De minimale dataset voor het onderzoek is door Medworq aangeleverd door:
• het extraheren van de medische en identificerende patiëntgegevens waaronder BSN en NAW uit huisarts informatiesystemen;
• het anonimiseren van de persoonsgegevens bij de bron met een decentrale module, door het vervangen van het lokale
patiëntnummer door een uniek pseudoniem dat binnen één huisartspraktijk bekend is;
• de upload van het pseudoniem, het geboortejaar, het geslacht, de eerste vier posities van de postcode en medische
patiëntgegevens naar de Medworq populatie database. Direct identificerende persoonsgegevens verlaten het domein van de praktijk niet;
• het opslaan en semantisch integreren van de geanonimiseerde data van verschillende praktijken in de Medworq populatie database;
• het via een beveiligde verbinding beschikbaar stellen van de minimale dataset aan het RIVM bestaande uit:
o Een lijst met het pseudoniem, het geboortejaar, het geslacht en de eerste vier posities van de postcode van de actieve patiënten binnen de praktijk.
o Een lijst met het pseudoniem, de antibiotica medicatieregels met start datum, stop datum, hoeveelheid en dosering op basis van ATC code J01 retrospectief van een jaar.
Een lijst met pseudoniem en ICPC codes op gebied van een luchtweg of urineweg infectie
Extractie: bestand met alle J01 prescripties (volledig jaar/12 maanden)
• J01 prescripties op ATC-7 niveau, niet gekoppeld aan ICPC code/indicatie* • geslacht • geboortejaar • postcode (4) • start-eind datum • dosering/aantal
* Door niet te koppelen aan ICPC code krijg je alle antibiotica-
voorschriften, ook de niet- of verkeerd gecodeerde. Met alle prescripties
kan je beter totaal en (niet)1e keuze bepalen voor de algemene KI.
Extractie en verwerking: bestand met episoden (luchtweg en urineweg)
De te nemen stappen:
• Zoek naar de eerste ICPC R of U code in journaal en episode- registratie (zie onder voor te gebruiken infectieuze codes) • Markeer vanaf die datum een periode van 3 weken
• Zoek binnen die periode vanaf de ICPC R code naar andere ICPC R codes en voeg deze toe (R mandje)
• Indien J01 is voorgeschreven in deze periode, voeg toe: J01 ATC- 7 en start-eind data
• Voeg toe: geslacht, geboortejaar, postcode (4), start/stop/dosering/aantal
• Als er 2 of meer ICPC codes in het mandje zitten, voeg toe: de belangrijkste (overheersende) ICPC code
• Vanaf laatste dag van de 3-weekse periode weer verder naar een eventuele volgende episode; de volgende episode is een ‘nieuwe rij’
R-codes
Mee te nemen ICPC codes: R02, R03, R05, R07 t/m R22, R25, R29, R70
t/m R72, R74 t/m R83
Overheersende ICPC code:
• Alles vanaf R02 t/m R82: de hoogste
• R83: als R83 alleen voorkomt: R83; als het met iets anders voorkomt: die andere (hoogste) ICPC
• Als R72 en R76 samen als hoogste voorkomen: R72 de hoogste • Als R79 en R78 samen als hoogste voorkomen: R78 de hoogste NB. Besloten is de chronische, niet-infectieuze aandoeningen niet mee te nemen (R91, R95, R96, R97). Deze geven meer vervuiling in aantal episodes, dan dat ze aanvullende informatie opleveren.
U-codes
Mee te nemen ICPC codes: U1 t/m U14, U29, U70 t/m U72 Overheersende ICPC code:
• Alles vanaf U01 t/m U72: de hoogste
• Als U70 en U71 samen voorkomen: U70 de hoogste • Als U70 en U72 samen voorkomen: U70 de hoogste • Als U71 en U72 samen voorkomen: U71 de hoogste
Labeling van episoden naar bovenste- of lage-luchtweginfectie
R02 Benauwdheid/dyspneu R03 Piepende ademhaling R05 Hoesten
R07 Niezen/neusverstopping/loopneus R08 Andere symptomen/klachten neus
R09 Symptomen/klachten sinussen (inclusief pijn) R21 Symptomen/klachten keel
R22 Symptomen/klachten tonsillen R25 Abnormaal sputum/slijm
R29 Andere symptomen/klachten luchtwegen R70 Tuberculose luchtwegen [ex. A70]
R71 Kinkhoest
R72 Streptokokken-angina/roodvonk R74 Acute infectie bovenste luchtwegen R75 Acute/chronische sinusitis
R76 Acute tonsillitis/peritonsillair abces R77 Acute laryngitis/tracheïtis
R78 Acute bronchitis/bronchiolitis R80 Influenza [ex. R81]
R81 Pneumonie
R83 Andere infectie(s) luchtwegen (Difterie, Sarcoïdosis) XXXX: BLWI
XXXX: LLWI
Berekening van de indicatoren
De verschillende typen bestanden worden per huisarts ingelezen en samengevoegd tot drie verschillende bestanden: Patiënt, prescriptie en classificatie. Gegroepeerd per huisarts worden hierna de verschillende indicatoren berekend. In het prescriptie-bestand wordt alleen data van het hele kalender jaar geselecteerd, en dus worden de drie weken van het voorgaande jaar bij deze berekeningen verwijderd. Al deze
berekengingen die in de verschillende datasets worden gedaan worden hierna samengevoegd. Alle berekeningen worden uitgevoerd in SAS. Berekeningen in het patiënt-bestand:
• Het totaal aantal patiënten
• Gemiddelde leeftijd van deze patiënten
Berekeningen in het prescriptie-bestand (alleen kalenderjaar): • Het totaal aantal prescripties (dat gedeeld wordt door het
duizendtal ingeschreven patiënten).
• Aantal J01CR02 (amoxicilline/clavulaanzuur) / totaal aantal J01 (alle antibioticum voorschriften) x 100%
• Aantal J01FA (macroliden) / totaal aantal J01 x 100% • Aantal J01MA (quinolonen) / totaal aantal J01 x 100%
• Gecombineerd: aantal J01CR + J01FA + J01MA / totaal aantal J01 x 100%
Berekeningen in het classificatie-bestand: • Eerste-keuze antibiotica per indicatie
- Pneumonie: J01AA (amoxicilline) + J01CA04 (doxycycline) voor R81 / alle J01 voor R81 x 100%
- Tonsillitis: J01CE (feneticilline) voor R76 / alle J01 voor R76 - Cystitis: J01XE (nitrofurantoine) + J01XX01 (fosfomycine)
voor U71 / alle J01 voor U71
• Aantal episoden BLWI met J01 / totaal aantal episoden BLWI • Aantal episoden LLWI met J01 / totaal aantal episoden LLWI Bepalen van validiteit
Er zijn verschillende checks die gedaan kunnen worden om de validiteit van de data te beoordelen:
- Het percentage van alle prescripties dat aan een urineweginfectie
of luchtweginfectie ICPC code te koppelen is: Dit is één van de
belangrijkste indicatoren voor de validiteit van de data. Dit percentage is afhankelijk van voornamelijk twee dingen: (1) het percentage van de prescripties dat voor urineweginfecties en luchtweginfecties wordt voorgeschreven, en (2) in hoeverre alle ICPC codes bekend zijn. Als een ICPC code niet bekend is, zal een eventuele bijbehorende prescriptie niet gekoppeld kunnen worden. Een laag percentage zou dus een indicatie kunnen zijn voor een slechte registratie van ICPC codes of een slechte extractie van deze ICPC codes.
- De verdeling van de prescripties/ICPC codes over het
geselecteerde jaar en de verdeling van de leeftijd van alle patiënten: hiermee kan worden gecontroleerd of alle data
meegekomen is. Dit is nu nog niet structureel gedaan, maar er wordt aangeraden dit in de toekomst wel te doen.
- Het aantal prescripties per patiënt en de duur van alle
prescripties: De verdeling en het maximum van beide waarden
kan weergeven op welke manier chronische kuren worden geregistreerd. Indien chronische kuren worden geregistreerd als vele kleine kuren kan dit een vertekenend beeld geven op de berekende indicatoren. Het is belangrijk om hier in de toekomst in meer detail naar te kijken en om te bepalen hoe hier het beste mee om kan worden gegaan.
- Het aantal episodes per 1000 patiënten voor de verschillende
ziektebeelden: Er kan bekeken worden of deze aantallen
plausibel zijn en of er grote verschillen zijn tussen de huisartsen en/of FTO’s.
- Meerdere antibiotica-voorschriften in een (mogelijke) infectie-
episode met dezelfde startdatum, waarvan minimaal 1
antibioticum een eerste-keuze antibioticum is: Dit komt af en toe
voor. In de meeste gevallen zal een recept naar een apotheek zijn gegaan, waarbij een apotheker zich heeft gerealiseerd dat er een wijziging moest plaatsvinden, bijvoorbeeld vanwege een (bij de apotheek) geregistreerde penicilline-allergie, of omdat een middel (nitrofurantoïne) tijdelijk niet op de Nederlandse markt is. Bij wijziging van een voorschrift komen beide kuren op dezelfde datum in het systeem te staan. Tot nu toe is het eerste recept gevolgd. Dit zal in de toekomst nog wel geëvalueerd moeten worden. Omdat dit over het algemeen niet vaak voor komt, zal dit waarschijnlijk geen grote gevolgen hebben voor de berekende indicatoren.