Een ongedateerde kaart van het hertogelijke deel van het Meerdaalwoud in het Rijksarchief stamt wellicht uit dezelfde periode als het prekadastrale kaartboek van Bierbeek (1596-1598). Ze verwijst duidelijk naar Karel van Croÿ en is mogelijk eigenhandig door hem beschreven, zoals vele archieven van deze hertog. De tekening zelf is vermoedelijk van Pierre de Bersacques. We zien onmiddellijk overeenkomsten met de schilderkaart in het Album van Authal. Maar de kaart in het Rijksarchief is
informatiever, want ze bevat plaatsnamen en windrichtingen (in de vier hoeken, Figuur 5-8). De
schaarse cijfers onderaan links stemmen niet overeen met de eerder genoemde regenoten, wat het geografisch lokaliseren van de bosgrenzen vanzelfsprekend niet gemakkelijker maakt. De kaart vermeldt wel een belangrijk referentiepunt: La Tombe ofwel de Tomberg. Het gebouwtje op deze plek staat ook op de albumkaart en betreft wellicht het eerste gerechtsgebouw van het woudgerecht, dat later zou verhuizen naar het kasteel van Heverlee. De interpretatie van de westelijke waterloop-met-vijver als de Paddenpoel is aannemelijk (zie ook Berger et al. 1985). De linkerhoek van de kaart stemt immers overeen met het westen van het Meerdaalwoud. Net ten noorden van de Paddenpoel staat het toponiem steenweghevelt, dat we ook terugvinden op de Joriskaart uit 1760.
De waterloop-met-vijver die van het oosten naar het zuiden loopt41, is moeilijker te lokaliseren. Het is aannemelijk dat het gaat om een waterloop die is verdwenen of het grootste deel van het jaar droog staat. De zuidoostelijke uitloper van het hertogelijke Meerdaalwoud ten zuiden van deze waterloop is terug te vinden als een groengekleurde uitloper op de eigendomskaart van Broux42 (zie Figuur 5-30). Met de Tomberg als referentiepunt kan Pruikenmakers ter hoogte van deze uitloper worden
gesitueerd (Figuur 5-9). In of aan de westgrens van het bosreservaat bevond zich volgens de
Croÿ-kaart een vijver43. Het bijschrift vermeldt den nieuwen wouwere, wat 'de nieuwe vijver' betekent en
suggereert dat deze in de zestiende eeuw werd aangelegd. Met een scherp oog of een vergrootglas is hier ook een brugje te zien. Meer dan waarschijnlijk is dit de Brug van Valduc die te zien is op de kaart van Bonnevie (Figuur 5-21) en die op de Joriskaart tot Verbrande Brug44 is gedegradeerd (Figuur
5-24). De waterloop doorheen het bosreservaat situeerde zich in de huidige moerassige vallei die van
het noordoosten naar het westen loopt (laagste zone op Figuur 3-8). Aan het uiteinde van deze vallei,
nabij de Naamsesteenweg, bevindt zich vandaag een natte plek met Mannagras (Figuur 5-10) en een
in de zomer droogstaande gracht (Figuur 5-11) die meer dan waarschijnlijk relicten zijn van de vijver en
waterloop op de kaart in het Rijksarchief. Het achttiende-eeuwse toponiem Droge Vijver(s)45 even ten
noordoosten van Pruikenmakers is ook een aanwijzing voor de verdroging van waterlopen en vijvers in het Meerdaalwoud (zie Figuur 5-21 en Figuur 5-24).
Ten oosten en ten zuidoosten van Pruikenmakers lagen bossen die niet tot het domein van Croÿ behorden. Op de kaart zien we dat het cloosterbosch door de hierboven besproken waterloop wordt begrensd. Tot op het einde van het Ancien Régime was dit cloosterbosch in bezit van de cisterciënzerinnenabdij Valduc. Dat was eveneens het geval voor het huidige bos ten zuidwesten van het bosreservaat, dat op de Croÿ-kaart staat aangeduid als s hertogendaele, de Brabantse naam voor Valduc. Tussen dit s hertogendaele en de vermoedelijke lokatie van Pruikenmakers staat de naam la
taillie Joos46, die we ook op een kappingsplannetje uit 1723 terugvinden. We onthouden in elk geval
dat het bosreservaat zich tussen de bossen van Valduc bevond, in een zuidoostelijke uitloper van het hertogelijke bos.
41
dus van boven naar onder op Figuur 5-8
42
waarop de oude hertogelijke bezittingen met een groene kleur zijn aangeduid
43
De mogelijkheid dat het zou gaan om de Warandevijver is op basis van het beschouwde kaartmateriaal eerder onwaarschijnlijk. 44 Pont Brulé 45 sec(he) vivier(s) 46
Figuur 5-8 De eigendommen van Croÿ in het Meerdaalwoud volgens een kaart die omstreeks 1597 werd getekend (AR-AAB-KPH1, 3195; foto Kris Vandevorst)
Ten noorden van het cloosterbosch zien we het nog steeds bekende toponiem schuttelbergbosch (ook bekend als Schutselberg). Op deze oudste kaart van het Meerdaalwoud vinden we dus verschillende plaatsen terug. Toch dienen we de vele onnauwkeurigheden ervan niet uit het oog te verliezen. De noordelijke en oostelijke grenzen zijn hoegenaamd niet te lokaliseren. In het zuiden en het zuidoosten vinden we niettemin gelijkaardige contouren terug als op de eigendomskaarten van Broux (1807) en Bonnevie (1727). Het lijkt er op dat er aan deze grenzen meer aandacht werd besteed. Wat de picturale voorstelling van het bos betreft, vallen tussen het groene lover enkele grote bomen op. Mogelijk was dit bedoeld om het middelhoutbeheer uit te beelden. Een gelijkaardig tafereel is te zien op de albumkaart. Met hedendaagse wandelkaartjes in het achterhoofd, zouden we eerder denken aan 'merkwaardige bomen', zoals opvallend grote eiken met een juridische, religieuze of symbolische waarde. Op basis van de kaart uit 1597 kunnen we met grote zekerheid stellen dat bosreservaat Pruikenmakers tot het 'Meerdaalwoud van Croÿ' behoorde en sindsdien steeds bos is geweest.
Figuur 5-9 Benaderende ligging van Pruikenmakers met waterloop en vijver op de Croÿ-kaart (AR-AAB-KPH1, 3195, foto Kris Vandevorst, bijgewerkt)
Figuur 5-10 De verdroogde vijver in Pruikenmakers vandaag (foto Peter Vandekerckhove) The pond in the forest reserve today
Figuur 5-11 De oude waterloop in het bosreservaat nabij de Naamsesteenweg (foto Peter Vandekeckhove) The old watercourse in the forest reserve near a national highway