Diagnose Benedenbuurt, Wageningen

Voorwaarden organisatie burgerparticipatie

De eerste voorwaarde waar een project aan moet voldoen is dat het op te lossen probleem geschikt is voor burgerparticipatie. Dit lijkt in de Benedenbuurt zeker het geval te zijn. Het project is namelijk geïnitieerd en in grote mate opgezet door een van de bewoners van de wijk. Daarnaast is ook de visie van de gemeente Wageningen om het proces zoveel mogelijk door de bewoners te laten dragen hier een teken van. Het creëren van de functie van Wijk Transitie Aanjager illustreert dit vertrouwen in de bewoners, maar zorgt er ook voor dat inbreng vanuit de bewoners verzekerd is en andere bewoners eenvoudiger betrokken kunnen worden. Verder zorgt de aanwezigheid van de gemeente er, zeker in de beginfase van het proces, voor dat er een bepaalde financiële zekerheid aanwezig is om het proces voort te kunnen zetten.

Wat betreft de tweede voorwaarde, wordt het inzetten van burgerparticipatie door de betrokken partijen ook zeker als een meerwaarde in het proces gezien. Sommigen geven daarbij aan het zelfs als een voorwaarde voor het slagen van het hele project te zien. Het betrekken van de bewoners zorgt voor meer betrokkenheid en draagvlak onder de bewoners, die op hun beurt specifieke lokale kennis en preferenties kunnen inbrengen.

Ook aan de voorwaarde dat het proces wordt aangedreven door een doel en taak, die praktisch en gedeeld zijn door de groep wordt grotendeels voldaan in de Benedenbuurt. Voornamelijk binnen de projectgroep is er een duidelijke gemeenschappelijke doelstelling aanwezig in het aanleggen van een warmtenet en het gasloos maken van de wijk. Het proces lijkt daarbij de bekendheid van het

probleem zeker te hebben vergroot onder de bewoners, maar in hoeverre zij dit ook als

gemeenschappelijk doel omarmen is vooralsnog lastig in te schatten. Er is zeker een kleinere groep bewoners die dit tot op moment van onderzoek heeft gedaan, maar hoe dit zich verder wijk breed ontwikkeld zal de tijd moeten leren.

Participatief proces

Binnen het proces in de Benedenbuurt is er zeker ruimte voor beïnvloeding vanuit de burgers, alleen al om het feit dat een bewoner deel uitmaakt van de projectgroep. Het participatief proces in de moet daarbij nog wel grotendeels vormgegeven worden, waardoor er nog een groot aantal vraagtekens bestaat over de exacte invulling hiervan. Op het moment van onderzoek is nog slechts een klein aantal betrokken bewoners actief betrokken in het proces. Het is nog onduidelijk hoe discussies en werkgroepen precies gaan verlopen en hoe belangrijke beslissingen genomen zullen worden. Het betreft daarbij beslissingen zoals welke techniek gebruikt gaat worden en hoe de transitie georganiseerd zal worden. Het is daarbij wel de bedoeling dat er uiteindelijk via de werkgroepen ook beslissingen door bewoners genomen zullen worden.

Wat betreft wederzijds vertrouwen laat de projectgroep zien vertrouwen in de bewoners te hebben. Andersom zijn de reacties qua vertrouwen vanuit de bewoners richting de projectgroep verschillend, maar er is in ieder geval geen duidelijk teken van wantrouwen. Of ieder gedeelte van de inwoners van de Benedenbuurt uiteindelijk gerepresenteerd zal zijn is lastig in te schatten. Wel hecht de projectgroep er veel belang aan om goed naar iedereen te luisteren en ieders bezwaren zoveel

79

mogelijk weg te nemen. Een mogelijke moeilijkheid om tot een goede representativiteit binnen de groep actieve bewoners te komen, is het betrekken van huurders. Aangezien deze groep mensen minder zeggenschap over hun woning heeft zal het lastiger worden een representatief deel hiervan te betrekken in het proces.

De meeste bewoners in de Benedenbuurt geven aan zich betrokken te voelen bij het proces. Daarbij geven ze ook aan tevreden te zijn met de manier waarop de projectgroep ze bij het proces betrokken houdt. Zo worden de bewoners onder andere via de e-mail op de hoogte gehouden van de laatste vorderingen betreft het project in de wijk. Ten slotte heeft men in de Benedenbuurt het streven om uiteindelijk zo dicht mogelijk bij consensus te komen, maar ook hier geld dat het proces nog niet in het stadium is om dit te kunnen beoordelen.

Informatieoverdracht

Aan de meest actieve bewoners en later in de werkgroepen wordt in principe alle aanwezige informatie gedeeld. De informatie wordt hier geprobeerd op een begrijpelijke manier te brengen, maar omdat de meeste van deze bewoners inmiddels al meer van het onderwerp afweten kan er op sommige momenten ook dieper op de materie in worden gegaan. Wat betreft het verstrekken van informatie aan het brede publiek is men nog wat zoekende. Zo werd tijdens de eerste algemene bijeenkomst alle informatie gedeeld, wat voor sommige buurtbewoners veel te veel was. De volgende algemene bijeenkomst werd er daarom eenvoudigere en minder technische informatie gedeeld, wat er dan weer toe leidde dat sommige buurtbewoners er meer van hadden verwacht. Zo is men dus nog een beetje opzoek naar de juiste verhouding tussen de begrijpelijkheid en het detailniveau van de te brengen informatie. Wel weet men met enige regelmaat informatie te brengen via de e-mail. De meeste bewoners die hebben meegewerkt aan dit onderzoek zijn dan ook tevreden met de hoeveelheid informatie die ze ontvangen.

De projectgroep probeert in de communicatie naar de bewoners toe zo transparant mogelijk te zijn. De rol van de Wijk Transitie Aanjager is zeer belangrijk in de communicatie naar de overige

bewoners. Hij is een duidelijk aaspreekpunt voor overige bewoners en als bewoner van de

Benedenbuurt vaak in de wijk aanwezig. Bewoners kunnen daardoor bij een contactpersoon aan de deur hun vragen stellen of hem bijvoorbeeld thuis uitnodigen om er een avond over te komen praten. Daarbij spreekt hij ook min of meer vanuit hetzelfde perspectief als de overige bewoners, omdat hij ook een belang heeft als bewoner van de wijk. Verder is er via de website voldoende terugkoppeling en feedback naar de bewoners toe. Op de website zijn notulen van bijeenkomsten, antwoorden op veel gestelde vragen en andere informatie over het project te vinden. Als dit niet genoeg is kan men ook contact opnemen met de Wijk Transitie Aanjager en andere contactpersonen. Een nadeel van de website is dat deze lastig te vinden is, waardoor waarschijnlijk niet alle bewoners hiermee bekend zijn.

Conclusie

Het project in de Benedenbuurt is een geschikt project om een burgerparticipatieproces in te zetten. Het project is grotendeels geïnitieerd door een van de bewoners uit de buurt, die ook zitting heeft in de projectgroep. Vanuit de projectgroep is er daarbij de visie om het proces door de bewoners te laten dragen, waardoor er veel ruimte voor inbreng vanuit de bevolking is. Doordat het initiatief

80

gesteund wordt door de gemeente Wageningen is er voldoende kennis en financiën aanwezig en heeft men vanaf het begin af aan stappen kunnen blijven zetten in het proces. Bewoners zullen hier in toenemende mate onderdeel van uit gaan maken wat voor een groot genoeg draagvlak moet zorgen om de wijk uiteindelijk gasloos te maken.

Wat betreft het participatief proces kan men voortborduren op wat er op het moment van onderzoek op een kleinere schaal is opgezet. Via de werkgroepen hebben de bewoners de mogelijkheid om invloed op het proces uit te oefenen en moeten ze uiteindelijk ook beslissingen kunnen nemen. Binnen een kleine cirkel is er sprake van een grote betrokkenheid die nu verder moet worden uitgebreid over de rest van de wijk. Hierbij hoeft niet iedereen actief te participeren in het proces, maar wel gehoord worden voordat een definitieve beslissing over de uitvoering van het project wordt genomen. Het zal daarbij waarschijnlijk het moeilijkste worden om de huurders te bereiken, aangezien deze groep minder zeggenschap en geen eigenschap over hun woning hebben ze minder belang bij de transitie hebben.

Op een kleinere schaal wordt in principe alle aanwezige informatie gedeeld en is er duidelijkheid over betekenis hiervan. Op wijkniveau is men nog meer zoekende naar welke informatie wel of niet moet worden gebracht en op welk moeilijkheidsniveau dit moet gebeuren. Hier ligt dus nog een opgave om tot verbetering te komen. In de communicatie naar de bewoners probeert de projectgroep zo transparant mogelijk te zijn. Een belangrijke schakel in de communicatie naar de bewoners is daarbij de Wijk Transitie Aanjager, die zeer belangrijk is als contactpersoon tussen de bewoners en de projectgroep. De positie van Wijk Transitie is daarmee misschien ook wel de meest prominente good practice van het project in de Benedenbuurt.

Tot op het moment van onderzoek heeft het proces in de Benedenbuurt geen grote problemen gekend en moet men opzoek gaan naar een haalbare businesscase om tot de implementatiefase te komen. Om deze businesscase te halen zou het proces versneld kunnen worden door de urgentie tot overstappen naar een alternatieve warmtebron te verhogen. Dit zou kunnen gebeuren door

afsluiting van het gas in een bestaande woonwijk volgens de wet mogelijk te maken of een gunstig prijsverschil tussen de alternatieve warmtebron en het gebruik van aardgas te creëren. Ook lijkt de het proces op een geschikt moment aangekomen om van een participatietool gebruik te maken om de mogelijke transitiemaatregelen voor de bewoners inzichtelijk te maken.