3. SELECTIE VAN TANDARTSPRAKTIJKEN EN LABORATORIA
3.2. DENTAALTECHNISCHE LABORATORIA
De sectoranalyse van de dentaaltechnische laboratoria in België werd opgesteld aan de hand van publiek beschikbare gegevens (De Gouden Gids), een enquêtering uitgevoerd bij een steekproef van 170 dentaaltechnische laboratoria, gegevens verkregen bij de UDB, de Vlaamse Unie van Dentaaltechnische Bedrijven, gegevens verkregen bij de UFLDB, de Brusselse en Waalse Unie van Dentaaltechnische Bedrijven, de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid; en het Nationaal Instituut voor Statistiek (NIS).
3.2.1.
Inleiding
De gekozen criteria die de basis vormen voor het opstellen van de typologie van dentaaltechnische laboratoria in België zijn:
x Geografische ligging in België
x Grootte laboratoria (aantal personeelsleden in dienst)
x Grootte klantenbestand (aantal tandartsen voor dewelke het labo werkt) x Grootte afzetgebied (uitgedrukt in km-straal)
x Outsourcing activiteit (zowel naar binnen- als buitenland)
3.2.2.
Analyse en resultaten sectoranalyse dentaaltechnische laboratoria in
België
Grootte sector dentaaltechnische bedrijven en geografische spreiding
Het totaal aantal dentaaltechnische laboratoria in België bedraagt, bij benadering, 863. Dit aantal omvat enkel die laboratoria die actief zijn op het vlak van de productie en het herstel van tandprothesen en omvat dus niet die laboratoria die uitsluitend orthodontisch werk verrichten.
Het aantal dentaaltechnische laboratoria in België in functie van hun geografische ligging is weergegeven in tabel 6. De kolom ‘Ortho’ verwijst naar het aantal labo’s die ‘Ortho’ in hun naam hebben en waarvan wordt verondersteld dat ze exclusief tandtechnisch werk verrichten in het kader van orthodontische behandelingen. Ze werden verwijderd uit de lijst aangezien ze niet relevant zijn voor het huidig onderzoek.
Tabel 6: Aantal tandtechnische laboratoria in functie van hun geografische ligging in België
Regio Totaal Ortho Selectie
Brussels Gewest 92 0 92 Vlaams Gewest 480 9 471 Antwerpen 137 2 135 Limburg 77 1 76 Oost-Vlaanderen 110 1 109 Vlaams-Brabant 84 2 82 West-Vlaanderen 72 3 69 Waals Gewest 305 5 300 Henegouwen 85 1 84 Luik 121 2 119 Luxemburg 21 1 20 Namen 42 0 42 Waals-Brabant 36 1 35 TOTAAL BELGIE 877 14 863
het Vlaams Gewest; 35% van de laboratoria zijn gevestigd in het Waals Gewest, en 11% is gevestigd in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
In een volgende benadering werd nagegaan, op basis van NIS gegevens, wat de dichtheid is van de labo’s binnen een gewest, alsook de densiteit in functie van het aantal tandartsen per gewest. De resultaten zijn weergegeven in tabel 7. De tabel geeft aan dat het aantal laboratoria in Brussel per vierkante kilometer veel groter is dan in Vlaanderen en Wallonië, en bedraagt 0,57 labo’s per km2. De dichtheid in Vlaanderen en Wallonië is gelijkaardig en bedraagt respectievelijk 0,03 en 0,02 laboratoria per km2. Hieruit blijkt dat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een veel grotere concentratie is aan dentaaltechnische bedrijven.
Tabel 7: Dichtheid dentaaltechnische laboratoria per Gewest (uitgedrukt in aantal/ km2) Gewest # labo’s Km2² #labo’s/km2² Tandartsen 10-01-03 # tandartsen /labo # tandartsen met minstens 1 prothese attestatie #tandartsen 1 prothese attestatie/ labo Brussels 92 161 0,57 1199 13 847 9,2 Vlaams 471 13.522 0,03 4680 9,9 3459 7,34 Waals 300 16.844 0,02 2443 8,14 1825 6,08 BELGIE 863 30.527 0,03 8322 9,64 6131 7,1
Tabel 7 toont tevens het aantal labo’s, het aantal tandartsen ingeschreven bij RIZIV op 10-01-2003 en het aantal tandartsen met 1 geattesteerde prothese, evenals de respectievelijke aantallen per labo. Hieruit blijkt dat in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het aantal tandartsen per laboratorium groter is dan in het Waals en Vlaams Gewest waar de aantallen gelijkaardig zijn.
Gemiddelde grootte van de dentaaltechnische bedrijven in België
Het tweede criterium dat belangrijk is voor de opmaak van de typologie van dentaaltechnische laboratoria in België is de gemiddelde grootte per laboratorium, uitgedrukt in aantal personeelsleden in dienst. De data werden verzameld aan de hand van gegevens verkregen bij de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (eerste kwartaal 2003). Deze tabel toont duidelijk dat het merendeel (95%) van de dentaaltechnische laboratoria minder dan 4 personeelsleden in dienst heeft waarvan het overgrote deel (71%) éénmanszaken zijn. Dezelfde verhouding wordt bevestigd door de resultaten van de eigen bevraging van dentaaltechnische bedrijven.
Fig. 1: Geografische spreiding dentaaltechnische bedrijven
11%
54% 35%
Brussels Hoofdstedelijk Gewest Vlaams Gewest
Aantal personeelsleden in dienst Aantal laboratoria % van het totaal Geen 630 71% 1 tot 4 210 24% 5 tot 9 33 4% 10 tot 19 12 1% 20 tot 49 5 1%
Gemiddelde klantenbestand dentaaltechnische bedrijven in België
Op basis van een enquêtering bij een steekproef van 170 dentaaltechnische laboratoria in België kon de frequentie in functie van de grootte van het klantenbestand (op maandbasis) bepaald worden, wat het derde criterium vormt voor het opstellen van de typologie van dentaaltechnische bedrijven in België. Er dient wel vermeld dat slechts 13,5% van de dentaaltechnische labo’s geantwoord hebben op de enquête (i.e. 23 van de 170). Niettegenstaande deze beperking, kan toch een inzicht bekomen worden in de gemiddelde grootte van het klantenbestand van de laboratoria in België zoals weergegeven in tabel 9.
Tabel 9: Frequentie dentaaltechnische laboratoria in functie van grootte klantenbestand Aantal klanten (maand) Gemiddelde aantal klanten (maand) Aantal labo’s (enquête) Aantal labo’s: extrapolatie België % totaal 1 tot 10 6 16 600 70% 11 tot 20 18 4 150 17% 21 tot 30 28 1 38 4% > 30 60 2 75 9%
De tabel toont aan dat het merendeel (70%) van de dentaaltechnische bedrijven in België een klantenbestand heeft van gemiddeld 6 klanten op maandbasis.
Gemiddelde grootte afzetgebied dentaaltechnische laboratoria in België
Het vierde criterium dat als basis dient voor het opstellen van de typologie van dentaaltechnische laboratoria in België is de gemiddelde grootte van het afzetgebied, uitgedrukt in kilometerstraal. De gegevens voor het opstellen van dit criterium werden verzameld aan de hand van een enquête uitgevoerd bij een steekproef van 170 laboratoria. Ook hier dient vermeld te worden dat de gegevens niet volledig accuraat zijn gezien het beperkt aantal antwoorden (23 van de 170). Niettegenstaande deze beperking kan een beeld verkregen worden van de frequentie in functie van het gemiddelde afzetgebied. De resultaten zijn weergegeven in tabel 10 hieronder.
Tabel 10: Frequentie tandtechnische laboratoria in functie van grootte afzetgebied Afzetgebied (km) Gemiddeld (km) Aantal labo’s :
enquête Aantal labo’s: extrapolatie België % totaal 1 tot 10 8 4 157 18% 11 tot 20 18 8 314 36% 21 tot 30 26 2 78 9% 31 tot 40 38 3 118 14% > 40 86 5 196 23%
De tabel toont aan dat 54% van de dentaaltechnische laboratoria in België klanten bedient binnen een straal van 20 km.
Outsourcing activiteiten dentaaltechnische laboratoria in België
Het laatste criterium voor het opstellen van de typologie van dentaaltechnische laboratoria in België is de outsourcing activiteit naar zowel binnenlandse als buitenlandse laboratoria. Deze gegevens werden verzameld aan de hand van dezelfde enquête. De resultaten zijn weergeven in tabel 11.
Tabel 11: Frequentie in functie van outsourcing activiteit Outsourcing naar % outsourcing Aantal labo’s
(enquête) Aantal labo’s: extrapolatie België % van totaal 0 tot 10 20 716 83% Ander Belgisch labo > 10 3 112 13% 0 tot 10 1 35 4% Europees > 10 0 0 0% 0 tot 10 0 0 0% Niet EU labo > 10 0 0 0%
De tabel toont aan dat het merendeel, 83%, van alle tandtechnische laboratoria in België maximum 10% van de activiteiten outsourcet naar een ander Belgisch dentaaltechnisch laboratorium.
3.2.3.
Selectie dentaaltechnische laboratoria voor kostprijscalculatie
De belangrijkste factor die een mogelijke invloed kan hebben op de variabiliteit in prothesekostprijs tussen de verschillende tandtechnische laboratoria is de grootte van het laboratorium. Algemeen kan een hypothese vooropgesteld worden die inhoudt dat grote laboratoria hogere indirecte kosten zoals personeelskosten en kosten met betrekking tot huur, electriciteit, water, etc., hebben. Deze hogere indirecte kosten zouden kunnen vertaald worden in hogere kosten voor productie van de verschillende types tandprothesen. Anderzijds zou het kunnen dat grotere laboratoria lagere productiekosten hebben omwille van de compensatie door een betere organisatie en hogere productie.
Een bijkomende factor zou geografische ligging kunnen zijn. De rationale is dat er mogelijke verschillen kunnen zijn in loonkosten tussen de 3 gewesten, in indirecte productiekosten of in verkoopprijs. Om die stelling te valideren wordt geopteerd om ook deze factor in rekening te brengen tijdens de selectie van types laboratoria waar de kostprijsanalyse zal doorgevoerd worden.
In totaal zullen 7 laboratoria geselecteerd worden voor de kostprijsanalyse van de verschillende types tandprothesen met een eventuele bijkomende tweede selectie.
Selectie types dentaaltechnische bedrijven voor kostprijscalculatie
Tijdens een eerste stap wordt rekening gehouden met de grootte van het laboratorium dewelke de belangrijkste factor is voor mogelijke variabiliteit in kostprijs. In totaal worden 7 laboratoria at random met een computerprogramma geselecteerd uit 4 categoriën:
x uit de categorie ‘geen personeelsleden’, die de grootste groep is en 630 laboratoria telt
x 2 uit de categorie ‘1 tot 4 personeelsleden’, die de tweede grootste groep is met 210 laboratoria
x 1 uit de categorie ‘5 tot 9 personeelsleden’ die 33 laboratoria in totaal telt x 1 uit de categorie ‘10 tot 49 personeelsleden’ die 17 laboratoria in totaal telt
volgende verhouding wordt hierbij gerespecteerd:
x 3 laboratoria in het Brussels Gewest, wat de grootste densiteit per oppervlakte vertoont
x 2 laboratoria in het Vlaams Gewest x 2 laboratoria in het Waals Gewest
In totaal zullen 7 laboratoria, at random geselecteerd volgens grootte en geografische ligging, die voldoen aan de bovenvermelde verhouding, in detail bestudeerd worden in het volgende hoofdstuk, de eigenlijke kostprijsanalyse van de tandprothesen. De hypothese die wordt vooropgesteld is dat bepaalde kosten erg gevoelig kunnen zijn voor verschillen in laboratoriumgrootte en geografische ligging en dus sterk kunnen verschillen tussen de verschillende types laboratoria. Indien uit de studie blijkt dat aan die hypothese wordt voldaan dienen de gevoelige kosten bestudeerd en gevalideerd te worden bij een tweede groep van at random geselecteerde laboratoria.