Dankwoord
Om onderzoek te kunnen doen op het grensvlak van de cardiologie, sportgeneeskunde, inspanningsfysiologie en klinische fysica is samenwerking nodig tussen veel mensen van verschillende disciplines. Iedereen die betrokken is geweest bij de totstandkoming van dit proefschrift ben ik dan ook zeer dankbaar. Allereerst wil ik de patiënten bedanken voor hun deelname aan de diverse studies. Zij hebben letterlijk de grootste inspanning geleverd. Verder wil ik mijn bijzondere dank uitspreken aan:
Prof.dr.ir. P.F.F. Wijn, geachte promotor, beste Pieter, even heb ik moeten wennen aan het idee dat ik als dokter zou gaan promoveren aan een technische universiteit, maar al snel daarna ben ik gaan inzien dat expertise op het gebied van medische technologie onmisbaar is voor het bestuderen van een complex ziektebeeld als chronisch hartfalen. Jij hebt me als geen ander geholpen om door de bomen het bos te blijven zien.
Prof.dr. P.A.F.M. Doevendans, geachte promotor, beste Pieter, tijdens onze onderzoeksbesprekingen wist je altijd direct tot de kern van de zaak te komen. Bedankt voor je heldere en opbouwende opmerkingen en adviezen.
Dr. G. Schep, geachte copromotor, beste Goof, ik beschouw het als een groot voorrecht om door jou te zijn opgeleid tot sportarts. Aangestoken door je enthousiasme voor de hartrevalidatie zijn we aan het einde van mijn opleiding begonnen met het opzetten van een trainingsprogramma voor patiënten met chronisch hartfalen. Mede dankzij jou vakkundigheid, je talent om de juiste mensen bij elkaar te brengen, maar vooral ook je onvoorwaardelijke steun (ook toen ik besloot om de opleiding tot cardioloog te volgen), heeft dit uiteindelijk geleid tot dit proefschrift. Ik hoop dat we in de toekomst op dezelfde manier zullen blijven samenwerken.
Dr. W.R. De Vries, beste Wouter, met een niet te evenaren snelheid, toewijding en precisie corrigeerde jij vele versies van artikelen (de mails zijn niet meer te tellen). Ik heb ontzettend veel geleerd van je haarscherpe manier van redeneren. Ook wil ik je bedanken voor je deelname aan de kerncommissie.
De overige leden van de kerncommissie, prof.dr. L. Vanhees en prof.dr.ir. K. Nicolay, wil ik bedanken voor het kritisch beoordelen van het manuscript.
Dr. A.R. Hoogeveen, beste Adwin, jij was zonder twijfel mijn grootste inspirator voor dit onderzoek. Ik ken niemand met zoveel enthousiasme en kennis omtrent de spiro-ergometrie. Hopelijk zullen we ooit het mysterie rond de "overshoot van Hoogeveen" ontrafelen.
Drs. H.J.M. Thijssen, beste Eric, van begin tot einde kon ik bij problemen van welke aard dan ook op jou terugvallen. In het bijzonder wil ik je bedanken voor al je inspanningen rondom het cardiac output validatie onderzoek. Zowel bij de voorbereiding als tijdens de uitvoering op de HCK heb jij als duwboot gefungeerd. Mooi dat we het toch maar voor elkaar hebben gekregen in Veldhoven, een echte teamprestatie.
De overige leden van de maatschap cardiologie van het Máxima Medisch Centrum, L.C. Slegers, M.C. Huige, R.F. Visser, J. Hoogsteen, R.J.A.M. Verbunt, L. Theunissen, C. de Nooijer en S.H.H. Kuijpers, jullie wil ik bedanken voor de praktische en morele steun tijdens het onderzoek. De collegiale en positieve sfeer in jullie groep heeft me altijd erg aangesproken. Niet voor niets kwam ik na 3 keer afscheid nemen (en 2 Contente Menschen en 1 Kniertje op de schoorsteenmantel) toch weer terug.
Jolande Hendriks, niet elke afdeling is in de luxe positie om over een duizendpoot als jij te beschikken. Dankzij jou toewijding, organisatietalent en humor waren de zaakjes meestal al geregeld voordat ik er zelf aan dacht. Ook voor veel patiënten was jij de steun en toeverlaat. Bedankt voor alle energie die je in het onderzoek hebt gestoken en natuurlijk ook voor de gezelligheid, ben nog steeds aan het sparen voor je Saab cabrio.
Alle andere sportartsen die betrokken zijn geweest bij het verrichten van de inspanningstesten, Gudule van der Meer, Stephan Praet, Robert Rozenberg, Marike van der Cruijsen-Raaijmakers, Bert van Essen en Nando Liem, dank voor jullie bijdrage.
Alle medewerkers van de hartfunctieafdeling van Máxima Medisch Centrum, dank voor jullie hulp bij de metingen. Irene Johannes, bedankt voor je begrip als ik of Jolande je weer eens opzadelde met het plannen van een onmogelijke hoeveelheid testen en echo's op korte termijn (we gaan echt nog een keer naar de McDonald's). Helma Schaffers, bedankt voor de fraaie echo's. Rob Cox en Ad Ugen, jullie hulp op de fietskamer was onmisbaar. Rob, nog bedankt voor het vertrouwen dat je in me had bij het inbrengen van de arteriële lijnen.
Guido Koks en Guido Schuurmans, alias de Guido's, dankzij jullie enthousiasme en deskundigheid is het gelukt om een trainingsprogramma voor hartfalen patiënten te ontwikkelen. Het was (en is) erg prettig samenwerken met jullie. Ook Renaldo Mooi, Jeroen Adelmeyer en Paul Chatrou wil ik bedanken voor hun betrokkenheid bij het trainen van de patiënten.
Chris Peters, dank voor je technische ondersteuning. Alles wat voor mij heel ingewikkeld leek kon jij zo lekker simpel maken.
Mandy Donkers, Marilou Alers en Cindy Verstappen, dank voor jullie hulp bij de inclusie van de patiënten.
Dr. M.L. Zonderland, beste Maria, vanaf het begin ben je betrokken geweest bij de opzet van de studies. Bedankt voor je verhelderende opmerkingen en het tegenwicht dat je bood aan de soms misschien wat te eenvoudig denkende clinici.
Drs. S. L. Schmikli, beste Sandor, al tijdens mijn keuze-coschap sportgeneeskunde heb ik je leren kennen toen we ons licht lieten schijnen over voetbalblessures in Nederland en IJsland. Jij maakte mij toen wegwijs in de wondere wereld van de dataverwerking, methodologie en statistiek. Jouw kritische blik en grondige aanpak hebben me ook nu weer geholpen om de resultaten van de studies op een verantwoorde manier te analyseren.
Dr. J.J. Prompers, beste Jeanine, bedankt dat ik gebruik heb mogen maken van je expertise op het gebied van MR spectroscopie. Samen met jou, Nicole van den Broek en Bart Wessels hebben we ons op de TU/e dagen lang druk kunnen maken over lijnbreedtes, shimmen en de juiste pH aan het einde van de inspanning. Jouw steekhoudende adviezen (misschien moet je toch maar een controlegroep nemen…) en perfectionisme (mwa, R2van 0.97, dat moet beter kunnen…) hebben geleid tot zeer interessante onderzoeksresultaten, hopelijk krijgt het een vervolg. Nicole, succes met de afronding van je promotieonderzoek, met jouw gedrevenheid moet dat geen probleem zijn. Bart, bedankt voor je geweldige inzet, je goede omgang met de patiënten en natuurlijk ook voor de gezelligheid.
Boudewijn Sleutjes, jij hebt een hele belangrijke bijdrage geleverd aan de cardiac output validatie studie. Na een lange voorbereiding waarbij we dachten dat we overal rekening mee hadden gehouden doken er vlak voor aanvang van de studie toch nog behoorlijk wat problemen op met de data opslag, de stroomvoorziening, het ontbreken van lithiumampullen, etc. Mede dankzij jou koelbloedigheid hebben we (bijna) alles toch nog op tijd op kunnen oplossen. Intussen ben je ook nog afgestudeerd. Chapeau.
Leden van de maatschap cardiologie van het Catharina Ziekenhuis, dank voor alle leermomenten. In het bijzonder wil ik de opleiders, dr. J.M. van Dantzig en prof.dr. N.H.J. Pijls, bedanken voor de mogelijkheid om tijdens mijn opleiding tijd vrij te maken voor de uitvoering van dit onderzoek.
Arts-assistenten uit het Catharina ziekenhuis, bedankt voor de mooie weekenden (behalve toen ik in een niet al te beste klinische toestand van jullie La Redoute op moest fietsen) en alle inhoudelijke en vooral ook minder inhoudelijke gesprekken in de assistentenkamer.
Mijn jaarclubgenoten en aanverwanten, Willemjan van de Sande, Camiel Wammes, Gilles Bosma, Chris van Santen, Arjan van Dijk, Ivo van Pinxteren, Willem Jansonius, Michiel Commandeur, mooi dat tijdens onze "culturele uitstapjes" naar verre steden altijd alles weer op zijn plaats valt.
Mijn paranimfen, Yvonne Kemps en Ton Heestermans. Yvonne, mijn enige en oudste zus, vanaf de kleuterschool tot en met mijn eerste baan heb ik jou in je voetsporen gevolgd. Bedankt dat je me ook nu weer wil bijstaan. Ton, collega van het eerste uur annex huisvriend, de Brabantse coronairen wachten op je.
Lieve mama, helaas heeft papa dit niet meer mogen meemaken. Jullie hebben altijd voor me klaargestaan en me overal in gesteund, daar ben ik jullie zeer dankbaar voor.
Lieve Dareczka, wat zou ik toch zonder jou moeten. Tegelijk promoveren (ok, jij was iets eerder), opgeleid worden tot specialist en intussen een gezin stichten lijkt een erg moeilijke opgave, maar was samen met jou vooral een hele mooie tijd. Oscar, bedankt voor je gezelschap als mama dienst had, gelukkig houden we allebei van Bob de Bouwer, pizza en ijs.