Dulles: Models that are inadequate to the reality to which they point

Volgens  Dulles  (1987:194)  is  elkeen  van  die  vyf  bestaande  kerkmodelle  geldig  in  die  opsig  dat elkeen van hulle sekere belangrike en noodsaaklike punte uitlig. Hierdie modelle en die  belangrikste punte wat deur hulle uitgelig word, is die volgende: 

 Die  institusionele  model  maak  dit  duidelik  dat  die  kerk  ’n  gestruktureerde  gemeenskap moet wees waarbinne daar sekere ampte bestaan wat oor die nodige  gesag beskik om in aanbidding voor te gaan, sekere perke te stel en die gemeenskap  in ’n amptelike hoedanigheid te verteenwoordig. 

 Die  gemeenskapsmodel  maak  dit  duidelik  dat  die  kerk  deur  die  genade  van  God  verenig is sodat sy lede deur die krag van daardie genade in liefde verenig moet wees.   Die  sakramentele  model  maak  dit  duidelik  dat  die  kerk  ’n  sigbare  teken  van  die 

genade van Christus moet wees. 

 Die kerugmatiese model plaas klem op die feit dat die kerk ’n boodskapper van die  evangelie moet wees wat mense oproep tot geloof in Jesus as Saligmaker. 

 Die  diakonale  model  wys  uit  dat  die  kerk  tot  die  transformasie  van  die  sekulêre  wêreld  moet  bydra  en  die  waardes  van  die  Koninkryk  van  God  na  die  hele  samelewing moet laat deurwerk. 

Wat die geskiktheid van hierdie modelle betref, noem Dulles (1987:196) verder die volgende:  

We are condemned to work with models that are inadequate to the reality to  which they point. … We must refrain from so affirming any one of the models  as  to  deny,  even  implicitly,  what  the  others  affirm.  In  this  way  it  may  be  possible to gain understanding of the Church that transcends the limitations  of  any  given  model.  We  shall  be  able  to  qualify  each  of  the  models  intrinsically  in  such  a  way  as  to  introduce  into  it  the  values  more  expressly  taught by the others. 

Die sakramentele model waarvoor ek reeds in die vorige sub‐afdeling ’n voorkeur te kenne  gegee  het,  het  volgens  Dulles  (1987:197)  besondere  meriete  om  die  waardes  van  al  die 

modelle  saam  te  voeg.  Daar  sal  vervolgens  gepoog  word  om  aan  te  dui  hoedat  die  sakramentele  model  volgens  my  oordeel  deur  die  ander  modelle  verryk  kan  word  en  die  legkaartmetafoor  waarna  in  die  vorige  sub‐afdeling  verwys  is,  sal  ook  in  dié  verband  aangewend word. 

In  terme  van  die  sakramentele  model  is  die  gemeente  ’n  teken  van  die  realiteit  van  die  teenwoordigheid  van  die  genade  van  Christus  in  die  wêreld  (1987:76).  Die  kerk  bereik  hierdie doel nooit volkome in hierdie wêreld nie, maar soos Dulles (1987:71) dit stel: “It is  true  Church  to  the  extent  that  it  is  tending  to  become  more  truly  Church.”  Die  legkaart‐  metafoor  waarna  in  die  vorige  afdeling  verwys  is,  kan  myns  insiens  van  nut  wees  om  die  betrokke  model  verder  toe  te  lig:  Die  legkaartprent  verteenwoordig  die  realiteit  van  die  teenwoordigheid van die genade van God wat op verskillende maniere sigbaar gemaak word  binne die konteks van die gemeente namate die legkaart voltooi word. Elke lidmaat het in  hierdie verband ’n bydrae om te lewer, maar dit sal nie vir almal ewe maklik wees om agter  te kom wat hulle bydrae behels nie.   Die legkaartmetafoor is myns insiens verder van nut ten opsigte van die manier waarop die  sakramentele model deur die gemeenskapsmodel verryk word: Namate die legkaartstukke  hulle  plek  vind  in  die  legkaart,  word  die  prent  duideliker  sodat  dit  ook  vir  ander  stukke  moontlik word om hulle plek te vind. Op soortgelyke wyse dra die onderlinge gemeenskap  in ’n gemeente daartoe by om die genade van God meer sigbaar te maak sodat ander ook  hul  plek  in  daardie  gemeenskap  kan  vind  waardeur  die  genade  nog  meer  sigbaar  gemaak  word. In hierdie opsig vind ek die legkaartmetafoor meer gepas as die beeld van die liggaam  wat dikwels vir die doeleindes van die gemeenskapsmodel gebruik word. Die beeld van ’n  liggaam het egter ook voordele bo dié van ’n legkaart, soos die volgende: As een lid ly, ly al  die lede saam (vgl 1 Korintiërs 12:26).  Die legkaartmetafoor het myns insiens ’n verdere sterk punt naamlik dat dit bydra tot die  insluiting van mense wat dalk andersins uitgesluit mag word: mense wat nog nie ’n funksie  na  wense  vervul  nie  omdat  hulle  nog  nie  hulle  plek  binne  die  gemeente  gevind  het  nie;  mense  wat  nie  binne  die  gemeente  die  gemeenskap  ervaar  waarop  daar  dikwels  klem  geplaas  word  wat  betref  die  Liggaam  van  Christus  as  kerkmodel  nie  (vgl  Dulles  1987:61);  mense  wat  reeds  binne  die  kerk  pynlike  ervarings  beleef  het  en  daarom  huiwerig  is  om 

daarheen  te  gaan  (vgl  Nel  2003:189).  Hierdie  mense  word  nie  net  deur  die  betrokke  metafoor ingesluit as moontlike ontvangers of mense wat verandering moet ondergaan om  in te pas ten opsigte van sekere verwagtinge nie, maar hulle word ingesluit as mense wat ’n  unieke bydrae het om te lewer ten einde die realiteit van die teenwoordigheid van God se  genade binne ’n sekere konteks, toenemend sigbaar te maak. 

Die  legkaartmetafoor  is  egter  myns  insiens  nie  van  nut  wat  betref  die  manier  waarop  die  sakramemtele model deur die ander drie modelle verryk word nie. Die institusionele model  verryk die sakramentele model in die opsig dat die strukture van die kerk daartoe behoort  by  te  dra  dat  die  kerk  ’n  sigbare  teken  van  God  se  genade  is.  Sodoende  word  daar  terselfdertyd meer duidelikheid verkry oor die doel van die betrokke strukture. Die behoud  en  voortbestaan  van  hierdie  strukture  behoort  myns  insiens  nie  opsigself  in  ’n  doel  te  ontaard nie.  

Daar  bestaan  in  verskillende  opsigte  spanning  tussen  die  kerugmatiese  model  en  die  diakonale model (vgl Dulles 1987:87;187). Albei hierdie modelle kan egter daartoe bydra om  die  sakramentele  model  te  verryk.  Die  kerugmatiese  model  vestig  die  aandag  op  die  verkondiging  van  Christus  deur  wie  die  genade  van  God  wat  deur  die  gemeente  sigbaar  gemaak moet word, op ’n besondere wyse geopenbaar is. Dit was juis deur die verkondiging  van  Christus  dat  die  genade  van  God  op  ’n  besondere  wyse  in  die  gemeente  in  Antiogië  sigbaar geword het (vgl afdeling 6.3.5). Die diakonale model vestig die aandag daarop dat  die  genade  mense  moet  aanspoor  tot  dade  waardeur  die  genade  verder  sigbaar  gemaak  word. 

In  terme  van  die  benadering  waartydens  die  sakramentele  model  deur  die  ander  kerkmodelle  verryk  is,  kan  medewerking  in  belang  van  geregtigheid  gesien  word  as  moontlike  handelinge  waartoe  mense  deur  die  bewustheid  van  God  se  genade  beweeg  word  en  waardeur  die  genade  verder  sigbaar  gemaak  word.  Daar  word  tydens  hierdie  benadering rekening gehou met die belemmeringe waarmee sommige mense te doen het  deur  die  manier  waarop  voorsiening  gemaak  word  vir  die  insluiting  van  mense  wat  andersins maklik uitgesluit kan word. Verder word die moontlikheid van onvanpaste beheer  teengestaan  deurdat  ’n  ander  primêre  doel  as  die  uitoefening  van  beheer  aan  kerklike 

strukture toegewys is, naamlik om daaraan mee te werk om aan God se genade ’n sigbare  gestalte te gee.  

Daar  bestaan  verder  by  ’n  legkaart  die  moontlikheid  van  foutiewe  plasing  wat  nie  net  die  prent  kan  versteur  nie,  maar  ook  die  moontlikheid  van  skade  inhou.  Aangesien  daar  in  ’n  gemeente iets soortgelyks kan gebeur, behoort die strukture van ’n gemeente voorsiening  te  maak  vir  sisteme  van  terugvoer  met  die  oog  op  moontlike  regstelling  waaraan  in  die  volgende sub‐afdeling aandag gegee word.