N.B.: Inspringen = anderen dan De Haan.
[Groningse socialisten], ?, ? december 1903.
Ingezonden. Kinderlektuur, 4, (1170) (28 januari 1904), tweede blad.
Zondagsblad, 5 (1282) (10 juni) 1904.17
Ingezonden. Mijne verantwoording aan de S.D.A.P., 5 (1333) (9 augustus 1904), tweede blad.18 Korrespondentie, 5 (1335) (11 augustus 1904), eerste blad.19
Ingezonden. Nog even ’n nastukje, 5 (1496) (16 februari 1905).
Ingezonden. Censuur, 5 (1498) (18 februari 1905).
Een Rotterdamsch partijgenoot, „Censuur”, 5 (1500) (21 februari 1905).20 Korrespondentie, 5 (1501) (22 februari 1905).21
17 “Wij deelen mede dat de heer Jacob de Haan niet meer aan ons Zondagsblad zal medewerken”.
18 “Nù dan wèl na langen tijd, wil ik nóg mijne verantwoording geven aan de S. D. A. P. Omdat toch wel de lezers van Het Volk en de leden van de partij mogen weten, waarom mijne medewerking aan ons blad zóó plotseling geheel ophield en wáarom ik uit de partij ben gegaan…”.
19 “J. de H. en J. v. L. Over deze zaak worden geen ingezonden stukken meer opgenomen”.
20 “… probeert een anonieme partijgenoot uit Rotterdam de schrijver (…) te ridiculiseren (…).”, Delvigne en Ross, Open brief aan P.L. Tak, 1982, blz. 25.
Blanche Koelensmid, C.H.A., Censuur, 5 (1501) (22 februari 1905).22 Hermans, L.M., Ingezonden. Censuur, 5 (1503) (24 februari 1905).23 Korrespondentie, 5 (1510) (4 maart 1905).24
Amendementen ingediend op de Voorstellen voor het a.s. Congres der S.D.A.P. in Nederland, Advertenties, Afd. Amsterdam V, 5 (1511) (5 maart 1905).25
Ingezonden. Censuur, 5 (1512) (7 maart 1905).26 Een vraag, 5 (1515) (10 maart 1905).27
Ingezonden. “Pijpelijntjes”, 5 (1518) (14 maart 1905).28
Voorstellen voor het Congres 1905, “Het Volk”, Redactie, Afd. Hilversum, 5 (1516) (11 maart 1905), tweede blad.29
“Pijpelijntjes”, 5 (1519) (15 maart 1905).30
21 “… wordt De Haan in de correspondentierubriek niet zonder dreiging tot geduld gemaand (…)”, Delvigne en Ross, blz. 26.
22 “… valt De Haan bij (…), Delvigne en Ross, blz. 26. (‘Wat de Haan tot de redactie zegt kan ik onderschrijven’)”.
23 “… schettert de trompet van L.M. Hermans, de propagandist van de SDAP in Rotterdam (…)”, Delvigne en Ross, blz. 26.
24 “De Haan weer door de redactie tot geduld gemaand”, Delvigne en Ross, blz. 26. (“J. de H. Wordt zoo spoedig doenlijk geplaatst”).
25 “…publiceert Het Volk het Congresvoorstel van De Haan zoals het door district v van de SDAP afdeling Amsterdam was aangenomen: ‘De administratie van Het Volk is niet gerechtigd advertenties over boeken van kunst en wetenschap te weigeren’”, Delvigne en Ross, blz. 26.
26 “Mijn voorstel omtrent de censuur heeft tot heel wat gewrijf en geschrijf aanleiding gegeven”.
27 “Is er in de veertien maanden, dat ik veel en veel in de kinderkrant schreef, en ook daarbuiten voor de kinderen deed, iets van een verkeerden invloed gebleken ?”.
28 “Ik dank u voor de wijze, waarop ge mij gelegenheid geeft de kwade praatjes, die hardnekkig over mij gaan, te weerleggen.”
29 “…Toelichting. Afkeurende de houding van partijgenoot Jacob de Haan en goedkeurende de algemeene strekking der besluiten door de redactie en administratie genomen in zake het boek „PijpeIijntjes" van genoemden auteur, wenscht de afd. dat uitdrukkelijk op het Congres aan redactie en administratie der krant de macht wordt gegeven in het voorstel bedoeld”.
Emden, Jac. van, Ingezonden. Censuur?, 5 (1520) (16 maart 1905).
[Redactie Het Volk], Korrespondentie. Aan J.A.P., 5 (1520) (16 maart 1905).
Ingezonden. Censuur, 5 (1522) (18 maart 1905).
Bijkerk, C., Ingezonden. De strekking der arbitrage, 5 (1526) (23 maart 1905).
Kamerkroniek. Vergadering van 24 maart, 5 (1529) (26 maart 1905).31 Kamerkroniek. Vergadering van 5 april, 7 april 1905.32
Blanche Koelensmid, C.H.H., Toelichting, 6 (1542) (11 april 1905).33 Ingezonden. Afdoening van voorstellen, 6 (1561) (5 mei 1905).34
[Advertentie Open brief aan P.L. Tak], 6 (1598) (20 juni 1905).
T.[ak], P.L., Een open brief, 6 (1599) (21 juni 1905).
In zake Jacob de Haan, 6 (1601) (23 juni 1905).35
Uit de Partij, Amsterdam V., 6 (1664) (5 september 1905), eerste blad.36 Uit de Partij, Amsterdam V, 6 (1666) (7 september 1905), eerste blad.37
30 “Ik zie me genoodzaakt oog even een kleine ruimte in Het Volk te vragen…”
31 “Verslag debatten Tweede Kamer inz. De Haan”.
“Men zegt neu(t)raal te kunnen zijn in de school, maar de redaktie van Het Volk logenstrafte dat, door aan Jacob de Haan de redaktie van de “kinderrubriek te ontnemen, hoewel deze beweert, ook daar neutraal te kunnen zijn”.
32 “Verslag debatten Tweede Kamer inz. De Haan”.
“Weet de heer Bijleveld, die Jacob de Haan aanhaalde, geen verschil tusschen het verspreiden van socialistische ideeën en het beschrijven in romantischen vorm van de tegennatuurlijke liefde?”
33 M.b.t. congresvoorstel De Haan.
34 “M.b.t. de reactie van het congres van de SDAP op de ‘Open brief’”.
35 “De huish. verg. van de Arbeiderskiesvereeniging Amsterdam V, afd. van de S.D.A.P., …veroordeelt ten scherpste de infame poging van J.I. de Haan om een der krachtigste strijders voor de sociaal-democratie te bekladden…”.
36 “Door een fout werd in den eersten oproep voor de huishoudelijke vergadering morgen bij punt 1 weggelaten dat het voorstel tot royement bedoelt: partijgenoot Jacob de Haan”.
Idem, andere bladen
Het Volk, ingezonden brief [weerwoord op de reactie van P.L. Tak op de “Open brief”], De Amsterdammer (1408) (13 augustus 1905), blz. 8.
?, De Bode, ? 1903 [ingezonden-brievenrubriek].
?, De Bode, 18 augustus 1905.
Bouwmeester, Carin, Ed Delwel, Ton Mantoua, Anne Nippel, Katja Rotte en Sylvia Sassenus, red., Ruzie over roman wordt in Het Volk uitgevochten, Kroniek van de 20e eeuw [tot en met 1940].
Elsevier, Amsterdam/Brussel, 1985.38
Etty, Elsbeth, Geen privacy voor de doden!; Het persoonlijke in de politieke biografie, NRC Handelsblad, 7 april 2006, blz. 27.Ook als: Geen privacy voor de doden!,
http://vorige.nrc.nl/kunst/article1673003.ece, 7 april 2006.39 Buiting, Henny, NRC Handelsblad, 14 april 2006, Boeken; blz. 30.40
37 “Gisteravond vergaderde de afdeeling huishoudelijk. Verworpen werd hot bestuursvoorstel tot royement; van het lid J. I.
de Haan, aangenomen de volgende motie-De Levita:
„De huishoudelijke vergadering enz., spreekt haar scherpste afkeuring, uit over de publicatie van den .Open Brief' tegen P.
L. Tak, door het lid Jacob Israël de Haan, als zijnde een daad onwaardig tegenover de Party (...) en gaat over tot de orde van den dag”.
38 “Tussen de socialisten P.L. Tak, hoofdredacteur van Het Volk, en Jacob de Haan, redacteur van de kinderrubriek in die krant, blijkt een ernstig verschil van mening te bestaan, dat zij nu in Het Volk naar buiten brengen”.
39 “De schrijver van de homo-erotische roman Pijpelijntjes, Jacob Israël de Haan, werd in 1905 door hoofdredacteur Tak wegens dat boek ontslagen als medewerker van de jeugdrubriek van Het Volk, wat veel ophef veroorzaakte…."
(Dit is een ingekorte versie van een lezing op het congres 'Privé in de politieke biografie'.)
…
Ik heb veel van en over P.L. Tak gelezen en me wel eens afgevraagd of hij homoseksueel was, maar ook of je daar als biograaf over mag speculeren. Daaraan gaat een andere vraag vooraf: had die vermeende homoseksualiteit enige relevantie voor Taks politieke en journalistieke handelen? Ja, luidt het antwoord. Homoseksualiteit was taboe in Taks tijd, hij zou, als het bekend werd, geen gemeenteraadslid hebben kunnen zijn. Bovendien heeft homoseksualiteit, althans het taboe erop, ook een rol gespeeld in Taks optreden als hoofdredacteur van Het Volk ten tijde van de ‘Pijpelijntjes-affaire'. … In de eerste druk van zijn Tak-biografie wijdt Borrie geen woord aan de mogelijkheid dat Tak zijn medewerker ontsloeg omdat hijzelf als homo in een kwetsbare positie verkeerde. Maar in de onlangs verschenen herziene herdruk gaat hij daar wel op in ...'”
40 “Dat Tak als verantwoordelijk hoofdredacteur van Het Volk de arme Jacob Israel de Haan ontslaat als schrijver van de kinderrubriek van de krant, kan vanzelfsprekend van doen hebben met eigen (verdrongen) homoseksualiteit. Ertegen pleit evenwel, dat er geen spat archivaal bewijs is voor deze veronderstelde seksuele geaardheid van Tak (…). Van veel meer belang nog is het gegeven, dat iedere hoofdredacteur van Het Volk moeilijk anders had kunnen handelen (...) Men kan eraan toevoegen, dat niemand in de SDAP het uiteindelijk voor De Haan opneemt”.