De drie categorieën van de relatie tussen cliënt en counselor

Uit de hoofdstuk 1 is gebleken dat er drie categorieën114 zijn in de persoonsgerichte relatie. Om de persoonsgerichte relatie te vergelijken met de online relatie is voor het gemak een

overzichtelijke tabel gemaakt:

115_{Categorieën Persoonsgerichte relatie Online relatie}

1. De kwaliteiten, attitudes en vaardigheden van de counselor

- De counselor moet eigen ervaringen inbrengen - De counselor moet een warme sfeer neerzetten en heeft bepaalde kwaliteiten zoals: aardig, warm en empathisch,

- De counselor is onderlegd in de persoonsgerichte counseling: hij heeft het vermogen de diepte in te gaan, is wijs en ervaren en is zelfverzekerd, sterk en op zijn gemak met moeilijke gespreksstof116

- De counselor heeft communicatie vaardigheden

- De counselor heeft het vermogen om de cliënt te begrijpen

- De counselor heeft het vermogen empathie over te brengen op de cliënt via online kanalen

- De counselor heeft technische vaardigheden117

2. Hoe de counselor zich verhoudt tot de cliënt

- De counselor draagt de kernvoorwaarden van de persoonsgerichte counseling uit en bezit de attitudes en vaardigheden zoals: verwelkomend, geduldig, (opr)echt en menselijk zijn, toegewijd, uitnodigend, aanwezig,

- Counselors moeten signalen van cliënten te lezen en te begrijpen

- Counselors moeten warmte en empathie uitdrukken

114

Deze categorieën zijn ontstaan vanuit de bronnen Knox & Cooper, 2010 en Boy & Pine, 1999

115 _{Zelf gemaakte tabel waarin gebruikte bronnen worden samengevat} 116 _{Knox, Cooper, 2010, 15-17}

55

begripvol, open, accepterend, verwelkomend, uitnodigend

- De cliënt heeft een actieve rol in de persoonsgerichte counseling. Hij hoort zelf met uitkomsten te komen en heeft verantwoordelijkheid over zijn eigen situatie - De counselor creëert voorwaarden voor de cliënt zodat de cliënt zijn verhaal op een vertrouwelijke, veilige en open manier kan vertellen. De counselor moet hiervoor vertrouwenswaardig en professioneel te werk gaan waarin hij de cliënt een gevoel van veiligheid, wederkerigheid, en ‘iets meer’ dan zijn werk als counselor kan bieden118

- Counselors moeten de betrokkenheid van de cliënt volgen tijdens sessies119

3. Voorwaarden van de relatie - Face-to-face relatie

- De cliënt participeert vrijwillig in de counseling sessies

- Sensitieve communicatie op affectieve, cognitieve, verbale & non-verbale manier.

- De persoonsgerichte relatie gaat uit van een mensbeeld - Wie de cliënt is gaat vooraf aan wie de cliënt wordt - De drie kernvoorwaarden van de persoonsgerichte counseling kunnen niet los gezien worden van elkaar.120

- Ethisch-juridisch: het is de vraag waar de grenzen van de hulpverlening liggen in online counseling. Dusver is dat nog niet helder genoeg.121

Om de persoonsgerichte relatie te vergelijken met de online relatie, zal elke categorie puntsgewijs besproken worden.

1. De kwaliteiten van de counselor

Wat opvalt wanneer de persoonsgerichte relatie vergeleken wordt met de online relatie, is dat het neerzetten van een warme sfeer lastiger lijkt in online counseling. De cliënt en de counselor bevinden zich namelijk niet fysiek in dezelfde ruimte. Er kunnen dus verschillende sferen zijn in online counseling wanneer de cliënt zich in een andere ruimte bevindt dan de counselor. Sfeer is iets sensitiefs, iets wat aangevoeld moet worden. De sfeer laat zich moeilijker sturen door de counselor wanneer de sessies tussen cliënt en counselor niet plaatsvinden in dezelfde ruimte.

Iets anders wat opvalt, is dat online counseling zich meer lijkt te richten op het overbrengen van begrip of empathie naar de cliënt. De hypothese is dat dit lastiger is, omdat wederom de cliënt en counselor zich op afstand van elkaar bevinden. Hiervoor zijn vaardigheden, zoals goed kunnen communiceren, extra belangrijk om tot wederzijds begrip te kunnen komen. Hiervoor is het echter van belang dat counselor evenals cliënt technische vaardigheden bezitten.

118

Boy & Pine, 1999, 116, geparafraseerd en Knox, Cooper, 2010, 15-17

119 _{Sucala, Schnur , Brackman, Constantino, Montgomery, 2013, 288, geparafraseerd} 120 _{Boy & Pine, 1999, p.116, geparafraseerd en Knox, Cooper, 2010, 15-17}

56

Ik mis hier een beetje een conclusie die stelt of er nu wel of geen andere kwaliteiten nodig zijn. Behalve technische vaardigheden, moeten online counselors getraind worden in het bepalen van sfeer op afstand of is dat überhaupt niet mogelijk?

2. Hoe de counselor zich verhoudt tot de cliënt

Het is opmerkelijk dat bij online counseling het kunnen volgen van de cliënt, het begrijpen van de cliënt of het overbrengen van empathie naar de cliënt centraal staat. De aandacht naar de cliënt toe zou eerder verwacht worden bij de persoonsgerichte counseling met zijn cliëntgerichte aanpak. Het lijkt erop dat de afstand tussen cliënt en counselor in online counseling resulteert in een verhoogde prioritering van de verhouding tot en ervaring van de cliënt.

Een belangrijk punt voor de persoonsgerichte counseling in deze categorie is het uitdragen van de kernvoorwaarden die als basis dienen voor de persoonsgerichte counseling. Het is dan ook niet verwonderlijk dat online counseling hier geen aandacht aan schenkt. Daarnaast heeft de cliënt een actieve rol in de persoonsgerichte counseling en is het niet de bedoeling dat de counselor met oplossingen komt voor de cliënt. Verder hoort de persoonsgerichte counselor enkele voorwaarden te scheppen zodat de cliënt op een vertrouwelijke en open manier zijn verhaal kan doen. Een punt van aandacht is dat er in online counseling specifiek wordt

gerefereerd naar het overbrengen van warmte en empathie op de cliënt. Bij de persoonsgerichte counseling wordt dit niet specifiek genoemd, maar empathie zit wel vervat in de

kernvoorwaarden van de persoonsgerichte counseling. In die zin kan er gezegd worden dat beide vormen van counseling aandacht geven aan het overbrengen van empathie op de cliënt.

Het belangrijkste verschil in de verhouding tot de cliënt tussen de persoonsgerichte en de online counseling is...

3. Voorwaarden van de relatie

Een harde eis in de persoonsgerichte relatie is dat de cliënt en counselor face-to-face afspreken. We hebben echter in hoofdstuk drie gezien dat er in de persoonsgerichte counseling verder niet in gegaan wordt op wat er bedoeld wordt met face-to-face contact. Men lijkt ervan uit te gaan dat het een vaststaand gegeven is, namelijk een direct contact waarbij cliënt en counselor in dezelfde ruimte aanwezig zijn. Het is niet duidelijk of in de persoonsgerichte counseling

videoconferencing ook gerekend mag worden tot face-to-face contact. Wellicht moet er daarom een onderscheid worden aangebracht tussen het fysieke en het bemiddelde face-to-face contact. Het is lastiger voor de online counseling om te communiceren op sensitieve wijze dan voor de persoonsgerichte counseling. De counselor kan namelijk niet non-verbaal communiceren, of non- verbaliteit zien van de cliënt. Dit zou wellicht nog wel mogelijk zijn bij videoconferencing counseling waarbij cliënt en counselor elkaar kunnen zien.

Online counseling heeft dusver nog niet zoveel voorwaarden gesteld aan de relatie tussen cliënt en counselor. Dit komt omdat het nog onduidelijk is waar de grenzen van de hulpverlening liggen. De voorwaarden van online counseling zijn nog in ontwikkeling.

57

Uit de drie bovenstaande categorieën valt te leiden dat:

- Sfeer en sensitieve communicatie lijkt lastiger te zijn via online counseling dan via de persoonsgerichte counseling. De non-verbaliteit valt weg bij chat en e-mail counseling. Dit zou echter wel mogelijk kunnen zijn via videoconferencing counseling.

- De persoonsgerichte counseling stelt als harde eis face-to-face contact voor. Er wordt echter niet geëxpliciteerd wat hieronder wordt verstaan. Videoconferencing

counseling zou dan alsnog mogelijk zijn via een bemiddeld face-to-face contact. De vraag is echter of de persoonsgerichte counseling alleen fysieke face-to-face contact bedoeld.122

- Counselor evenals cliënt moeten in online counseling technische vaardigheden bezitten om goed te kunnen communiceren.