01-2014) The Battle of the Somme (BBC, 1976), op:
<http://www.youtube.com/watch?v=gzw6Vkjfq4o> (10-01-2014) The Somme: from defeat to victory (BBC One, 2 juli 2006), op:
<http://www.youtube.com/watch?v=6cK5xL6QBM0> (14-11-2013)
Timewatch, Haig the unknown soldier (BBC Two, 1996), op:
<http://www.youtube.com/watch?v=hRyqu0wdRR0> (7-1-2014) Timewatch, Tanks, Wonder weapon of WWI? (BBC Two, 1995), op:
<http://www.youtube.com/watch?v=Wjxia4beWwQ> (18-1-2014)
Online bronnen en literatuur
Informatie over de documentaire The Somme: from defeat to victory (2006) op: <http://www.bbc.co.uk/programmes/b007cgy6> (14-11-2013)
Informatie over herdenkingen bij het Newfoundlanders monument:
<http://www.greatwar.co.uk/events/somme-events.htm> (23 maart 2014)
Informatie over de Nederlandse vertaling van de werken van Middlebrook, Macdonald en Gilbert
en de verspreiding daarvan in bibliotheken op:
<https://www.worldcat.org/search?q=Somme&fq=ln%3Adut&dblist=638&start=1&qt=
page_number_link> (9-4-2014)
Informatie over de spelling van het woord ‘Trônes’ op: