7. Discussie en gevoeligheidsanalyse
7.6 Doorgave van kostenbesparingen in de keten
Een kostenreductie in de productieketen wordt deels doorgegeven aan de consument in een lagere consumentenprijs. De percentages die doorgegeven worden zijn op geschat op basis van de marktvorm en de achterliggende gedachtegang van de verschillende mensbeelden (zie ook paragraaf 5.3). Wat is het effect van andere percentages? We voeren een gevoeligheids-
analyse uit voor het scenario waarin de kosten van de primaire sector jaarlijks met 2% afne- men. Uit modelberekeningen blijkt dat de invloed van het aandeel van kostenbesparingen in de keten dat doorgegeven wordt beperkt is. De oorzaak is de invloed van de marktwerking op de prijsvorming. Een verhoging van de eigen winstmarge beperkt de vraag op de korte ter- mijn. De achterblijvende vraag zorgt echter voor een overaanbod, waardoor de opbrengstprijs van het product naar beneden gaat. Beide effecten compenseren elkaar nagenoeg, zodat de uiteindelijke effecten op zowel de vraag als op de primaire productie gering zijn.
8. Conclusies
De conclusies zijn:
- een omvang van de biologische landbouw van 10% van de totale landbouw is niet haal- baar zonder een verkleining van het verschil in consumentenprijs tussen biologische en reguliere producten;
- voor de groei van de consumentenvraag is de prijs het meest van belang, gevolgd door meer waardering van de consument voor de productiewijze, respectievelijk de intrinsie- ke waarde van het product;
- financiële prikkels zijn het meest van invloed op het berekenende en verantwoorde mensbeeld, prikkels op basis van de intrinsieke productwaarde op het verantwoorde en unieke mensbeeld, en prikkels op basis van de productiewijze op het verantwoorde en behoudende mensbeeld;
- de groeipotentie van de biologische landbouw wordt voornamelijk bepaald door de be- rekenende en verantwoorde mensbeelden;
- zowel een eenzijdige stimulering van de vraag als een eenzijdige stimulering van het aanbod leiden tot een groei van het totale biologische complex doordat vraag-aanbod verschillen via de prijsmechanismen in de productieketen worden doorgegeven. Het ini- tiële effect van een vraagstijging zakt grotendeels weg door de prijsopdrijving vanwege een achterblijvende productie. Het effect van een productiestijging leidt tot een ver- traagde productiegroei, wat door een prijsdaling leidt tot een stijging van de vraag; - een autarkie van de biologische landbouw leidt tot een duidelijk verminderde omvang
van de biologische landbouw. Bij onbeperkte importmogelijkheden zijn de gevolgen van gesloten kringlopen tussen bedrijven op primair niveau voor de dierlijke en plant- aardige sector beperkt;
- een systeemdynamische benadering van de biologische landbouw kan gebruikt worden voor het verkrijgen van inzicht in de effecten van veranderingen in het biologische complex op de groei;
- empirische gegevens over de biologische landbouw, zeker met betrekking tot de mens- beelden, zijn nauwelijks beschikbaar.
Literatuur
ASG, Handboek schapenhouderij. Themaboek 58, Animal Sciences Group, Lelystad, 2002. ASG, KWIN-Veehouderij 2003/2004. Animal Sciences Group, Lelystad, 2004.
Biologica, EKO-Monitor jaarrapport 2002. Platform Biologica, Utrecht, 2003. Biologica, EKO-Monitor jaarrapport 2003. Platform Biologica, Utrecht, 2004.
Bijman, J., B. Pronk en R. de Graaff, Wie voedt Nederland? Consumenten en aanbieders van voedingsmiddelen 2003. Periodiek Rapport 03-02. LEI, Den Haag, 2003.
Boekhoff, M., Persoonlijke mededeling. Animal Sciences Group, Lelystad, 2004.
Bont, C.J.A.M. de, J. Bolhuis, F.H.J. Bunte en M.G.A. van Leeuwen, Prijzenswaardig. Prij- zen en prijsopbouw in de agrokolom. Rapport 3.00.01. LEI, Den Haag, 2000.
De Lauwere, C.C., A.J. de Buck, A.B. Smit, J.S. Buurma, H. Drost, H. Prins en L.W. Theuws, Omschakelen naar geïntegreerde of biologische teelt: motieven, voorwaarden, risico’s, mogelijke oplossingsrichtingen en de rol van de ondernemer. IMAG Rapport 2003- 02, IMAG, Wageningen, 2003.
Dekkers, W.A., Kwantitatieve informatie akkerbouw en vollegrondsgroenteteelt 2002. Prak- tijkonderzoek Plant & Omgeving, Wageningen, 2001.
Eshuis, J., en J.S. Buurma, 1998. Biologische landbouw in de Wieringermeer, motieven en voorwaarden voor omschakeling. Den Haag, LEI, Mededeling 619.
Goddijn, S.T. en M.J.G. Meeusen, Beelden van de biologische landbouw. Interne Notitie LEI, Den Haag, 2003.
Habets, A.S.J., FARM, a more-objective calculating model for arable-, dairy-, beef-, and mixed farms. Thesis Wageningen Agricultural University, Wageningen, 1991.
Helming, J.F.M., A model of Dutch agriculture based on Positive Mathematical Program- ming with regional and environmental applications, Rapport PS.05.02 LEI, Den Haag, 2005. Hertel, T.W. (ed.), Global Trade Analysis: Modeling and Applications, Cambridge University Press, 1997.
Hoste, R., Eerlijke prijs voor de biologische varkensvleeskolom. Artikel in Agri-Monitor, LEI, Den Haag, 2001.
Hoste, R., Kostprijsberekening biologische varkensbedrijven 2003. Rapport 2.03.23. LEI, Den Haag, 2003.
Knol, O.M., G.O. Nijland, F.C.M. Verberne, K. Wieringa en M.W.L. Bovy, Systeemanalyse van de Nederlandse landbouw. Interim rapport eerste fase. Werkgroep Systeemanalyse Landbouw, IMSA en LUW, Amsterdam en Wageningen, 1987.
LNV, Een biologische markt te winnen. Beleidsnota, Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij, Den Haag, 2001.
Meeusen, M.J.G., Persoonlijke mededeling. LEI, Den Haag, 2005.
Meeusen, M.J.G., J.H.M. Wijnands, A. Kijlstra, en M. Boekhoff, Beschrijving van de dierlij- ke biologische keten. Rapport 2.05.11. LEI, Den Haag, 2005.
Oomen, G., Persoonlijke mededeling. 2004.
Ros, J.P.M., G.J. van den Born, E. Driesen, A. Faber, J.C.M. Farla, D. Nagelhout, P. van Overbeeke, G.A. Rood, W.R. Weltevrede, J.J. van Wijk en H.C. Wilting, Methodiek voor de evaluatie van een transitie. Casus: transitie duurzame landbouw en voedingsketen. RIVM rapport 550011001/2003. RIVM, Bilthoven, 2003.
Sijtsema, S.J., Your Health!? Transforming health perception into food product characteris- tics in consumer-oriented product design. PhD-Thesis Wageningen University, Wageningen, 2003.
Smolders, Wagenaar (eds), Eindrapportage Bioveem. Animal Sciences Group, Lelystad, 2002.
Stokkers, R., M. Braker, F. Lenssinck en B. van der Waal, Regionale clustering biologische landbouw; Randvoorwaarde voor groei? Rapport 6.05.04. LEI, Den Haag, 2005.
Tacken, G.M.L., S.T. Goddijn en P.M.L. van Horne, Biologisch pluimveevlees in Frankrijk. Rapport 2.03.19. LEI, Den Haag, 2003.
Ter Veer, D.F., Scenariostudie 100% biologisch voeren melkvee. Rapportage Opdrachtgever 1340789004. Animal Sciences Group, Lelystad, 2005.
Van Delen, J., H. Prins, B.W. Zaalmink en J.J. Heeres-van der Tol, Verwaarding van rund- vlees uit de Nederlandse biologische melkveehouderij. PraktijkRapport Rundvee 12. Praktijkonderzoek Veehouderij, Lelystad, 2002.
Ventana systems, Vensim: Ventana Simulation Environment User's Guide Version 5. Ventana Systems, Inc., Harvard MA, USA, 2002.
Vermeij, I. en B.F.J. Reuvekamp, Scenariostudie 100% biologisch voer voor pluimvee. Rap- portage opdrachtgever 1340789001. Animal Sciences Group, Lelystad, 2005.
Vermeij, I. en M.M. van Krimpen, Scenariostudie 100% biologisch voer voor varkens. Rap- portage opdrachtgever 1340789002. Animal Sciences Group, Lelystad, 2005.
Wijnands, J.H.M., M.J.G. Meeusen, M.J. Hoorweg, G. Oomen, C. Kik, en W.A. Rossing, Zicht op de plantaardige biologische keten. Nog te verschijnen. LEI, Den Haag, 2005.