Dutch Summary; Nederlandse Samenvatting

Deze masterscriptie voor sociologie aan de Universiteit van Amsterdam gaat over de ‘Place-

belonging’ van Poolse mensen in Aalsmeer. Aalsmeer is niet alleen het dorp waar ik deels ben

opgegroeid, het is ook de plek waar mijn grootmoeder Nederlands les geeft aan Poolse mensen. De bloemenveiling Aalsmeer en de vele tuinbouw bedrijven daaromheen hebben diverse Poolse mensen in dienst, vaak via uitzendbureaus. Het dorp heeft drie Poolse supermarkten, Poolse kerkdiensten en er worden Poolse feesten georganiseerd. Dit soort plekken soms door de media aangewezen als manieren waarop een ‘parallelle samenleving’ ontstaat.

Dit kan begrepen worden als ‘Migrant place-making’, een wetenschappelijke theorie die verondersteld dat wanneer migranten discriminatie ervaren in een land, ze ervoor kunnen kiezen om zich te verbinden met andere migranten met dezelfde ervaring. Er ontstaat een gemeenschap die door ‘place-making’: bijvoorbeeld Poolse winkels en kerken, kan worden gevalideerd. Hierdoor kan er juist een gevoel van ‘thuis horen’ op de plek ontstaan. Deze scriptie vraag zich af of dit plaatsvind, welke obstakels Poolse mensen in de weg staan, en welke factoren juist een positieve invloed hebben op hun gevoel van ‘behoren tot een plek’.

In dit onderzoek zijn 15 Poolse mensen woonachting in, of in de omgeving van Aalsmeer, geïnterviewd. Dit is geen representatieve steekproef, wat ook niet de intentie van dit onderzoek is. In plaats daarvan is het doel ervaringen te begrijpen en theorieën ontwikkelen. In de interviews ging het om de ervaringen, gevoelens en meningen van deze Poolse mensen. Deze interviews zijn opgenomen en uitgeschreven, en vervolgens gecodeerd. Hieruit werd opgemaakt wat er wel en niet belangrijk was voor deze mensen om zich ‘thuis te voelen’ in Aalsmeer.

Hoofdstuk 3 past de theorie van ‘migrant place-making’ toe. Hoewel veel van de ondervraagden zeker ervaringen hebben met discriminatie, in bijvoorbeeld Nederlandse supermarkten, lijkt het dat er geen gemeenschapsgevoel met andere Poolse mensen in Aalsmeer wordt ervaren. Ook lijkt het belang van ‘Poolse plekken’ zoals een supermarkt of een Poolse kerkdienst mee te vallen voor veel van de ondervraagden. Velen doen weinig boodschappen in dit soort winkels, en de Poolse kerk is maar voor een paar ondervraagde mensen een prettige plek om te zijn. Het lijkt er dus op dat ‘migrant place-making’ niet heel belangrijk is voor Poolse mensen in Aalsmeer.

De tweede theorie die hier wordt aangehaald, is die van ‘place-belonging’. Place-

belonging kan vertaald worden als ‘thuisgevoel’ of ‘behoren tot een plek’. Een uiting van place- belonging is “Ik hoor hier te zijn” of “Ik ben hier thuis”. Deze theorie gaat minder uit van het

ontstaan van een gemeenschap, in plaats daarvan kunnen zaken als vriendelijke relaties, het spreken van de taal en economische en politieke factoren invloed hebben op iemands

78 thuisgevoel. Deze theorie kan dus meer individualistisch worden opgevat, hoewel etniciteit nog steeds een rol kan spelen, hoeft er geen gemeenschap te ontstaan voordat mensen een thuisgevoel kunnen verkrijgen. Dit deel gaat in die zin meer om de uitspraak ‘Ik ben hier’ dan ‘wij Polen zijn hier’.

In Hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de rol van relaties, taal, en huizen en de invloed die deze zaken kunnen hebben op het thuisgevoel.

Relaties met andere Poolse mensen in Aalsmeer blijken beperkt te zijn. Zo wordt de

onzekerheid over de lengte van verblijf wordt genoemd, maar de ondervraagden zijn ook kritisch op andere Poolse mensen. Zo worden roddelen en slecht gedrag genoemd als kenmerken van andere Poolse mensen in Aalsmeer. Relaties met familieleden zijn voor velen wel erg belangrijk. Zo zijn diverse mensen die ik heb gesproken gemigreerd om het gezin bij elkaar te houden. Anderen wijzen op het belang van internet, zowel voor een Poolse gemeenschap in Aalsmeer, als voor contact met de familie die soms in Polen verblijft. Maar hoe zit het met Nederlandse vrienden? Daarvoor blijkt Taal een erg belangrijke rol te spelen.

Aan de ene kant maakt de Nederlandse taal het mogelijk om relaties aan te gaan met Nederlandse mensen, zoals door een hobbyclub, de buren, of Nederlandstalige kerkdiensten. Dit kan zeker helpen met het krijgen van het gevoel dat je ergens ‘hoort’, zo heb ik mensen gesproken die door hun werknemers worden gezien ‘als familie’. Aan de andere kant heerst er het gevoel dat het onmogelijk is om ‘echt Nederlands’ te worden. Mensen blijven zoeken naar woorden, en het blijft moeilijk om echt ‘begrepen’ te worden in het Nederlands. Ook merken Nederlanders vaak het accent van mensen op. Het beheersen van de taal blijkt dus goed te zijn voor een thuisgevoel, maar ook dit blijft dus lastig.

Het is natuurlijk ook belangrijk om te kunnen wonen op de plek waar je je ‘thuis voelt’, maar het vinden van een huis blijkt moeilijk te zijn, iets wat meerdere redenen heeft. Vaak worden hoge prijzen voor koop- en huurhuizen genoemd, maar deze hoge prijzen zijn extra lastig voor sommige Poolse mensen omdat deze via uitzendbureaus werken en niet veel verdienen. Daarnaast hebben mensen ook last van bepaalde vooroordelen, zo willen Nederlanders liever niet verkopen of verhuren aan Poolse mensen. Naast deze twee meer ‘externe’ redenen is er ook een meer interne reden voor velen: de keuze om je echt te binden aan Nederland is moeilijk. Voor sommige mensen was het makkelijk om de keuze te maken om te blijven, voor weer anderen was het altijd duidelijk dat ze terug zouden gaan naar Polen. Meerdere mensen hebben echter deze keuze niet gemaakt, en hebben ook nog geen duidelijk plan. Een meer tijdelijke woonplek is dan handig, omdat je dan eenvoudiger weg kan gaan. Deze tijdelijke situaties zijn vaak echter niet volledig legaal, wat er voor zorgt dat Poolse mensen niet ingeschreven staan bij de gemeente. Zo zijn er dus verschillende obstakels voor het vinden van een huis, maar ook het vinden van een plek waar je je thuis voelt.

79 Het laatste deel van deze scriptie, hoofdstuk 6, gaat in op wat ‘the politics of belonging’ genoemd wordt, of de ‘ politiek rond het thuishoren’. Er zijn verschillende manieren waarop er wordt bepaald wie er wel of niet ‘thuishoort’ in Aalsmeer. Hier gaat het echter vooral om de manieren waarop Poolse mensen praten over andere Poolse mensen. Vaak werd er gesproken over ‘een andere generatie’ of een ‘andere soort Polen’. Deze Poolse mensen zouden uit dorpen komen, minder hoog opgeleid zijn, en slecht gedrag vertonen. Hoewel al deze zaken waar kunnen zijn, leg ik hierin de nadruk op de rol van reputatie. Er wordt aangegeven dat de ‘reputatie’ van Poolse mensen vroeger beter was dan nu. Dit zou komen door het gedrag van nieuwere generaties van Poolse mensen. Wel wordt er vaak uitgelegd dat deze nieuwe mensen zo zijn door hun leefomstandigheden: vaak werken ze via uitzendbureaus bij bedrijven op de bloemenveiling. Deze mensen wonen, werken en leven met andere Poolse mensen, wat het moeilijker maakt om bijvoorbeeld de taal te leren. De mensen die ik heb gesproken willen niet met deze mensen ‘in een zak’ gegooid worden, ook omdat ze merken dat daaruit vooroordelen en onprettig gedrag van Nederlanders uit voortkomt. Deze ervaring leiden sommige Poolse mensen ertoe om zich juist niet te willen vestigen in Aalsmeer en om zich juist in kleinere dorpen rondom Aalsmeer te vestigen en daar zelf een reputatie op te bouwen.

Concluderend kan er worden gesteld dat er diverse obstakels zijn voor Poolse mensen om zich thuis te voelen in Aalsmeer. Het is niet zo dat Poolse supermarkten en kerken perse helpen met het creëren van dit thuisgevoel voor iedereen. De rol van goede relaties met anderen en taal lijken belangrijk te zijn. Obstakels met die te maken hebben met huisvesting zijn ook erg belangrijk voor een thuisgevoel voor Poolse mensen in Aalsmeer. Ten slotte blijkt het relevant om in de toekomst soortgelijk onderzoek te doen naar Poolse migranten die een gevoel van ‘tussen twee plekken in’ ervaren, en hoe zij behoren tot een plek ervaren. Ook de meer tijdelijke groep migranten kan interessant zijn, vooral met betrekking tot de vraag of deze mensen meer op ‘Poolse plekken’ zijn, en hoe dit zich verhoudt tot een gevoel van ‘horen op een plek’.