Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW)

Er is een bijzondere relatie tussen land- en tuinbouw en het waterbeheer. Er is een wederzijdse afhankelijkheid en er bestaan mogelijkheden tot wederzijdse versterking (Unie van Waterschappen, 2015). Met het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW) geven LTO Nederland en het ministerie van I&M invulling aan de uitnodiging van het Rijk om samen te werken aan het realiseren van belangrijke wateropgaven. De ambitie is een versterking van het comparatieve voordeel van de Nederlandse land- en tuinbouw, in een waterrijke, veilige en kwalitatief hoogwaardige delta. Het DAW gaat over gebiedsgerichte regionale initiatieven die bijdragen aan het oplossen van knelpunten in het beheer van grond- en

oppervlaktewater. Het geeft invulling aan de behoefte aan structuur, integraliteit en het leggen van verbindingen. Overheden, waterbeheerders en het agrarisch bedrijfsleven gaan een nauwe samenwerking aan met als inzet het willen realiseren van drie concrete doelen (Unie van

Waterschappen, 2015):

1. In 2021 is 80 procent van de resterende

waterkwaliteitsproblemen op een motiverende en stimulerende wijze opgelost en in 2027 100 procent.

2. In 2021 is de agrarische watervoorziening duurzaam door spaarzaam om te gaan met water op bedrijfsniveau, waterconservering op gebiedsniveau en een verdeling op rijksniveau die aansluit bij de Deltabeslissing die in 2014 wordt genomen.

3. Door middel van gebiedsprocessen, nieuwe ruimtelijke instrumenten en innovatieve technieken wordt het agrarisch productiepotentieel op regionaal niveau met gemiddeld 2 procent per jaar vergroot.

In het kader van het DAW is onder meer een website ontwikkeld met mogelijke maatregelen om emissies van bestrijdingsmiddelen te

verminderen, zie www.agrarischwaterbeheer.nl. Dit is een groslijst waaruit partijen in de regio de beste maatregelen kunnen kiezen of eventuele andere maatregelen. De lijst is in samenwerking tussen LTO, UvW, Vewin, IPO tot stand gekomen en kan daarmee op draagvlak rekenen binnen de agrarische sector.

Daarnaast is in het kader van de DAW een zogenaamde erfemissiescan ontwikkeld (http://www.erfemissiescan.nl/index.php/user/register). Dit is een digitaal hulpmiddel waarmee agrariërs eenvoudig het risico op emissie van bestrijdingsmiddelen vanaf hun erf in kaart kunnen brengen. Daarnaast geeft de erfemissiescan informatie over maatregelen om emissie vanaf het erf te verminderen. De

erfemissiescan richt zich op activiteiten met bestrijdingsmiddelen die op het erf plaatsvinden, zoals het reinigen, stallen en vullen van de spuit, waarbij lekkage naar sloten, riool of bodem kan optreden.

4.16 Duurzame Ontwikkelingsdoelen Verenigde Naties

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen voor de periode 2015-2030 zijn een vervolg op de Millenniumontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, welke in 2015 afliepen. Het primaire doel van de

Millenniumontwikkelingsdoelen was om in 15 jaar tijd (2000-2015) armoede in de wereld uit te bannen. Omdat dit zeer ambitieuze plan niet

werd gehaald, moeten de Duurzame Ontwikkelingsdoelen de armoede verder tegengaan. Daarnaast wil de VN met de Duurzame

Ontwikkelingsdoelen direct ook andere wereldwijde problemen

aanpakken die van invloed (kunnen) zijn op armoede. Iets concreter is de doelstelling voor 2030 gebaseerd op zes kernwaarden, waaronder ‘Planeet - Beschermen van ecosystemen voor alle samenlevingen en toekomstige generaties’ (Europa Nu, 2015). Daarnaast zijn 17 doelen gesteld voor 2030, zeer variabel qua thema’s, waaronder een tweetal aan grondwaterkwaliteit-gerelateerde doelen:

• Schoon water en sanitair voor iedereen;

• bescherming van ecosystemen, bossen en biodiversiteit.

4.17 Activiteitenbesluit milieubeheer

Het Lozingenbesluit bodembescherming is geleidelijk vervangen door de vernieuwde afvalwaterregelgeving in het Activiteitenbesluit milieubeheer (Activiteitenbesluit, 2015). Buiten inrichtingen is Besluit lozen buiten inrichtingen per 1 juli 2011 vervangen door het Lozingenbesluit

bodembescherming. Het Lozingenbesluit bodembescherming was tot en met 2012 van toepassing op agrarische bodemlozingen, maar is per 2013 opgenomen in het Activiteitenbesluit. Voor het lozen geldt de algemene systematiek van het Activiteitenbesluit: lozen op het vuilwaterriool is toegestaan onder de voorwaarden van de zorgplicht, tenzij verboden; lozen op de bodem, oppervlaktewater en

hemelwaterriool is verboden, tenzij expliciet toegestaan (InfoMil, 2015). Er wordt in deze studie vanuit gegaan dat het Activiteitenbesluit met name invloed heeft op het oppervlaktewater en in veel mindere mate op de emissie van bestrijdingsmiddelen naar bodem en grondwater.

4.18 Deltaprogramma Zoetwater

Het Deltaplan is ontstaan op advies van de Deltacommissie. Naast het voorkómen van overstromingen dient het Deltaplan het borgen van voldoende zoetwater (Rijksoverheid, 2015b). De primaire invalshoek is klimaatverandering (opwarming), waardoor er in de toekomst een tekort aan zoetwater kan ontstaan, met name in de zomer. Voor wat betreft de waterkwaliteit is de uitwerking van het Deltaplan met name gericht op ‘zoet water’, zonder in te gaan op bedreiging van stoffen als

bestrijdingsmiddelen. De ambities en doelen zijn geformuleerd als ‘zoet water voor leefbaarheid en economie’ (Deltaprogramma Zoetwater, 2014).

4.19 Handhaving

Uit signalen van de waterschappen blijkt dat nog regelmatig ‘fouten’ worden gemaakt tijdens het bespuiten van landbouwgewassen

(Steinweg en Van den Brink, 2014). Om onkruiden te bestrijden worden sloottaluds soms over de volle lengte en breedte meegespoten, terwijl dit voor de meeste stoffen niet is toegestaan. Ook worden spuitvrije zones niet altijd in acht genomen, blijkt uit controles van Provincie Drenthe in het Drentse Aa-gebied. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), de Inspectie voor de Leefomgeving en Transport (ILT) en waterschappen zien toe op de naleving van de gebruiksvoorschriften van bestrijdingsmiddelen. Zij constateren dat het bij overtredingen vaak gaat om handelingen die in strijd zijn met het

wettelijk gebruiksvoorschrift van het betreffende middel, maar ook dat werkzame stoffen worden toegepast die niet (meer) zijn toegelaten. Particulieren werken niet altijd op de juiste manier met

onkruidbestrijdingsmiddelen. Voor de particulier zijn bestrijdingsmiddelen gemakkelijk verkrijgbaar, in verschillende formuleringen (die in gehalten verschillen) (Steinweg en Van den Brink, 2014). Particulieren hoeven niet te beschikken over een bewijs van vakbekwaamheid (‘spuitlicentie’). Er wordt getwijfeld aan de kundigheid waarmee middelen worden gebruikt (juiste dosering, toepassingstijdstip, etc.).