Doorstroom

De meerderheid van de afgestudeerden van de creatieve mbo-opleidingen kiest voor een vervolgopleiding na hun mbo-studie. Van de jongeren die in de schooljaren 2010-2011 en 2011-2012 een mbo-diploma haalden van een van de creatieve mbo-opleidingen is 59 procent van de niveau 2 en 3 leerlingen en 63 procent van de niveau 4 leerlingen aan een vervolgopleiding begonnen. Deze percentages zijn voor beide niveaus meer dan tien procent hoger dan de gemiddelden die gelden voor alle mbo-opleidingen, 47 procent voor niveau 2 en 3 en 51 procent voor niveau 4.

36

Voor de mbo-opleidingen tot en met niveau 3 gaat het doorgaans om doorstroom naar een hoger niveau binnen het mbo. Niveau 4 afgestudeerden stromen door richting het hbo met als opties een associate degree, een hbo-propedeuse of een hbo-bachelorsdiploma. 92 procent van de afgestudeerden in creatieve mbo-opleidingen die voor een vervolgopleiding kiezen, is uiterlijk een jaar na het afstuderen daarmee begonnen.

Diploma’s

Van de jongeren met een diploma van een creatieve opleiding op mbo-niveau 4 die in 2010-2011 of 2011-2012 een vervolgopleiding startten, heeft gemiddeld zeventig procent in 2015-2016 een diploma behaald. Dit percentage varieert van 56 tot tachtig procent voor de verschillende creatieve mbo-vooropleidingen. Daarbij moet in het oog gehouden worden dat niveau 4 afgestudeerden doorstromen naar het hbo, onder meer naar een hbo-bacheloropleiding, wat doorgaans meer tijd neemt dan een vervolgstudie binnen het mbo, waar niveau 2 en 3 afgestudeerden aan beginnen.

Van de doorstromers vanuit mbo-niveau 4 heeft 51 procent binnen vijf jaar in ieder geval een propedeuse in het hbo behaald, terwijl 43 procent het geschopt heeft tot hbo-bachelor niveau. Een klein percentage behaalde een associate degree binnen het hbo. Om en nabij de vijf procent heeft een tweede opleiding op mbo 4 niveau gevolgd. Voor de niveau 4 afgestudeerden van een creatieve mbo-opleiding (inclusief zij die na afronding kiezen voor de arbeidsmarkt) geldt dat 44 procent een vervolgstudie met een diploma afrondt. Dat is de centrale maat voor doorstroomrelevantie van een mbo-opleiding.

Van de afgestudeerden van creatieve opleidingen op niveau 2 en 3 heeft gemiddeld 75 procent binnen vijf jaar een diploma van een vervolgstudie gehaald. De percentages variëren tussen de 66 en 83 procent voor de instromers van verschillende opleidingen. Het grootste deel (58 procent) van de vervolgdiploma’s wordt behaald op mbo-niveau 4. Een kwart betreft een mbo-niveau 3 diploma. Elf procent heeft in vijf jaar tijd, naast een mbo 4 diploma ook al een hbo-propedeuse op zak; twee procent heeft inmiddels ook al een hbo-bachelor behaald. Daarmee geldt voor de niveau 2/3 afgestudeerden van een creatieve mbo-opleiding (inclusief zij die na afronding kiezen voor de arbeidsmarkt) dat eveneens 44 procent uiteindelijk een vervolgstudie met succes afrondt.

Opvallend daarbij is dat van de jongeren op mbo-niveau 2 en 3 die een diploma haalden van een creatieve opleiding en die succesvol doorstromen naar een vervolgopleiding, 81 procent een diploma behaalt van een creatieve vervolgopleiding. Ze zijn relatief honkvast.

Doorstroomopleidingen voor Creatieve opleidingen mbo-niveau 4

Van de mbo-4 opgeleiden die instromen in het hbo vanuit een creatieve opleiding en die vervolgens daar een vervolgdiploma halen komt veertig procent terecht in de sector Techniek, twintig procent binnen Taal en Cultuur en negentien procent binnen Economie. Het ROA is ook nagegaan welke de meest gekozen hbo-bachelor opleidingen zijn voor de verschillende creatieve mbo-opleidingen.

Tabel 3.1 Meest gekozen hbo-bachelor opleidingen door MBO-4 afgestudeerden van creatieve opleidingen met percentage dat daarvoor kiest

Beroepsopleiding Hbo-bachelor (meest gekozen) Hbo-bachelor (op een na meest gekozen)

AV-productie Vormgeving (26%) Communicatie en Multimedia Design

(12%)

Interieuradvies Vormgeving (24%) Communicatie (11%)

Mediamanagement Communicatie (35%) Commerciële Economie (11%)

Artiesten Muziek (22%) Docent Theater (14%)

ICT- en mediabeheer ICT (28%) Informatica (24%)

Marketing, communicatie en

evenementen Commerciële Economie (24%) Communicatie (17%)

Mode/maatkleding Vormgeving (44%) Technische Commerciële Confectiekunde

(13%)

Mediavormgever Vormgeving (38%) Communication en Multimedia Design

(18%) Kaderfunctie afbouw,

onderhoud en interieur Vormgeving (26%) Communicatie (7%)

Specialist schilderen Docent Beeldende Kunst en

Vormgeving (25%) Creatieve Therapie (17%)

Ruimtelijke vormgeving Vormgeving (48%) Docent Beeldende Kunst en Vormgeving (7%)

Fashion design &

productmanagement Vormgeving (21%) Technische Commerciële Confectiekunde

(18%)

Applicatieontwikkeling Informatica (48%) ICT (13%)

Meng et al (2018), p. 65.

Van de in totaal dertien onderzochte creatieve mbo-beroepsopleidingen is voor zeven de hbo-bachelor Vormgeving de meest gekozen vervolgopleiding. Voor sommige creatieve mbo-opleidingen geldt een specifieke hbo-vervolgopleiding als veruit favoriet boven andere doorstroomopties. De meest duidelijke aansluiting vinden mbo-studenten Ruimtelijke Vormgeving bij de bachelor Vormgeving (48 procent) en die van applicatieontwikkeling bij de hbo-bachelor Informatica met hetzelfde percentage. Iets minder nauw sluit de hbo-hbo-bachelor Vormgeving aan bij Mode/Maatkleding (44 procent), gevolgd door hbo Communicatie voor de mbo studenten Mediamanagement (35 procent). De meest gekozen tweede optie is de hbo-bachelor Informatica (24 procent) door de studenten ICT en Mediabeheer, vlak achter hun meest gekozen vervolgopleiding ICT (28 procent). Een andere relevante doorstroomroute is richting een hbo-bachelor in het onderwijs: Docent Beeldende Kunst en Vormgeving voor Specialist Schilderen en Ruimtelijke Vormgeving en Docent Theater voor de opleiding Artiest. De meest gekozen vervolgopleiding voor artiesten is de hbo-bachelor Muziek.

Gezien het uitzonderlijke belang van Vormgeving als doorstroomopleiding voor creatieve mbo-opleidingen is het interessant om stil te staan bij de arbeidsmarktrelevantie van die hbo-bachelor.

Op basis van de HBO Monitor 2013-2016 is de werkloosheid van afgestudeerden hbo Vormgeving vastgesteld op 9,2 procent. Daarmee neemt de opleiding een tussenpositie te midden van de 25 meest gekozen hbo-bacheloropleidingen met Informatica met het laagste (2,9 procent) en Communicatiesystemen met het hoogste (14,3 procent) percentage werkloosheid. Opvallend aan de afgestudeerden Vormgeving op hbo-niveau is dat met 45 procent een relatief laag percentage terechtkomt in een baan op niveau binnen het kerndomein. Twintig procent van de afgestudeerden komt terecht in een baan buiten het kerndomein, maar wel op hbo-niveau. Dat betekent dat 65 procent van de afgestudeerden op niveau werkt. 34 procent daarentegen werkt onder niveau, dertien procent binnen het kerndomein en 21 procent daarbuiten. Voor de laatsten geldt een dubbele mismatch: buiten het kerndomein en onder het niveau van afstuderen. De technische ICT gerelateerde opleidingen kennen percentages van afgestudeerden die in het kerndomein

38

werkzaam zijn dan wel elders op niveau zijn aangesteld van meer dan negentig procent: Technische Informatica, Informatica, ICT en Business Management & IT. Informatica en ICT zijn belangrijke doorstroomstudies voor Applicatieontwikkeling en ICT- en Mediabeheer.

De hbo-bachelor Vormgeving kent een relatief hoog percentage dat na de afronding van de studie als freelancer of zzp’er aan de slag gaat: 56 procent. Alleen de afgestudeerden van de opleidingen Autonome Beeldende Kunst en Muziek scoren hoger met respectievelijk 69 en 77 procent. Bij de voornoemde technische ICT gerelateerde opleidingen komt het zzp-schap sporadisch voor.

3.1.4 Perspectieven en Tevredenheid