Resultaten van de face-to-face interviews (fase II)
8. Profielen van de slachtoffers
8.3 De duur van het geweld
De gevolgen van huiselijk geweld zijn duidelijk ernstiger voor slachtoffers van meerdere daders dan voor degenen die met één dader te maken hebben gehad. Meer dan de helft van de slacht-offers van meerdere daders is overspannen geworden. Ook is in deze groep het risico op een zelfdoding aanzienlijk groter; 23 procent heeft een poging tot zelfdoding gedaan. Hier gaat het voor een belangrijk deel ook om een stapeling van factoren: jongere slachtoffers hebben vaker met meerdere daders van doen. En heel jonge slachtoffers ondervinden ernstiger gevolgen.
8.3 De duur van het geweld
In deze paragraaf bezien we de mogelijke effecten van langdurige blootstelling aan huiselijk geweld. We maken onderscheid naar de volgende perioden:
Geweld dat korter duurde dan vijf jaar Geweld duurde vijf t/m negen jaar Geweld duurde tien jaar of langer.
Voor al deze respondenten geldt dat het geweld nu niet meer voortduurt. Het geweld is gestopt.
Langdurig geweld begint vaak al voor het 12e jaar.
Figuur 8.3.1 Leeftijd waarop voor het eerst te maken met geweld, bekeken naar de duur van
het geweld
Percenteerbasis (n)= 252 (10 jaar +), n=138 (5-9), n=303 (< 4 jaar )
Bij slachtoffers die tien jaar of langer met geweld te maken hebben gehad, is het geweld vaker al voor hun 12e levensjaar begonnen. Dit betekent dat met name jongere slachtoffers grotere risico‟s lopen slachtoffer te worden van langdurig geweld.
43% 33% 16% 9% 4% 18% 26% 24% 23% 22% 38% 42% 10 jaar of langer 5-9 jaar Korter dan 5 jaar
30-6-2010/17124 Rapport Huiselijk Geweld 148/164
Langdurig geweld vaker in het eigen huis
Langdurig geweld (langer dan vijf jaar) vindt vaker plaats in het eigen huis van het slachtoffer. Bij 86 procent van de slachtoffers gebeurt het geweld in het eigen huis. Duurt het geweld vier jaar of korter, dan is dat 65 procent.
Figuur 8.3.2 Locatie waar het geweld plaats vindt, bekeken naar de duur van het geweld
Percenteerbasis (n)= 252 (10 jaar +), n=138 (5-9), n=303 (< 4 jaar )
Dader vaker last van psychische problemen
Daar waar sprake is van langdurig geweld (tien jaar of langer) worden relatief vaak psychische problemen, ernstige ziekte of pijn of de geboorte van een kind genoemd als van invloed op de dingen die de dader deed.
Tabel 8.3.1 Situaties of gebeurtenissen van invloed op de dingen die de dader deed; naar
de duur van het geweld.
85% 88% 65% 10% 7% 16% 6% 3% 9% 3% 4% 10 jaar of langer 5-9 jaar Korter dan 5 jaar Eigen huis Huis van dader Ander woonhuis Ergens buiten Andere plek 10 jaar of langer 5-9 jaar korter dan 5 jaar Sterfgeval van een bekende 11% 12% 7%
Scheiding 15% 12% 15%
Verlies werk 12% 6% 8%
Ernstige ziekte of pijn 8% 7% 2% Ernstige conflicten met iemand anders 18% 16% 12%
Verliefdheid 6% 5% 12% Zwangerschap 6% 7% 4% Geboorte 7% 6% 1% Nieuwe baan 2% 3% 4% Verhuizing 6% 4% 3% Psychische problemen 53% 42% 40% Alcohol/drugsgebruik 34% 33% 33% Anders 30% 25% 24%
Geen van deze 8% 12% 9%
Bij langdurig geweld meer schone schijn
Daders van huiselijk geweld hebben vaak twee gezichten. Dit geldt nog sterker voor de situaties waarbij het geweld al langere tijd voortduurt (vijf jaar of langer). Bij ruim 80 procent van deze slachtoffers is de dader bij andere mensen heel anders dan thuis. Bij kortdurend geweld (tot vijf jaar) zien we dat minder vaak (71%).
Figuur 8.3.3 Percentage daders dat zich elders anders voordoet dan thuis, naar
bloot-stellingsduur van het slachtoffer
86% 82% 71% 0% 50% 100% 10 jaar of langer 5-9 jaar Korter dan 5 jaar
30-6-2010/17124 Rapport Huiselijk Geweld 150/164
Bij langdurig geweld meerdere slachtoffers
Als het geweld tegen het geïnterviewde slachtoffer langer heeft geduurd, dan is de kans ook groter dat er meerdere slachtoffers zijn gemaakt door dezelfde dader. De leeftijd van het slachtoffer speelt hier ook een rol. We zagen namelijk al eerder dat in een situatie met jonge slachtoffers er ook vaak meerdere slachtoffers zijn.
Tabel 8.3.2 Wat de dader bij anderen (dan het geïnterviewde slachtoffer) heeft gedaan
Weergegeven zijn de percentages slachtoffers die aangeven dat ook anderen hiermee te maken kregen
10 jaar of
langer 5-9 jaar
korter dan 5 jaar Bespot of gekleineerd worden 58% 41% 27% Voortdurend in de gaten houden 23% 15% 12% Niet mogen uitgaan 27% 15% 7% Geen afspraak mogen maken 23% 10% 7% Met opzet spullen vernielen 26% 21% 15% Gedreigd relatie te verbreken 18% 15% 8% Andere vorm psychisch geweld 44% 32% 18%
Lichamelijk pijn doen 47% 35% 24% Geslagen met een voorwerp 21% 20% 10% Duwen, grijpen, arm omdraaien 36% 28%
Gelagen, geschopt gebeten 39% 30% 18% Verstikt gewurgd of gebrand 6% 6% 3% Bedreigd met een mes/wapen 8% 7% 7% Andere vorm lichamelijk geweld 17% 11% 8% Verkracht worden 7% 6% 4% Proberen seks op te dringen 12% 12% 10% Gedwongen seksuele handelingen 8% 5% 5%
Andere vorm seksueel geweld 8% 7% 5%
Hoe langer het geweld duurt, des te ernstiger de gevolgen
Tabel 8.3.3 Gevolgen voor slachtoffers; naar de duur van het geweld
We zien dat degenen die langdurig aan het geweld hebben blootgestaan, daar op latere leeftijd duidelijk ernstiger gevolgen van hebben ondervonden. Wanneer we respondenten vragen naar hoe zij de ernst van de voorvallen inschatten op het moment dat die gebeurden, dan zien we dat de duur van het geweld niet van invloed is op het antwoord dat men geeft op die vraag. Dit doet vermoeden dat veel respondenten zich op het moment zelf niet volledig bewust waren van de mogelijke toekomstige gevolgen van hetgeen hen overkwam.
10 jaar of
langer 5-9 jaar
korter dan 5 jaar Gescheiden van deze persoon 89% 85% 81% Had/heb minder zelfvertrouwen 81% 83% 68% Gevoel van boosheid gekregen 78% 75% 70% Moeite mensen te vertrouwen 73% 71% 63% Werd neerslachtig 71% 66% 55% Kreeg angstgevoelens 68% 61% 56% Kreeg moeite met relaties 66% 68% 58% Ben er overspannen van geworden 62% 57% 39% Vrienden verloren 56% 45% 40% Kreeg nachtmerries 54% 49% 38% Veel uitgaven niet veroorloven 51% 41% 27% Contact met familie verloren 51% 33% 22% Moest verhuizen 45% 47% 35% Tijdelijk lichamelijk letsel 38% 32% 30% Heb eetproblemen gekregen 35% 23% 19% Op een voorwerp afgereageerd 34% 27% 25% Poging tot zelfdoding gedaan 31% 20% 14% Kon niet naar mijn werk 30% 27% 22% Kon niet naar school/opleiding 25% 16% 12% Op iemand anders afgereageerd 23% 16% 19% Problemen met medicijnen gekregen 21% 17% 14% Heb mijn baan verloren 20% 12% 10% Blijvend lichamelijk letsel 15% 13% 9% Heb een drankprobleem gekregen 9% 7% 5% Heb een drugsprobleem gekregen 3% 2% 3%
30-6-2010/17124 Rapport Huiselijk Geweld 152/164
Machtsverhoudingen
We kijken nu wederom naar de machtsverhoudingen tussen slachtoffer en dader, maar nu vanuit het perspectief van de duur van het geweld. De indicatoren die de machtsverhoudingen weergeven hebben een waarde van minimaal 0 en maximaal 10, waarbij geldt hoe hoger, des te vaker men er mee te maken heeft gehad (zie ook de vorige paragrafen en paragraaf 5.2).
Naarmate het geweld langer duurt, is er ook meer sprake van respectloosheid, manipulatief gedrag en controlerend gedrag. Het lijkt erop dat deze gedragingen zich versterken naarmate de duur van het geweld toeneemt. Dit effect is zichtbaar op alle dimensies.
Figuur 8.3.4 Houding van dader ten opzichte van slachtoffer naar de duur van het geweld,
schaalscore 0-10
Percenteerbasis (n)= 252 (10 jaar +), n=138 (5-9), n=303 (< 4 jaar )
Kijken we naar het gespiegelde gedrag van het slachtoffer dan zien we dit effect niet sterk terug. Wel zien we dat machteloosheid sterk toeneemt als het geweld eenmaal langer dan vier jaar duurt. 1,9 4,6 5,4 6,1 2,7 2,3 3,9 5,1 5,3 1,9 3,1 2,9 4,5 4,0 1,0 0 5 10
Wèl een goede relatie van dader met slachtoffer
Controle van dader tov slachtoffer Manipulatief gedrag dader
tov slachtoffer Respectloosheid van de
dader tov slachtoffer Kinderen als dreigmiddel
t/m 4 jaar 5-9 jaar 10 jaar of langer
Figuur 8.4.5 Houding van slachtoffer ten opzichte van dader naar de duur van het geweld,
schaalscore 0-10
Percenteerbasis (n)= 252 (10 jaar +), n=138 (5-9), n=303 (< 4 jaar )
Al met al kunnen we constateren dat naarmate men langer aan geweld blootstaat, men vaker met een manipulerende en respectloze dader te maken heeft. We zullen straks zien dat dit ook geldt voor de ernst van het geweld.