Echtheid en onechtheid

Echtheid en onechtheid zijn thema’s die terugkomen in het contact tussen prostituee en prostituant (zie paragraaf 5.1.2). Overdreven en geacteerd gedrag wordt als ‘nep’ en niet intiem bestempeld. Respondenten weten dat het contact voor de prostituee om geld verdienen gaat: de basis van het contact is een economische transactie. Wanneer ze een ‘goede actrice’ treffen, kunnen ze dit vergeten en een vorm van intimiteit ervaren. Het lijkt niet mogelijk om intimiteit te ervaren als de prostituee de prostituant enkel ziet als middel voor geld. Eerder bleek in de discussie dat juist het relationele aspect belangrijk is voor het ervaren van intimiteit: men wil bij intimiteit het idee hebben dat er wederzijdse gevoelens zijn (zie paragraaf 5.1.5). Een gemeende houding vanuit de prostituee lijkt dus een

mogelijkheidsvoorwaarde voor het ervaren van intimiteit.

Baudrillard is een Franse filosoof die schrijft over de schijn van de werkelijkheid (Van Gils, 1993). In de huidige maatschappij kan alles zichtbaar worden gemaakt. Als voorbeeld worden pornovideo’s genoemd die geslachtsorganen groter in beeld brengen dan dat ze werkelijk zijn. Baudrillard komt met de term ‘simulatie’. Hierbij heeft hij het over een representatie van de werkelijkheid, zoals schijnhandelingen door mensen. Acterende

63

Baudrillard legt uit dat wanneer dingen meer zichtbaar lijken te zijn, er minder zicht is op de waarheid: wat werkelijk is raakt juist meer verborgen (Van Gils, 1993). Er zijn veel

representaties van de werkelijkheid waardoor het lastig te bepalen is wat wel en niet echt is. Baudrillard stelt de vraag: wat is de grens tussen echt en onecht?

Dit is door te trekken naar de context van de prostitutie. Volgens prostituanten doen prostituees schijnhandelingen wanneer ze een zakelijke houding aannemen en overdreven kreunen of ongepaste complimenten geven (zie paragraaf 4.2.2). Het doel van de prostituee is altijd geld verdienen, ook bij een warme houding of een klik. Toch is ook hier de grens tussen echtheid en onechtheid niet helemaal helder. Wanneer prostituees affectie tonen kan dit gespeeld zijn, ten behoeve voor het verdienen van geld, maar het kan toch ook gemeend zijn? Net als in de filosofie van Baudrillard blijft de vraag onbeantwoord wanneer iets echt of onecht is. Het blijft onhelder of prostituees zo nu en dan wel ‘echte’ intimiteit ervaren in het contact met de prostituant. Doordat dit onhelder is, blijft er een mogelijkheid bestaan dat prostituees gemeende affectie tonen. Intimiteit is een relationeel begrip waarbij de voorwaarde is dat men het gevoel heeft het van twee kanten wordt ervaren. De optie dat prostituees soms intimiteit ervaren geldt als mogelijkheidsvoorwaarde voor het ervaren van intimiteit.

Een andere manier om naar echtheid te kijken is door middel van het

authenticiteitsideaal in de filosofie van Charles Taylor en de levenskunst van Joep Dohmen. Hier vindt men echtheid in zichzelf, doordat men eerlijk en trouw is naar zichzelf (Taylor, 1994; Dohmen, 2008). Taylor plaatst het authenticiteitsideaal tegenover het autonomie-ideaal van Bloom (Taylor, 1994). Bloom geeft aan dat mensen elkaar als middel behandelen: we zijn allemaal handelswaar. We stellen ons op als klanten om onze behoefte te bevredigen. Dit is hoe hij de huidige individualistische maatschappij beschrijft. Het authenticiteitsideaal gaat ook uit van een individualistische maatschappij, maar beschrijft dat de mens de neiging heeft trouw te zijn aan de eigen waarden en handelt vanuit zelfverantwoordelijkheid. Joep Dohmen (2008) noemt dit een houding van waarachtigheid.

Opvallend is dat de antwoorden van de respondenten in eerste instantie aansluiten bij de ideeën van Bloom. Ze lijken zich soms ook klant te voelen (zie paragraaf 5.1.4). Aan de andere kant schamen ze zich voor hun egoïstische gedrag (zie paragraaf 4.1.2). Volgens het authenticiteitsideaal is een egoïst ‘inauthentiek voorzover hij de slaaf is van zijn behoeften en

hebzucht’ (Dohmen, 2008, p.194). Uit het verrichte onderzoek blijkt dat respondenten niet zo

egoïstisch zijn als ze zich voordoen. De meeste respondenten lijken niet alleen aan zichzelf te denken, maar zijn bezig met hoe ze overkomen bij de prostituee en hoe ze zich gedragen.

64

Authenticiteit heeft een dialogisch karakter; het krijgt vorm in de relatie met anderen. Prostituanten zijn bezig met thema’s als erkenning. Taylor (1994) legt uit dat we erkenning nodig hebben van anderen, zeker in deze maatschappij die weinig houvast biedt over wat goed en slecht is. Prostituanten lijken deze erkenning te zoeken bij de prostituee (zie paragraaf 5.1.3). Aanvankelijk lijkt het alsof ze het contact met de prostituee als instrumenteel

aanvaarden, maar eigenlijk doen ze dat niet. Ze willen de prostituee niet als instrument zien voor hun wensen en andersom willen ze niet dat de prostituee hen als louter zakelijk

behandelt. Er is een verlangen naar wederzijdse erkenning.

Een vraag die blijft bestaan is wanneer respondenten trouw zijn aan zichzelf. Een mogelijk antwoord is dat ze trouw zijn aan zichzelf wanneer ze erkennen dat de prostituee voor hen geen instrument is, maar dat ze meer willen dan alleen seks. Ze zijn trouw aan zichzelf wanneer ze toegeven dat intieme zaken het contact beter maken. Had Nietzsche dan toch gelijk in paragraaf 2.1.1; dat intimiteit alleen voor zelfbewuste personen is weggelegd? Het lijkt erop dat intimiteit een relationeel begrip is, waarbij de echtheid zit in het erkennen dat het niet enkel een instrumentele uitwisseling is tussen prostituee en prostituant. Er speelt altijd meer dan alleen seks.

5.2 // PRAKTISCHE IMPLICATIES VAN HET ONDERZOEK

Naast theoretische doelstellingen, zijn er ook een aantal praktische doelstellingen van het onderzoek. De praktische doelstellingen gaan over het effect dat het onderzoek zou kunnen hebben op het beleid of op educatieve projecten.