Costa Rica

Beleidsinitiatieven, rapporten en nota’s

De stand van zaken m.b.t. het biodiversiteitsbeleid van Costa Rica wordt uiteen- gezet in de vijfde rapportage aan de CBD, die in april 2014 is verschenen (SINAC, 2014). Daarin wordt ook aandacht besteed aan het belang van biodiversiteit als bron van inkomsten voor de nationale economie.

Voorbeeldcasussen

FONAFIFO

Algemene omschrijving

Ondanks dat ongeveer 20% van het land in Costa Rica beschermd natuurgebied is, bestaat er zorg over de ontbossing die veroorzaakt wordt door onzorgvuldig bosbeheer en de conversie van bos naar andere typen van landgebruik. De natio- nale overheid heeft een fonds opgericht dat landeigenaren een financiële incenti- ve geeft om op hun land aan herbebossing te doen, regeneratie van bestaand bos te realiseren door duurzaam bosbeheer toe te passen en het behouden van be- staand bos. Dit fonds is de FONAFIFO (Fondo Nacional de Financiamiento Fores- tal). Het fonds richtte zich in eerste instantie op landeigenaren uit de

bosbouwsector, maar vanwege de grote potentie is het voor landeigenaren uit de landbouw en agro-bosbouw sector nu ook mogelijk om aanspraak te maken op het fonds. (Perrot-Maître en Davis, 2001; Chacón-Cascante et al., 2012)

Ecosysteemdiensten

Type ecosysteemdienst Primair Secundair/impliciet

Productieve Bijv. vruchten, noten

Regulerende CO΍-opslag

Hydrologische diensten Bijv. bescherming tegen erosie

Culturele Esthetische waarde van

bossen Bijv. eco-toerisme

Ondersteunende (habi-

tat) Behoud biodiversiteit

FONAFIFO richt zich op het behoud, herstel en versterken van 4 ecosysteemdien- sten die door de bosgebieden geleverd worden. Dit zijn CO΍-opslag, hydrologische

diensten, het behouden van biodiversiteit en de esthetische waarde van bossen. Er zijn verschillende typen bosgebieden die in aanmerking komen voor financiële bijdragen vanuit FONAFIFO, zoals bestaande ‘oerbossen’, herbebossing en agro- bosbouw (half bos, half landbouw) gebieden. Er wordt vanuit gegaan dat de 4 eerder genoemde ecosysteemdiensten door al deze typen bos geleverd worden, ongeacht de soort en de structuur van het bos. (Chacón-Cascante et al., 2012)

Actoren en financiering

FONAFIFO wordt voornamelijk gefinancierd door de overheidsinkomsten van de belasting/accijnzen op fossiele brandstoffen; 5% van de totale belastingopbreng- sten van fossiele brandstoffen gaan naar het fonds. Het fonds kan beschouwd worden als een vanuit publieke middelen gefinancierd PES programma, waarin de overheid de landeigenaren betaalt die de ecosysteemdiensten van bossen behou- den, versterken en herstellen. (Chacón-Cascante et al., 2012)

Hydro-elektrisch energiebedrijf betaalt voor bosbescherming Algemene omschrijving

Het Costa Ricaanse energiebedrijf Energía Global levert aan zo’n 40.000 huishou- dens hydro-elektrisch opgewekte energie. Voor het opwekken van deze energie is het afhankelijk van twee reservoirs, die de capaciteit hebben om de centrale 5 uur te laten draaien. Voor het maximaliseren van de winst en energieproductie is het voluit draaien van de centrale vereist, iets dat bemoeilijkt wordt door de be- perkte hoeveelheid water in de reservoirs. Het energiebedrijf wenst de watertoe- voer naar de waterreservoirs te vergroten en meer continu te maken en

daarnaast de sedimentatie in de reservoirs te verminderen. De verwachting is dat de centrale in dat geval voor een langere tijdspanne dan 5 uur kan draaien. Hoe- wel er geen hydrologisch onderzoek aan vooraf is gegaan en er geen eenduidige bevindingen zijn gedaan over de netto effecten van bos op de waterhuishouding van stroomgebieden, denkt het energiebedrijf dat er vergrote en meer continue wateraanvoer en een verminderde sedimentatie te bereiken zijn door stroomop- waarts een grotere oppervlakte aan bos te realiseren. Hiervoor zoekt het aanslui- ting met het in de vorige case genoemde FONAFIFO, om landeigenaren in de gebieden stroomopwaarts te stimuleren om te bebossen, bestaand bos op een duurzamere wijze te beheren en bestaand bos te behouden. (Perrot-Maître en Davis, 2001; Chacón-Cascante et al., 2012)

Ecosysteemdiensten

Type ecosysteemdienst Primair Secundair/impliciet

Productieve Bijv. niet-hout bospro-

ducten

Regulerende Watervoorziening Bijv. bescherming tegen

erosie Culturele

Ondersteunende (habi-

tat) Behoud bosgebieden en biodiversiteit

De belangrijkste ecosysteemdienst, waarvan een verhoogde en gelijkmatigere levering beoogd wordt door het energiebedrijf, is de watervoorziening van de waterreservoirs en de energiecentrale. Het toenemende bosareaal levert ook ecosysteemdiensten, hoewel het voor Energía Global gaat om de water gerela- teerde diensten die het bos levert. Er wordt aangesloten bij de FONAFIFO, waar- door er eisen gesteld worden aan de deelnemende partijen. Zo komen

landeigenaren die net hebben ontbost of van plan zijn natuurlijk bos te vervangen door plantages niet in aanmerking voor financiële compensaties vanuit het fonds. Door deze constructie is een behoud en herstel van de biodiversiteit beter ge- waarborgd. (Perrot-Maître en Davis, 2001; Chacón-Cascante et al., 2012)

Actoren en financiering

Het initiatief om landeigenaren in dit specifieke stroomgebied financieel te stimu- leren om aan herbebossing en bosbehoud te doen komt vanuit Energía Global, waarbij zij aansluiting vond bij het fonds (FONAFIFO) van de nationale overheid. Energía Global betaalt $18 per hectare aan FONAFIFO, van waaruit het bedrag met $30 wordt aangevuld tot $48 per hectare. Dit bedrag wordt betaald aan landeigenaren die bereid zijn om op hun grond aan herbebossing, duurzaam bosbeheer en bosbehoud te doen. Het bedrag van $48 per hectare is niet geba- seerd op de geleverde (hydrologische)ecosysteemdiensten, maar op de opportu- nity costs van niet gerealiseerd ander landgebruik zoals rundveehouderij. De NGO FUNDECOR (Fundación para el Desarrollo de la Cordillera Volcánica Central) fun- geert als toezichthouder ten aanzien van de beheer activiteiten en overziet de implementatie van het programma. (Perrot-Maître en Davis, 2001; Chacón- Cascante et al., 2012)

Referenties

Chacón-Cascante, A., Ibrahim, M., Ramos, Z., De Clerk, F., Vignola, R. Robalino, J. and Barton, D. (2012) Costa Rica: National level assessment of the role of economic instruments in the conservation policymix, POLICY MIX Report, Issue No. 2, gepubliceerd in april 2012

Perrot-Maître, D. and Davis, P. (2001) Case Studies of Markets and Innovative Financial Mechanisms for Water Services from Forests, http://www.forest- trends.org/documents/files/doc_134.pdf, laatst geraadpleegd op 5 juni 2014 Sistema Nacional de Áreas de Conservación (SINAC) (2014), V Informe Nacional al Convenio sobre la Diversidad Biológica, Costa Rica. GEF-PNUD, San José, Costa Rica.